در حال حاضر، بسیاری از مردم جهان هنوز در کشورهایی زندگی می‌کنند که ارزش پول فیات آن‌ها روز به روز کمتر می‌شود. حتی بخشی از مردم دنیا به ابتدایی‌ترین خدمات بانکی نیز دسترسی ندارند. در واقع دیفای (DeFi) به وجود آمده است تا این مشکلات سیستم مالی سنتی را حل کند. سال گذشته میلادی، سال پرنوسانی برای بازار ارزهای دیجیتال بود. علی‌رغم چالش‌ها، بسیاری از پروژه‌های دیفای برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون کاربران محصولات متنوعی را عرضه کرده‌اند. اما کدام برنامه‌‌های دیفای در سال ۲۰۲۳ رشد بزرگی خواهند داشت؟ در این مقاله از میهن بلاکچین، برترین برنامه های دیفای برای سال ۲۰۲۳ را معرفی خواهیم کرد.
برترین برنامه های دیفای سال ۲۰۲۳
طبق گزارش سالانه دپ رادار (DappRadar) که اواخر سال قبل میلادی منتشر شده است، سرمایه کل قفل شده (TVL) در حوزه دیفای از اوج ۲۱۱.۴ میلیارد دلاری خود در ژانویه ۲۰۲۲، ۷۳.۹۷ درصد کاهش یافته و در ماه سپتامبر به ۵۵ میلیارد دلار رسید. کاهش TVL ممکن است به عوامل مختلفی مثل برداشت سرمایه‌ها، کاهش ارزش ارزهای دیجیتال و غیره مربوط باشد. برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید گزارش کامل دپ رادار را بخوانید.
اما باید توجه کرد که تمام اتفاقات صنعت دیفای در اعداد و ارقام خلاصه نمی‌شود. بسیاری از پروتکل‌های دیفای با بهبود مداوم قابلیت‌های خود، روند رشد را حفظ کرده‌اند و در راستای تشکیل یک سیستم مالی سالم‌تر و پایدارتر قدم برداشته‌اند. آن‌ها محصولات و خدمات خود را توسعه داده‌اند و معمولا پروژه‌هایی که در زمستان کریپتو روند توسعه را با قدرت پیش می‌برند، در بازار گاوی بعدی می‌درخشند.
در ادامه این مقاله، ۵ برنامه دیفای برتر که انتظار می رود در سال ۲۰۲۳ عملکرد خوبی داشته باشند را باهم بررسی می‌کنیم.
۱. یونی سواپ؛ پراستفاده‌‌ترین صرافی غیرمتمرکز
یونی سواپ (Uniswap) یک پروتکل دیفای و یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) برای معامله توکن‌های ERC-20 است که بر بستر اتریوم ساخته شده است. یعنی کاربران می‌توانند در این صرافی، توکنی مثل A را به توکن B تبدیل کنند. برخلاف بسیاری از صرافی‌ها، نقدینگی یونی سواپ از تطبیق سفارشات خریداران و فروشندگان تامین نمی‌شود. در عوض، یونی سواپ بازارسازی خودکار را به کار می‌گیرد که با استفاده از معادله ریاضی و استخرهای توکن، معاملات انجام می‌دهد.
Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز و متن‌باز است. بنابراین هر کسی می‌تواند کد این صرافی را بررسی کرده و پیشنهادهایی را برای بهبود آن مطرح کند.
پروتکل غیرمتمرکز یونی سواپ در حال حاضر به نسخه سوم خود (V3) ارتقا یافته است. آخرین نسخه صرافی، به معامله‌گران و ارائه‌دهندگان نقدینگی کمک کند که حداکثر سود را دریافت کنند، اسلیپیج قیمت را به حداقل برسانند و ریسک‌های نزول قیمت را بهتر مدیریت کنند. جالب است بدانید که نسخه سوم یونی سواپ، برای نشان دادن مالکیت یک پوزیشن خاص در استخر نقدینگی از توکن‌های بی‌همتا (NFT) استفاده می‌کند و این NFTها قابل معامله و دارای ارزش هستند.
کاربران Uniswap برای استفاده از آن باید مقداری کارمزد پرداخت کنند که در واقع منبع درآمد این صرافی است. در حال حاضر، یونی سواپ سودآورترین پروتکل دیفای است و میانگین ۷ روزه کارمزد تراکنش روزانه آن، عدد ۷۳۳,۸۰۹ دلار را نشان می‌دهد.
۲. صرافی GMX؛ پلتفرمی با اسلیپیج صفر که سودها را با کاربران تقسیم می‌کند
جی ام اکس (GMX) بزرگترین صرافی غیرمتمرکز در اکوسیستم آربیتروم (Arbitrum) است که از آوالانچ (Avalanche) هم پشتیبانی می‌کند. این پروتکل با استفاده از استخر نقدینگی GLP، امکان انجام معاملات دائمی و اسپات را به‌صورت غیرمتمرکز و با اسلیپیج صفر و کارمزد کم فراهم می‌کند.
برخلاف یونی سواپ، جی ام اکس از قیمت‌گذاری پویا (به کمک اوراکل‌های Chainlink) استفاده می‌کند و به‌جای استفاده از بازارساز خودکار، قیمت‌ها را از صرافی‌های بزرگ جمع‌آوری می‌کند. این موضوع به بهبود انجام معاملات و دستیابی به اسلیپیج صفر در اجرای سفارشات بازار کمک می‌کند.
GMX و GLP دو ارز دیجیتال اکوسیستم این پلتفرم هستند. هولد کردن این دو توکن چند مزیت برای کاربران دارد. مهم‌ترین مزیت این است که ۳۰ درصد از کارمزد تراکنش‌ها (در قالب اتریوم و آواکس) به سپرده‌گذاران GMX و ۷۰ درصد آن‌ها به هولدرهای GLP پرداخت می‌شود.
پرداخت کارمزدها به جامعه کاربری باعث شد که در سال میلادی گذشته کاربران به‌شدت از توکن GMX حمایت کنند. در طول بازار خرسی اخیر، تعداد کاربران و قیمت توکن‌های این شبکه به‌طور چشمگیری رشد کرده است.
۳. لیدو؛ پلتفرمی برای استیک اتریوم و کسب سود
بروزرسانی مرج (Merge) اتریوم که کاربران مدت‌ها انتظارش را داشتند بالاخره اتفاق افتاد. پس از این آپدیت، اتریوم به یک شبکه گواه اثبات سهام (PoS) تبدیل شده است. با این تبدیل مصرف انرژی اتریوم کمتر شده است و الان هر کسی می‌تواند با سپرده‌گذاری (Staking) ۳۲ اتریوم، اعتبارسنج شود. اعتبارسنج یک نود (گره) در شبکه است که در ازای تایید تراکنش‌ها پاداش می‌گیرد. با توجه به اینکه ۳۲ اتریوم سرمایه بزرگی است، روش‌های جایگزین مختلفی برای ولیدیتور شدن ایجاد شده است. یکی از این جایگزین‌ها پلتفرم لیدو (Lido) است.
با استیک کردن اتریوم در پلتفرم لیدو، می‌توانید در اعتبارسنجی شریک شوید. بنابراین، کاربران می‌توانند درصدی از پاداش‌های بلاک را (به صورت اتریوم) دریافت کنند و نیازی نیست که در طول این مدت اتریوم‌های خود را قفل کنند. پس از استیک کردن اتریوم‌ها در لیدو فایننس، کاربران در ازای آن‌ها و با نسبت یک به یک توکن stETH، که یک توکن ERC-20 است، دریافت می‌کنند و می‌توانند آزادانه آن‌ها را معامله کنند.
هولدرهای توکن‌های stETH، حتی اگر توکن‌های خود را در بازار ثانویه خریده باشند، حق دریافت مشوق‌های سپرده‌گذاری را دارند. در نتیجه، گزینه ایده‌آل این است که از توکن‌های stETH به‌عنوان وثیقه در پروتکل‌های وام‌دهی مثل آوه (Aave) استفاده شود.
در طول سال گذشته، پلفترم لیدو راهکارهای استیکینگ خود را به شبکه‌های مختلفی مثل سولانا (Solana)، پالیگان (Polygon) و پولکادات (Polkadot) گسترش داده است. همانطور که در نمودار فوق می‌بینید، تعداد تراکنش‌ها و کیف پول‌های فعال منحصربه‌فرد (UAW) لیدو در طول یک سال گذشته روند افزایشی داشته است. در حال حاضر پلتفرم لیدو با ارزش کل قفل شده ۵.۹ میلیارد دلار، دومین پروتکل بزرگ دیفای است.
۴. کرو؛ یونی سواپی برای استیبل کوین‌ها
ارزهای دیجیتال پرنوسان برای استفاده به‌عنوان یک روش پرداخت مناسب نیستند. ارز دیجیتال باثبات یا استیبل کوین نوعی جایگزین برای نوسانات شدید ارزهای دیجیتال محبوب، از جمله بیت کوین است. در نتیجه به نظر کارشناسان، این استیبل کوین‌ها نقش مهمی در اقتصاد دیجیتال خواهند داشت.
کرو (Curve) یک صرافی غیرمتمرکز بر بستر اتریوم است که تمرکز خود را بر استیبل کوین‌ها معطوف کرده است. این صرافی به کاربران امکان می‌دهد که حتی در هنگام تبدیل حجم بسیار زیادی از استیبل کوین‌ها، اسلیپیج خود را به حداقل برسانند.
توکن CRV، توکن حاکمیتی پلتفرم کرو است و عمدتا برای اهداف حاکمیتی استفاده می‌شود. کاربران می‌توانند با استیک کردن CRV، توکن veCRV دریافت کنند. از توکن veCRV برای رای‌دهی به تصمیمات پلتفرم استفاده می‌شود؛ مانند ساختارهای تشویقی، روش‌های پرداخت کارمزد و روش‌های سوددهی بلندمدت به تامین‌کنندگان نقدینگی.
همانطور که در نمودار فوق می‌بینید، در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ محبوبیت پلتفرم کرو در چند برهه به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. کرو به‌قدری محبوب و قدرتمند است که شرکت‌ها برای کنترل بیشتر و برتری در این پلتفرم، وارد یک جنگ دیجیتال شده‌‌اند. به این جنگ‌های دیجیتال نبردهای کرو (The Curve Wars) گفته می‌شود.
۵. سینتتیکس؛ پلتفرمی برای معاملات مشتقه
معاملات مشتقه (Derivatives trading) در ارزهای دیجیتال همیشه تقاضای بالایی داشته است، چون استراتژی‌های سرمایه‌گذاری متنوعی را برای کاربران فراهم می‌کند. معاملات مشتقه، به‌خصوص در مقایسه با بازار اسپات، می‌توانند در مدت کوتاه سود زیادی را به‌همراه داشته باشند. البته سودآوری زیاد به این معنی است که کاربران باید ریسک‌های بزرگتری را متحمل شوند.
سینتتیکس (Synthetix) یک پروتکل دارایی مصنوعی غیرمتمرکز است. در این پلتفرم نوعی دارایی به نام دارایی‌های مصنوعی آنچین یا Synthها به کاربران ارائه می‌شود. این دارایی‌ها، قیمت سایر دارایی‌ها را دنبال می‌کنند و یک نسخه انعکاسی از آن‌ها را در بلاک چین می‌سازند. پلتفرم سینتتیکس تقریبا از ۲۰ دارایی مصنوعی مختلف پشتیبانی می‌کند که نسخه انعکاسی از ارزهای فیات، کالاها (مثل طلا) و ارزهای دیجیتال هستند.
در معاملات دارایی مصنوعی می‌توان بدون خرید واقعی دارایی‌ها، آن‌ها را معامله کرد. این نوع معاملات پیشرفته در طول سال گذشته بسیار محبوب شده است و بیشتر برای معامله‌گران حرفه‌ای و باتجربه مناسب است.
جمع‌بندی
صنعت دیفای راه دور و درازی در پیش دارد و هنوز باید در زمینه‌های فناوری، خدمات و تجربه کاربری پیشرفت کند. DeFi هنوز در مراحل اولیه خود است اما تا زمانی که توسعه‌دهندگان به نوآوری در این حوزه ادامه دهند، نقش این صنعت در زندگی افراد پررنگ‌تر می‌شود. در سال میلادی گذشته، علی‌رغم بازار نزولی ارزهای دیجیتال، تعدادی از پروژه‌های برتر دیفای روند توسعه خود را حفظ کردند و قابلیت‌های جدیدی را در پلتفرم‌های خود ایجاد دادند. در این مقاله برترین برنامه های دیفای برای سال ۲۰۲۳
