ساخت NFT روی شبکه بیت کوین چطور ممکن است؟ بررسی پروتکل اردینالز (Ordinals)

در هفته‌های اخیر هیاهویی در جامعه کاربری بیت کوین به راه افتاده است. راه‌اندازی پروتکل اردینالز (Ordinals Protocol) با هدف ورود NFTها به شبکه بیت کوین موجب تقابل ماکسی‌ها و طرفداران اردینالز شد. بحث منتقدان بر سر این است که قرارگرفتن عکس‌های JPEG جزء ایده‌آل‌های وایت‌پیپر ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) نیست. اما طرفداران اردینالز معتقدند ورود توکن‌های بی‌همتا به شبکه بیت کوین موجب پذیرش گسترده و در نهایت افزایش تراکنش‌های خرد و بدون نیاز به اعتماد به شخص ثالث، در سراسر دنیا می‌شود؛ این یعنی نزدیک‌شدن پروتکل Ordinals به هدف اصلی ساتوشی. با میهن بلاکچین و معرفی پروتکل اردینالز همراه باشید تا ببینیم در این بحث مناقشه‌برانگیز حق با کدام گروه است.

نکات مهم مقاله: • پروتکل اردینالز (Ordinals) که در ابتدای سال ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد، امکان ذخیره NFT را روی شبکه بیت کوین فراهم می‌کند. • به‌روزرسانی تپ روت راه را برای Ordinals هموار کرد. • اضافه شدن قابلیت مینت توکن‌های بی‌همتا در بلاکچین بیت کوین، از دید برخی از افراد بسیار مفید است و به پذیرش بیشتر آن کمک می‌کند. • منتقدان این مسئله را موجب دور شدن بیت‌کوین از هدف و رسالت اولیه‌اش می‌دانند. • پروتکل اوردینالز در روزهای اولیه آغاز به کار خود، موجب افزایش تقاضا برای فضای بلاک و افزایش کارمزد تراکنش‌های بیت کوین شده است.

پروتکل اردینالز (Ordinals Protocol) چیست؟

راه‌اندازی پروتکل Ordinals در ژانویه ۲۰۲۳ (دی ۱۴۰۱) علاقه به بلاکچین بیت کوین را احیا کرد و به دنبال پیوستن کاربران بیشتر به شبکه، میانگین اندازه بلاک افزایش یافت. اردینالز (Ordinals) به زبان ساده یک پروتکل جدید است که امکان ذخیره‌سازی توکن‌های بی‌همتا (NFT) را در بلاکچین بیت کوین فراهم می‌کند. اکنون نکته این است که NFTها پتانسیل بالایی برای ایجاد تقاضای بلاک دارند؛ جایی که روند پذیرش دارایی‌های دیجیتال به عنوان پول، صعودی است؛ بنابراین نمی‌شود این حقیقت را نادیده گرفت که احتمال دارد که توکن‌های NFT به روند صعودی بعدی بیت کوین کمک کنند.

Ordinals جدیدترین پروژه‌ای است که پای NFTها را به اکوسیستم بیت کوین باز می‌کند. کانترپارتی (Counterparty) نخستین پروژه‌ای بود که در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۲) با مجموعه Rare Pepes برای اولین بار توکن‌های غیرمثلی را به شبکه بیت کوین معرفی کرد. در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۵) نیز پروژه استکس (Stacks) با آوردن قرارداد هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز به بیت کوین این راه را ادامه داد. به هر حال اردینالز از سایر پروژه‌های قبلی متفاوت است؛ زیرا دارایی‌هایی مانند تصاویر و حتی بازی‌های ویدیویی، بدون نیاز به ایجاد زنجیره جانبی (Sidechain) یا اضافه‌کردن توکن جدید، مستقیما روی ساتوشی‌های (کوچکترین واحد بیت کوین) بلاکچین بیت کوین نوشته می‌شوند.   

این ساتوشی‌ها می‌توانند شامل داده‌های منحصربه‌فردی مانند فیلم و تصاویر باشند. این فرایند «حکاکی داده» نام دارد و از این رو به آن «کتیبه» (Inscription) گفته می‌شود. در واقع تراکنش‌ها می‌توانند محتواهای NFTوار را در یک ساتوشی قراردهند و بعد از تکمیل انتقال، در امضای تراکنش ذخیره شوند. این فناوری به لطف به‌روز‌رسانی مهم تپ‌ روت (Taproot) امکان‌پذیر شده است. تپ روت یک ارتقای سافت فورک (Soft Fork) بیت کوین بود که در سال ۲۰۲۱ (۱۳۹۹) فعال شد و ویژگی‌هایی مانند افزایش حریم خصوصی و امکان ایجاد قراردادهای هوشمند بیشتر را برای شبکه بیت کوین به ارمغان آورد.

توسعه‌دهنده‌ای به نام کیسی رودارمور (Casey Rodarmor) که قبلا در توسعه‌ نرم‌افزار بیت‌کوین کور (Bitcoin Core) مشارکت داشته‌، اکنون پروتکل اردینالز را به عنوان راهی برای تشخیص ساتوشی‌های فردی در شبکه طراحی کرده است.

استقبال از پروتکل اردینالز

توییتی که گلسنود (Glassnode) روز دوشنبه ۶ فوریه (۱۷ بهمن) منتشر کرد، نشان‌ می‌دهد که به دنبال راه‌اندازی پروتکل اوردینالز، تنها در یک هفته ۲.۸٪ از خروجی‌های خرج‌نشده بیت کوین از اسکریپت تپ روت استفاده کرده‌اند؛ درحالی‌که ماه قبل این آمار فقط ۱٪ بود.   

با افزایش علاقه کاربران به پروتکل اردینالز (Ordinals) و ضرب NFTهای کتیبه (Inscriptions) در شبکه بیت کوین، نسبت خروجی‌های خرج‌شده مرتبط با تپ روت به طور چشم‌گیری افزایش یافته است.

به دنبال این افزایش، شاخص پذیرش تپ روت گلسنود سقف تاریخی ۷.۴۷٪ را ثبت کرد و شاخص استفاده از تپ روت به ۲.۸۴٪ رسید. همچنین پروتکل اردینالز تا روز یکشنبه (۱۶ بهمن) بیشترین تعداد مینت روزانه NFT را به ثبت رساند. همچنین به گزارش صرافی بیت‌ مکس، در فاصله ۱۴ دسامبر تا ۷ فوریه (۲۳ آذر تا ۱۸ بهمن)، بیش از ۱۳٬۰۰۰ توکن NFT اردینالز در شبکه بیت کوین ایجاد شده است.

بسیاری از توسعه‌دهندگان بیت کوین با افزایش استفاده از فضای بلاک به این منظور مخالف هستند. آدام بک (Adam Back) مدیرعامل بلاک استریم (Block Stream) یکی از مهم‌ترین مخالفانی است که این کار را «هدر دادن محض فضای بلاک و روش احمقانه رمزگذاری» می‌داند.

افزایش استفاده از شبکه لایتنینگ (Lightning) پس از راه‌اندازی اردینالز

در پی راه‌اندازی این پروتکل، فعالیت در شبکه لایتنینگ بیت کوین نیز افزایش یافت و ظرفیت شبکه در روز دوشنبه ۱۷ بهمن به سقف ۵,۳۵۴ واحد بیت کوین رسید. با توجه به قیمت فعلی بیت کوین، ارزش بیت‌کوین‌های قفل‌شده در شبکه‌های لایه ۲، حدود ۱۲۳ میلیون دلار است. این بدان معنا است که سرعت تراکنش‌های بیت کوین بهبود می‌یابد و هزینه تراکنش‌ها مقرون‌به‌صرفه می‌شود. تعداد نودهای شبکه لایتنینگ اخیرا به بیش از ۱۶,۰۰۰ نود رسیده و تعداد کانال‌های باز‌‌شده ۷۶,۵۵۴ کانال است.

همچنین باید این مسئله را هم به خاطر بسپاریم که لایتنینگ لبز (Lightning Labs) در حال ساخت پروتکلی به نام تارو (Taro) است. این پروتکل قصد دارد دارایی‌های توکنیزه‌شده (Tokenized Assets) مانند توکن‌های غیرمثلی (NFT) و استیبل‌کوین‌ها (Stablecoins) را به شبکه لایتنینگ بیت کوین اضافه کند.

چرا پروتکل اردینالز هیاهو به‌پا کرد؟

برای ماکسیمالیست‌های آزادی‌خواه، بیت کوین حکم هویت را دارد. از یک طرف بیت کوین ابزاری برای حفظ پس‌انداز و مبارزه با تورم است؛ اما از طرف دیگر به مثابه یک بیانیه سیاسی و ابزاری برای انتقال آنی پول به هر کسی در هر جای دنیا، به صورت مقرون‌به‌صرفه و بدون نیاز به مجوز است. به نظر ماکسی‌ها می‌توان از بیت کوین به عنوان یک سیاست دورزننده در قبال فدرال رزرو، دولت و همه بانک‌های سراسر جهان استفاده کرد. به طور مثال در سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۰) پلتفرم غیرانتفاعی گوفاندمی (GoFundMe) از ارائه میلیون‌ها دلار پول اهدایی به کامیون‌داران کانادایی معترض به دستورات واکسن کووید امتناع کرد. اما جامعه بیت کوین با ارسال مستقیم صدها هزار بیت‌کوین به کیف‌پول‌ ارز دیجیتال کامیون‌داران، قوانین دولتی و مالی را دور زد.

این ماکسی‌های ضد دولتی و ضد تورمی از جهاتی به آنچه که نیستند تظاهر می‌کنند. موضوع اینقدر کلی است که نمی‌توان آن را به یک گروه خاص اختصاص داد. در حقیقت کامیونیتی بیت کوین از طرفداران آزادی راست‌گرا تشکیل می‌شود و کامیونیتی NFTها متشکل از سازندگان NFT چپ‌گرا است.   

برای افرادی که جزو علاقه‌مندان و طرفداران NFTها هستند، بیت کوین یک ارز دیجیتال مانند سایر ارزها و مین‌نت آن یک شبکه دیجیتال مانند سایر شبکه‌ها است. اما ورود NFTها به شبکه بیت کوین، هویت بیتکوینرها را به چالش می‌کشد. اگر نظر یک ماکسی را در مورد اضافه شدن NFT به بلاکچین بیت کوین بپرسید، درست مثل این است که از یک راهب در مورد آلوده کردن آب مقدس سوال کنید. فکر می‌کنید چه پاسخی می‌دهند؟ شاید تصور کنید راهب بگوید خب این فقط یک آب است -یا بیتکوینر بگوید بیت‌کوین هم یک زنجیره مانند سایر زنجیره‌ها است- و با همان طلسم‌های کیمیاگری می‌توان اکسیر دیگری را پاک و مقدس کرد؛ اما آب مقدس فقط برای یک راهب نیست و بیت کوین هم زنجیره‌ای منحصر به ماکسی‌ها نیست.

پروتکل اوردینالز چه نفعی برای شبکه بیت کوین دارد؟

یکی از سوالات مطرح در جامعه کریپتو این است که «چه لزومی وجود دارد NFTها روی شبکه بیت کوین باشند؟». ساده‌انگارانه‌ترین پاسخ، افزایش کاربردهای شبکه بیت کوین است؛ اما چنین پاسخی فلسفه اصلی ظهور ارزهای دیجیتال، بیت کوین و اوردینالز را مورد توجه قرار نمی‌دهد. صرف‌نظر از اینکه کاربران و علاقه‌مندان بیت کوین چه نظری در مورد آن دارند، شاید اصلا قرار نبوده کاربردهای بیشتری برای بیت کوین تعریف شود. به طور کلی موارد استفاده و کاربرد یکی از انتقادات اصلی به حوزه کریپتو است.

با نزدیک‌تر شدن به دومین ربع قرن و افزایش شرکت‌هایی که از زیرساخت‌های لازم برای پذیرش میلیاردها نفر در نسل سوم وب (Web 3) ناراضی هستند، سرانجام برخی تلاش‌ها موفق می‌شوند. قطعا در آینده افراد بیشتری خواه دانسته یا ندانسته از بلاکچین استفاده می‌کنند. در آن زمان، تعدادی از ما -شاید در گوشه‌های دنج و آرام اینترنت- به پیشرفت‌های اطرافمان نگاه می‌کنیم و متعجب هستیم که چرا فلان کالا اعم از دیجیتال و غیردیجیتال روی زنجیره هستند.

مباحث و مناقشاتی که در مورد اردینالز شکل گرفت، احتمالا اولین نمونه‌ای است که در آینده‌ای نزدیک مکررا با آن مواجه خواهیم شد. شاید برخی در پاسخ به این سوال که «چرا NFTها باید روی شبکه بیت کوین باشند؟» بگویند: «چون می‌توانند باشند!» یا اگر برای پاسخ به این سوال که «شبکه بیت کوین چه چیزهایی را شامل می‌شود؟» به این موضوع فکر کنیم که چه داده‌هایی می‌توانند یا نمی‌توانند روی زنجیره مینت شوند، ناگزیر با سوال دیگری مواجه می‌شویم؛ «چه کسی باید تصمیم بگیرد؟» شاید بحث‌های مطرح در مورد اوردینالز ما را به جایی سوق دهد که در آینده موضوع آنچین‌ بودن یک امر بدیهی تلقی شود. در این صورت دیگر کسی نمی‌پرسد، چرا این آیتم روی زنجیره قرار داد. اما در عوض ممکن است این سوال مطرح شود که «چرا فلان آیتم روی فلان زنجیره است؟»

پروتکل اردینالز فراتر از پیامدهای فلسفی که برای بیت کوین و دنیای کریپتو به همراه دارد، یک‌سری مزایای بالقوه واقعی نیز دارد. باید به این نکته هم توجه داشت که ارتقاهایی مانند ارتقا سگویت (SegWit) در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۵) و به روزرسانی تپ روت (Taproot) در سال ۲۰۲۱ (۱۳۹۹) زمینه‌ساز ایجاد پروتکل اوردینالز بودند. سگویت فیلد جداگانه‌ای را در هر تراکنش به نام «شاهد» (Witness) ایجاد کرد که به افراد اجازه می‌داد داده‌های بیشتری مانند اسکریپت‌ها و قراردادهای هوشمند را ارائه دهند. به روز‌رسانی تپ روت نیز به افزایش قابلیت‌های قرارداد هوشمند بیت کوین کمک کرد.

ماجرای تپ روت ویزاردز چه بود؟

از آنجایی که کارمزد تراکنش‌های بیت کوین بر اساس میزان داده در هر تراکنش تعیین می‌شود و Ordinals داده‌های بیشتری را به هر بلاک اضافه می‌کند، بعد از راه‌اندازی این پروتکل، کارمزد تراکنش بیت کوین به طور قابل‌توجهی افزایش یافت. بخش عمده‌ای از این افزایش به خاطر آن بود که گروه‌هایی مانند تپ روت ویزاردز (Taproot Wizards) تصمیم گرفتند تا با استخراج بزرگ‌ترین بلاک تاریخ بیت‌کوین و با اشغال ظرفیتی حدود ۴ مگابایت، شبکه را ترول (مختل) کنند. این NFT مینت‌شده شبیه به یک جادوگر بدون مو، با ریش‌های بلند و یک عینک آفتابی است.

ممکن است طرفداران اوردینالز اینطور استدلال کنند که توانایی ماینرها برای کسب‌درآمد بیشتر از بلاک‌های بزرگ‌تر، موجب افزایش تقاضا برای فضای بلاک و بالارفتن کارمزدها می‌شود؛ اما باید توجه داشت که چنین فرایندی در وهله اول منجر به گسترش بازار و تقاضای قوی‌تر برای فضای بلاک و در نهایت توسعه کلی اکوسیستم می‌شود. به طور مثال ماینرها می‌توانند تراکنش‌های با کارمزد بالاتر را در اولویت قرار دهند. این کار از یک طرف موجب افزایش درآمد ماینرها می‌شود و از طرف دیگر امنیت شبکه را تضمین می‌کند؛ زیرا ماینرها برای حفظ شبکه انگیزه دارند.  

اکنون می‌توان این‌طور استدلال کرد که تقابل میان ترول‌ها و ماکسی‌ها از یک منبع مشترک نشات می‌گیرد. همان انگیزه‌ای که ترول‌ها را به «سوء استفاده» از پروتکل اردینالز و مسدودکردن شبکه بیت کوین با ایجاد بلاک‌های بزرگ غیرضروری سوق داد، ماکسی‌ها را به ارسال غیرقانونی ارزدیجیتال بیت کوین برای کامیون‌داران معترض کانادایی تشویق می‌کرد. انجام اقدامات بدون نیاز به مجوز جزو اصول بیت کوین است و این یعنی هرکس تنها به این دلیل که می‌تواند، مختار است به خواسته خودش عمل کند و اجازه ندهد دیگران او را متوقف کنند. دست‌کم تا الان که چنین بوده است.

نحوه ساخت NFTهای اوردینالز

حالا که فهمیدیم Ordinals چیست، نگاهی هم به نحوه ساخت NFT روی بیت کوین می‌اندازیم که ذهن خیلی‌ها را به خود مشغول کرده است. برای انجام این کار به یک آدرس تپ‌روت استفاده‌نشده و جدید یا آدرسی که با اوردینالز سازگاری دارد نیاز داریم. به این منظور می‌توانید از کیف پول Ord یا Sparrow Wallet استفاده کنید. مطالعه این لینک به شما در نصب کیف پول اسپارو کمک می‌کند. البته اوردینالز ولت نیز به زودی نسخه‌ای روانه بازار می‌کند که برای اطلاع از آن می‌توانید به وب‌سایت، توییتر یا دیسکورد این پروژه مراجعه کنید. پس  از این کار، لازم است که به پلتفرم گاما مراجعه کنید. این مارکت‌پلیس ابزاری برای ساخت توکن‌های بی‌همتای اوردینالز آن هم بدون نیاز به کدنویسی است که از لایه برنامه‌نویسی Stacks استفاده می‌کند.

پس از انتخاب یکی از چهار کادر تصویر بالا، به صفحه‌ای مانند شکل زیر هدایت می‌شوید:

در اینجا لازم است نوشته یا تصویر مورد نظر خود را انتخاب کنید. در مرحله بعد هم باید کارمزد مینت کردن را بپردازید. تصویر زیر را ببینید:

پرداخت فی بالاتر، احتمال مینت شدن را افزایش می‌دهد. در نهایت باید آدرس ولت خود را وارد کنید. سپس باید قوانین را مطالعه کنید و پس از پذیرش آن، پرداخت را انجام دهید. به این ترتیب می‌توانید به یکی از اولین دارندگان NFT روی بلاکچین بیت کوین تبدیل شوید.

برای فروش NFTهای خود نیز باید یک فول نود بیت کوین را اجرا کنید. البته از آنجا که خیلی از کاربران امکان چنین کاری را ندارند، برخی از کلاینت‌های سبک بیت کوین هم‌اکنون در حال توسعه هستند که به زودی می‌توانید از آنها استفاده کنید.

نقش اردینالز در آینده بیت کوین

ساتوشی (Satoshi Nakamoto) در وایت پیپر بیت کوین، روی کلمه‌های دارای مجوز (Permission) یا بدون مجوز (Permissionless) تاکید نمی‌کند؛ بلکه اولین نکته‌ای که به آن اشاره دارد «اعتماد» است. او می‌خواست با رفع مشکلات ذاتی مربوط به موسسات مالی واسطه، پرداخت‌های الکترونیکی را تسهیل کند. یکی از مشکلاتی که ساتوشی به آن اشاره می‌کند، هزینه میانجی‌گری است؛ موضوعی که پیامدهایی مانند «افزایش هزینه تراکنش‌ها، محدود کردن حداقل اندازه واقعی تراکنش و از بین بردن احتمال تراکنش‌های تصادفی کوچک» را به همراه دارد.

در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۶) اینطور تصور می‌شد که ساتوشی قصد دارد، انجام تراکنش‌های خرد بدون نیاز به اعتماد یا دخالت شخص ثالث را در سراسر جهان به یک مسئله عادی تبدیل کند؛ اما حالا در سال ۲۰۲۳ به‌نظر می‌رسد، مواردی مانند افزایش کارمزد تراکنش‌ها، افزایش اندازه بلاک‌ها و لزوم اصلاح تصاویر نامناسب و ناشایسته‌ای که تنها ظرف چند روز پس از راه‌اندازی اردینالز مینت شدند، همگی با ایده‌آل اولیه بیت کوین در تضاد هستند.

آیا NFTها رسالت اصلی ساتوشی را در شبکه بیت کوین امکان‌پذیر می‌کنند؟

پاسخ این سوال به احتمال زیاد منفی است. اما شاید طرح چنین سوالی اصلا درست نباشد. همانطور که اصول‌گرایان در همه ادیان نسبت به سخنان تحت‌اللفظی پیشوای خود تعصب افراطی دارند، شاید بسیاری از ما چه ماکسی یا غیرماکسی بیش از حد درگیر ظاهر کلمات موجود در وایت‌پیپپر بیت کوین شده‌ایم و ایده‌‌آل‌های اصلی را فراموش کرده‌ایم.

سوال این نیست که آیا برای چیزهایی به غیر از دیدگاه اصلی ساتوشی، حق استفاده از بیت کوین را داریم یا خیر. در حقیقت مسئله «مینت‌کردن تصاویر JPEG در مین‌نت شبکه بیت کوین» نیست، بلکه موضوعی فراتر از این‌ها وجود دارد. لازم است از خود بپرسیم که آیا وظیفه ما بازنگری در مورد وضعیت فعلی بیت کوین و آنچه که باید باشد، نیست؟ احتمالا همانطور که NFTهای روی شبکه اتریوم (Ethereum) در یک سیر تحول‌گونه از تصاویر JPEG میمون‌ها به اسناد ملکی یا سوابق پزشکی دیجیتال تبدیل می‌شوند، کاربردهای بیت کوین نیز در آینده تغییر پیدا می‌کند.

سوالات متداول (FAQ)

• اردینالز (Ordinals) بیت کوین چیست؟
  پروتکلی است که امکان ایجاد NFT روی بلاکچین بیت کوین را فراهم کرده است.
• فایده اوردینالز چیست؟
  پذیرش بیشتر بلاکچین بیت کوین و گسترش کاربردهای آن.

سخن پایانی

پروتکل Ordinals اگرچه اولین نیست، اما جدیدترین پروژه‌ای است که NFTها را به شبکه بیت کوین آورده است. مهم‌ترین تفاوت اوردینالز نسبت به پروژه‌های قبلی این است که بدون نیاز به سایدچین یا اضافه‌کردن توکن جدید، تصاویر JPEG و حتی بازی‌ها را روی کوچک‌ترین واحد بیت کوین می‌نویسد. راه‌اندازی این پروتکل بحث داغی را میان ماکسی‌ها و طرفداران اردینالز به‌پا کرد. به‌هر‌حال شاید مینت کتیبه‌ها (Inscriptions) مقصد اصلی و کاربرد نهایی بیت کوین نباشد و شاید ساتوشی از این اقدام اخیر روی زنجیره مقدس خود مبهوت شده باشد. اما از طرف دیگر ممکن است مینت NFTها روی شبکه بیت‌کوین منجر به پذیرش گسترده‌تر این بلاکچین شود. در این صورت افراد بیشتری می‌توانند تراکنش‌های خرد را بدون نیاز به اعتماد به اشخاص ثالث انجام دهند؛ درست همانطور که ساتوشی انتظار داشت. گاهی برای رسیدن به یک هدف باید از آن دور شد و گاهی کاربردهای عملی فقط از موارد غیرعملی نشات می‌گیرند. حالا که متوجه شدیم پروتکل اردینالز چیست، نظر شما در مورد NFTهای بیت کوین چیست؟ آیا شما این کار را بی‌معنا می‌دانید یا مجذوب این اتفاق تازه در بلاکچین بیت کوین شده‌اید؟