چرا این روزها همه جا صحبت از اسمارت کانترکت‌ها است؟ خوشبختانه ما در عصر ظهور بلاکچین‌ها و حرکت به سمت نسل جدیدی از اینترنت به نام وب ۳ (Web) هستیم. قراردادهای هوشمند که در یک شبکه بلاکچین پیاده‌سازی و اجرا می‌شوند، حلقه واسط این دو فناوری هستند. امروزه توسعه‌دهندگان بلاکچین و برنامه‌های وب ۳ بازار کار خوبی دارند و افراد زیادی هم می‌‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند. برای نوشتن قراردادهای هوشمند، اولین گام تسلط به زبان برنامه‌نویسی است. اگر شما هم دوست دارید توسعه‌دهنده وب ۳ باشید، با میهن بلاکچین و معرفی بهترین زبان‌های برنامه نویسی قراردادهای هوشمند همراه باشید.
معرفی ۶ زبان برنامه نویسی برتر برای قرارداد های هوشمند
در حال حاضر قراردادهای هوشمند کاربردهای متنوع و متعددی دارند. به طور مثال از ساخت برنامه‌های مالی برای بازی‌ها گرفته تا ایجاد دسترسی عادلانه‌تر به امور مالی و مالکیت دارایی‌های دیجیتال، همه مبتنی بر قراردادهای هوشمند هستند. به همین دلیل این روزها زبان های برنامه نویسی قراردادهای هوشمند طرفداران زیادی دارند.
در میان زبان‌های برنامه‌نویسی برای نوشتن اسمارت کانترکت سالیدیتی که در اتریوم استفاده شده است، شهرت و کاربرد بیشتری دارد. یکی دیگر از زبان‌های مطرح هم وایپر است. در ادامه مقاله علاوه بر پرداختن به این دو مورد، ۴ زبان برنامه‌نویسی جدیدتر را هم معرفی می‌کنیم؛ زبان‌هایی که در پروژههای پرسروصدای جدید استفاده شده‌اند.
۱. زبان برنامه نویسی سالیدیتی (Solidity)
وقتی صحبت از زبان برنامه‌نویسی برای نوشتن قرارداد هوشمند میشود، اولین اسمی که به ذهن بیشتر افراد می‌رسد سالیدتی (Solidity) است. می‌توان گفت محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی بلاکچین برای ماشین مجازی اتریوم (EVM) است و برای طیف گسترده‌ای از بلاکچین‌های سازگار با EVM استفاده میشود.
مزایای زبان برنامه نویسی سالیدیتی
سالیدیتی یک زبان تورینگ کامل (Turing Complete) و سطح بالا است. توسعه‌دهندگان با استفاده از این زبان برنامه‌نویسی می‌توانند کدها را با سرعت بسیار بالاتری بنویسند، زیرا در مقایسه با زبان‌های سطح پایین قابلیت انتزاع و تجرید وجود دارد. سینتکس یا نحوه نگارش عبارات در برنامه نویسی سالیدیتی شبیه به زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت (Javascript)، یکی از رایج‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در تمام دنیا است. بنابراین سالیدتی یک نقطه شروع عالی برای توسعه‌دهندگانی است که قصد دارند برنامه‌های وب ۳ را ایجاد کنند.
یکی دیگر از مزایای سالیدتی برای توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند، دارابودن عملکردهای محافظت داخلی است و به همین دلیل از اشتباهات پرهزینه جلوگیری می‌کند. همچنین سالیدیتی به عنوان یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی در وب ۳، ابزارها و لایبرری‌ها (کتابخانه) بیشتر، مستندات بهتر و خدمات پشتیبانی در فروم‌ها و انجمن‌ها را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد.
معایب زبان برنامه نویسی سالیدتی
ممکن است سینتکس سالیدیتی برای توسعه‌دهندگانی که تجربه چندانی در زبان برنامه‌نویسی شی‌گرا ندارند، مبهم و گیج‌کننده باشد. همچنین سربارگذاری تابع (Function Overloading) به خوانایی کد آسیب وارد می‌کند. چند ویژگی غیرعادی مانند عدم پشتیبانی بومی از اعداد اعشاری نیز ممکن است برای توسعه‌دهندگان ناخوشایند باشد.
یک نکته منفی دیگر این است که کدنویسی به زبان سالیدیتی برای توسعه‌دهندگان پیشرفته وب ۳، در مقایسه با زبان‌های سطح پایین هزینه گس (Gas) بیشتری را ایجاد می‌کند.
۲. زبان برنامه‌نویسی وایپر (Vyper)
وایپر (Vyper) دومین زبان برنامه‌نویسی رایج در نسل سوم وب است که بعد از سالیدیتی برای بلاکچین‌های سازگار با ماشین مجازی اتریوم استفاده میشود. Vyper یک زبان برنامه‌نویسی پایتونیک، قراردادگرا و دارای ویژگی‌های تایپ قوی، کد کامپایلر کوچک و تولید بایت‌کد کارآمد است.
مزایای زبان برنامه نویسی Vyper
کدهای زبان وایپر شبیه به پایتون هستند. بنابراین برای توسعه‌دهندگان پایتون، استفاده از زبان برنامه‌نویسی وایپر یک گزینه عالی برای سفر به وب ۳ است.
زبان برنامه نویسی و پیاده‌سازی کامپایلر در وایپر ساده است و باعث تسهیل خوانایی و آدیت (بازبینی کد) میشود؛ در نتیجه توسعه‌دهندگان به راحتی می‌توانند قراردادهای هوشمند ایمن بنویسند. وایپر به عنوان دومین زبان برنامه نویسی قراردادهای هوشمند، ابزارها و منابعی مشابه با سالیدتی دارد.
معایب زبان برنامه نویسی Vyper
وایپر هنوز به طور گسترده مورد استقبال جامعه توسعه‌دهندگان قرار نگرفته است. همچنین برخی ابزارهای بومی سالیدیتی در حال حاضر در وایپر در دسترس نیستند.
زبان برنامه نویسی وایپر، تورینگ کامل نیست و شامل اصلاح‌کننده‌ها، وراثت کلاس و توابع بازگشتی نمی‌شود. فقدان بسیاری از این ویژگی‌ها، عمدی و با هدف به‌حداکثر رساندن امنیت قرارداد و قابلیت بازبینی کدها است. به هر حال مقابله با این محدودیت‌ها تلاش بیشتر توسعه‌دهندگان را ایجاب می‌کند. وایپر به عنوان یک زبان جدید هنوز در حال توسعه است و این یعنی نسبت به سایر زبان‌ها ویژگی‌های کمتری دارد.
سالیدیتی و وایپر در حال حاضر دو زبان اصلی برای نوشتن قراردادهای هوشمند هستند، اما برای کد نویسی در بلاکچین زبان‌های برنامه‌نویسی نوظهور دیگری هم وجود دارد.
۳. زبان برنامه نویسی یول (Yul)
یول (Yul) یک زبان برنامه نویسی سطح میانی برای اتریوم است که از EVM پشتیبانی می‌کند. این زبان برنامه نویسی برای ترجمه مستقیم به بایت‌کد ساخته شده است و دارای ویژگی‌های متمایزی از قبیل بهینه‌سازی قراردادهای هوشمند و کاهش هزینه گس برای توسعه‌دهندگان پیشرفته وب ۳ است. یول علاوه بر یک منبع یادگیری عالی، بهترین گزینه برای نوشتن کدهای عملکردی و خاص است. نکته منفی در مورد یول این است که به عنوان یک زبان کدنویسی مستقل، فعلا فاقد پشتیبانی از ابزار و اکوسیستم است.
۴. زبان برنامه نویس کایرو (Cairo)
کایرو (Cairo) یک زبان برنامه نویسی قرارداد هوشمند تورینگ کامل است که برای ایجاد برنامه‌های قابل اثبات استارک (STARK-provable) جهت محاسبات عمومی ساخته شده است.
زبان Cairo بیشتر در استارک نت (StarkNet) که یک بلاکچین لایه ۲ روی اتریوم است استفاده میشود. ویژگی اصلی کایرو این است که منطق برنامه به اثبات‌های STARK تبدیل میشود و امکان تایید محاسبات انجام شده روی بلاکچین اتریوم را فراهم می‌کند. کایرو یک زبان برنامه نویسی قدرتمند برای ایجاد قراردادهای هوشمند سریع و مقیاس‌پذیر است اما در خارج از اکوسیستم استارک نت و استارک اکس (StarkNet/StarkEx) پشتیبانی نمی‌شود.
۵. زبان برنامه نویسی راست (Rust)
راست (Rust) یک زبان‌برنامه نویسی قرارداد هوشمند محبوب برای بسیاری از بلاکچین‌های غیرسازگار با EVM مانند پولکادات (Polkadot) و سولانا (Solana) است. زبان برنامه نویسی Rust برخلاف سایر زبان‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، فقط مختص توسعه برنامه‌های وب ۳ نیست.
راست یک زبان برنامه نویسی کارامد و ایمن است. ساختار داده راست کاملا فشرده است و به همین دلیل گزینه مناسبی برای حل مشکل محدودیت فضای بلاکچین است. ظاهرا بسیاری از بلاکچین‌ها هنوز فاقد ابزار تکمیل‌یافته یا پشتیبانی قوی از زبان برنامه نویسی Rust هستند.
۶. زبان برنامه نویسی Move
Move سیستم جدیدی را بر مبنای سه فرضیه اصلی ارائه می‌دهد: منابع درجه یک، بهبود ایمنی و ارتقا قابلیت تایید. نکته مهم‌تر این است که زبان برنامه نویسی Move به جای پشتیبانی از یک نوع کوین (مثلا اتریوم (ETH) یا بیت کوین (BTC)) منابع را از نظر نوع یکپارچه می‌کند و قابلیت عدم وابستگی به بلاکچین (Blockchain-Agnostic) را به‌وجود می‌آورد. در حال حاضر زبان برنامه نویسی Move به غیر از بلاکچین‌های آپتوس (Aptos) و سویی (Sui) در بلاکچین دیگری پشتیبانی نمی‌شود.
چگونه بهترین زبان برنامه نویسی قرارداد هوشمند را انتخاب کنیم؟
بلاکچین‌های مختلف از زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی پشتیبانی می‌کنند. به عبارت دیگر یک زبان برنامه‌نویسی برای همه توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند مناسب نیست. اگر با یکی از زبان‌های کدنویسی آشنا هستید، می‌توانید با استفاده از جدول زیر ببینید کدام بلاکچین از زبان برنامه‌نویسی مورد نظر شما پشتیبانی می‌کند.
سخن پایانی
اگر قصد دارید به عنوان یک توسعه‌دهنده وارد دنیای وب ۳ شوید، اما هنوز در مورد بلاکچین و زبان انتخابی خود مطمئن نیستند، زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی و وایپر بهترین گزینه است. با این دو زبان می‌توانید از نحوه کار قراردادهای هوشمند و بهترین ابزار مورد نیاز مطلع شوید. بعد از این مرحله می‌توانید سایر زبان های برنامه نویسی قرارداد های هوشمند را امتحان کنید. محبوبیت انواع زبان‌های برنامه‌نویسی ممکن است با فراز و نشیب همراه باشد، اما در عصر حاضر درک عمیق از قراردادهای هوشمند و نحوه عملکرد آن‌ها یک اقدام مفید و تحسین برانگیز است. به نظر شما زبان‌های برنامه‌نویسی چقدر در تسریع فناوری نقش دارند؟ آیا زبان‌های برنامه نویسی جدید، جای زبان‌های رایج و محبوبی همانند سالیدیتی و جاوااسکریپت را خواهند گرفت؟
