سولانا از همان ابتدای کار به‌خاطر انعطاف‌پذیری چشمگیرش شناخته شد؛ زنجیره‌ای که می‌توانست همزمان از طیف متنوعی از اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها از دیفای و گیمینگ گرفته تا NFT و ابزارهای زیرساخت میزبانی کند. البته با وجود همه نوآوری‌ها نه‌تنها «قاتل اتریوم» نشد؛ بلکه با موجی از «قاتلین» هم مواجه شد. اما اکنون ورق در حال برگشتن است. سولانا با آماده شدن برای ارتقای بزرگ آلپنگلو (Alpenglow) و تغییر مکانیزم اجماع، در مسیر تبدیل شدن به یکی از لایه‌های اصلی زیرساخت اینترنت گام برمی‌دارد. این ارتقا علاوه‌بر اینکه سرعت و کارایی شبکه را متحول می‌کند؛ باعث تقویت دو روایت «بازار نزدک آنچین» و «انقلاب هوش مصنوعی» بر بستر شبکه سولانا می‌شود. در این مطلب از میهن بلاکچین قصد داریم ببینیم ارتقا آلپنگلو (Alpenglow) سولانا چیست، چرا می‌خواهد مکانیزم اجماع جدیدی را جایگزین کند و برنامه‌های بلندپروازانه‌‌اش برای تغییر قواعد بازی چیست. با ما همراه باشید.
ارتقا آلپنگلو (Alpenglow) سولانا چیست؟
سولانا در حال آماده‌سازی یکی از مهم‌ترین ارتقاهای تاریخ خود با نام آلپنگلو (Alpenglow) است؛ ارتقایی که از نظر اهمیت با گذار اتریوم از اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) مقایسه می‌شود. هدف اصلی این پروتکل، جایگزینی دو مکانیزم فعلی اثبات تاریخچه (PoH) و الگوریتم اجماع “Tower BFT” با یک رویکرد جدید است.
چرا سولانا می‌خواهد مکانیزم‌های فعلی را کنار بگذارد؟
شبکه سولانا با بهره‌گیری از مکانیزم اثبات تاریخچه، روش متفاوتی را برای پردازش تراکنش‌ها نسبت به سایر شبکه‌ها انتخاب کرد. از آنجایی‌که در این روش نیازی به همگام‌سازی برچسب زمانی (Timestamp) نیست و به لطف الگوریتم Tower BFT، یک نود بلاک را می‌سازد و بقیه رأی می‌دهند، همگام‌سازی بلاک‌ها سریع‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود. همین ویژگی باعث شد سولانا به یکی از سریع‌ترین زنجیره‌های عمومی تبدیل شود؛ اما در شرایطی که ازدحام شبکه زیاد باشد، معماری اثبات تاریخچه متحمل سربار محاسباتی قابل‌توجهی می‌شود. ترکیب این بار محاسباتی با فشار بیش‌ازحد بر تک رهبری در الگوریتم Tower BFT منجر به قطعی‌های مکرری می‌شود که بارها شاهد آن بوده‌ایم. از طرف دیگر، هزینه بالای راه‌اندازی نودها هم مانع تمرکززدایی واقعی شبکه می‌شود.
ارتقا آلپنگلو چطور مشکلات سولانا را حل می‌کند؟
آلپنگلو تمام مشکلات فعلی را برطرف می‌کند؛ این ارتقا در وهله اول مکانیزم اثبات تاریخچه را حذف می‌کند و نیاز به قدرت محاسباتی بالا را کاهش می‌دهد. سپس با استفاده از یک مکانیزم جدید رأی‌گیری به‌نام “Votor” بر اساس میزان سهام و پردازش ترتیب زمانی بر اساس ساعت داخلی نودها، فشار محاسباتی روی نود رهبر را کاهش می‌دهد. همچنین، با رفع معایب سیستم تک رهبر، زمینه را برای پیشنهاد همزمان بلاک‌ها توسط چندین رهبر فراهم می‌سازد.
یکی دیگر از ارکان اصلی پروتکل آلپنگلو ، ماژول “Rotor” است که سرعت انتشار و همگام‌سازی بلاک‌ها را بهینه می‌کند و زمان تأیید تراکنش‌ها را از ۱۲.۸ ثانیه به ۱۵۰ میلی‌ثانیه می‌رساند. این روتر با کاهش سربار ارتباطات بین نودها و بار محاسباتی شرایطی را فراهم می‌کند تا حتی نودهای ضعیف هم بدون نیاز به ارتقای سخت‌افزار بتوانند در شبکه فعالیت کنند.
برآوردهای وبسایت “Cogent Crypto” که یک محاسبه‌گر درآمد اعتبارسنج‌ها است، حاکی از آن است که پس از اجرای ارتقا آلپنگلو، حداقل سهام لازم برای سودآوری اعتبارسنج‌ها از ۴٬۸۵۰ سولانا (حدود ۸۰۰ هزار دلار) به ۴۵۰ سولانا (حدود ۷۵ هزار دلار) کاهش می‌یابد.
در وایت‌پیپر این ارتقا آمده است:
«آلپنگلو نقطه عطفی برای سولانا است. این فقط یک پروتکل اجماع جدید نیست؛ بلکه گام مهمی جهت رقابت در سطح زیرساخت اینترنت است.»
به بیان ساده، تغییر مکانیزم اجماع سولانا یعنی این شبکه سریع‌تر، پایدارتر، ارزان‌تر، مقیاس‌پذیرتر و غیرمتمرکزتر می‌شود، دوباره عنوان سریع‌ترین بلاکچین را به‌دست می‌آورد و از کابوس قطعی‌های مکرر عبور می‌کند.
نقشه راه بازار سرمایه اینترنتی (ICM) سولانا چیست؟
پس از اعلام به‌روز رسانی آلپنگلو، سولانا لبز با همکاری چند تیم توسعه اصلی اکوسیستم، از جمله آنزا (Anza) و جیتو (Jito)، نقشه راه خاص‌تری را با عنوان بازارهای سرمایه اینترنتی (ICM) منتشر کرد.
در طول چند سال گذشته، سولانا به‌لطف کارمزدهای پایین و سرعت بالای تراکنش‌ها، پایگاه کاربری و سهم بازار قابل‌توجهی را در حوزه دیفای جذب کرده است. با این حال، هایپر لیکویید (Hyperliquid) که یک زنجیره معاملاتی تخصصی است، به‌سرعت بر بازار قراردادهای آنچین تسلط یافته و بیش از ۷۰٪ از سهم این بازار را به‌دست آورده است. بنیان‌گذار هایپرلیکویید علنا از سولانا به‌خاطر «کافی نبودن سرعت» انتقاد کرده و همین موضوع باعث شده سولانا بحران را به‌طور جدی حس کند.
آیا سولانا به‌اندازه کافی سریع نیست؟
در حال حاضر، تأیید نهایی تراکنش‌ها در سولانا حدود ۱۲ تا ۱۳ ثانیه طول می‌کشد؛ این در حالی است که میانگین زمان تایید در هایپرلیکویید حدود ۰٫۲ ثانیه و در سویی (SUI) تقریبا ۰٫۵ ثانیه است. انتظار می‌رود پس از ارتقای Alpenglow، زمان تأیید در سولانا به ۱۵۰ میلی‌ثانیه کاهش یابد. در این صورت، سرعت دوباره به این شبکه بازمی‌گردد و زمان تأیید تراکنش‌های سولانا به سطح شبکه پرداخت ویزا (Visa) نزدیک می‌شود؛ اما کماکان با سیستم معاملات فرکانس بالای بازار نزدک (Nasdaq) که در «سطح میکروثانیه» عمل می‌کند، فاصله خواهد داشت.
مزایای ارتقا Alpenglow چیست؟
یکی دیگر از مزیت‌های به‌روز رسانی آلپنگلو، افزایش اختیارات برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) از طریق قابلیت «اجرای کنترل‌شده توسط برنامه (ACE)» است. این ویژگی به برنامه‌های غیرمتمرکز یا همان قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهد که اولویت تراکنش‌ها را خودشان تعیین کنند و در نتیجه، انعطاف‌پذیری و توان بیشتری در حل مسائل پیچیده داشته باشند.
نکته مثبت دیگر، حمایت از بازارسازها و مقابله با حملات حداکثر ارزش قابل‌استخراج ماینر (MEV) همچون حمله آربیتراژ با فرکانس بالا توسط ربات‌های معاملات نمایشی (Clamp bots) است. نقشه راه بازار سرمایه اینترنتی سولانا رویکردی شبیه به موتور تطبیق سفارش هایپرلیکویید دارد. این موتور با اولویت‌دادن به سفارش‌های بازارساز، از آن‌ها در برابر حملات حداکثر ارزش قابل‌استخراج محافظت می‌کند و در نتیجه با ارائه قیمت‌های بهتر، معامله‌گران خرد را جذب می‌کند. دارد. سولانا نیز با معرفی بازار تجمیع بلاک (BAM) و تکمیل ارتقای آلپنگلو، شرایطی را فراهم می‌کند تا صرافی‌های غیرمتمرکز بتوانند با معضل آربیتراژ فرکانس بالا مقابله کنند، سلامت بازار را بهبود دهند و در نهایت قیمت‌های بهتری را به معامله‌گران خرد ارائه دهند.
هدف جاه‌طلبانه سولانا؛ ساخت نزدک آنچین
سولانا علاوه‌بر رقابت با هایپرلیکویید در حوزه دیفای، هدف جاه‌طلبانه‌تری را دنبال می‌کند؛ ایجاد یک «نزدک واقعی روی بلاکچین» تا به شرکت‌ها کمک کند فرآیند پیچیده عرضه اولیه سهام (IPO) را دور بزنند و فرآیند تأمین مالی را به صورت آنچین انجام دهند.
آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko)، هم‌بنیان‌گذار سولانا، اخیرا در مصاحبه‌ای ابراز امیدواری کرده است که طی یک سال آینده، ادغام دارایی‌های دنیای واقعی (RWA) با بلاکچین تکمیل می‌شود و ظرف پنج سال، عرضه اولیه آنچین به شکل متن‌باز و مطابق با قوانین برای کارآفرینان امکان‌پذیر می‌شود و در نهایت، یک بازار سرمایه اینترنتی، متن باز، کم‌هزینه و غیرمتمرکز ایجاد خواهد شد.
این هدف بسیار بلندپروازانه است و به نظر می‌رسد که تقریبا همه بلاکچین‌های پیشرو دنبال این رویا هستند. اگرچه در حال حاضر شاهد تلاش بی‌وقفه سولانا برای اصلاح معماری زیربنایی، ارتقای عملکرد و گسترش سناریوهای کاربردی هستیم؛ اما موفقیت چنین راهبردی در دنیای رقابتی امروز، به گذر زمان و آزمایش بازار نیاز دارد.
آیا سولانا می‌تواند در حوزه هوش مصنوعی توسعه پیدا کند؟
سولانا در این روزهای پرآشوب با چالش‌های جدی در حوزه هوش مصنوعی روبه‌رو است. به‌طور معمول، شبکه‌های عمومی به‌راحتی استراتژی اجماع خود را تغییر نمی‌دهند؛ درست مثل اینکه کسی به سادگی ملیت یا تابعیت خود را عوض نمی‌کند. اگر هم چنین کاری انجام شود، معمولا به‌خاطر یک تهدید بزرگ است.
سولانا در بخش اصلی فعالیت‌های معاملاتی آنچین با فشار زیادی مواجه شده است. از یک طرف هایپرلیکویید به‌عنوان یک زنجیره معاملاتی تخصصی به‌سرعت سلطه سولانا را در بازار قراردادهای دائمی صرافی‌های غیرمتمرکز کاهش داده است. از طرف دیگر، بلاکچین عمومی سویی در حوزه‌های متعددی همچون دیفای و هوش مصنوعی غیرمتمرکز (DeAI) از نظر عملکرد رقابت تنگاتنگی با سولانا دارد. در کنار این‌ها، ترندهایی مانند استیبل‌کوین‌ها، دارایی‌های دنیای واقعی و استراتژی‌های خرد دوباره اتریوم را به تخت سلطنت نشانده‌اند. مجموع این موارد سولانا را مجبور کرده است تا با سرعت بیشتری ارتقاها را پیش ببرد تا بتواند ورق را به نفع خودش برگرداند.
جایگاه سولانا حتی در حوزه هوش مصنوعی که زمانی مایه افتخار این شبکه بود، دیگر چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد. پس از فروکش‌کردن هیجان اولیه پیرامون زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) و موج میم‌های ایجنت‌های هوش مصنوعی (AI Agent)، اکوسیستم ویرچوالز (Virtuals) به‌سرعت رشد کرد و برتری قابل‌توجهی را در حوزه ایجنت‌های هوش مصنوعی برای شبکه بیس (Base) رقم زد. در همین حال، زنجیره بی‌ان‌بی (BNB Chain) با تکیه بر شهرت و منابع صرافی خود توانست بخش بزرگی از توجه به میم‌های هوش مصنوعی را به سمت خود بکشاند. در بخش زیرساخت‌های غیرمتمرکز هوش مصنوعی نیز با گسترش سریع ساب‌نت بیتنسور (Bittensor) و ظهور لایه ۱های متعدد در حوزه هوش مصنوعی، نیروهای تازه‌نفسی پا به میدان گذاشتند.
این شرایط باعث شده است که احساس اضطراب در تمام بخش‌های سولانا موج بزند؛ اما این زنجیره که طوفان‌های متعددی را پشت سر گذاشته ظاهرا قصد عقب‌نشینی ندارد. به نظر می‌رسد ارتقای آلپنگلو اکنون اعتماد تازه‌ای به اکوسیستم بخشیده است. حداقل می‌توان گفت که تیم رسمی سولانا با فروتنی و رویکردی عمل‌گرایانه، به‌وضوح رقبا را معیار قرار داده‌اند و در حال برطرف کردن نقاط ضعف خود هستند تا قدرتمندتر از گذشته بازگردند.
چشم‌انداز سولانا در حوزه هوش مصنوعی
سابقه طولانی و تنوع گسترده پروژههای هوش مصنوعی در سولانا واقعا شگفت‌انگیز است. این پروژه‌ها را بر اساس بازه زمانی آن‌ها می‌توانیم به سه گروه تقسیم کنیم:
فاز اول؛ انفجار اولیه اکوسیستم دیپین و شکل‌گیری DeAI
محبوبیت مفهوم زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) سولانا را به گزینه ایده‌آلی برای پروژههای هوش مصنوعی غیرمتمرکز آنچین تبدیل کرد. این پروژه‌ها با تکیه بر سرعت بالا و کارمزد پایین سولانا تصمیم گرفتند قدرت محاسباتی غیرمتمرکز، پهنای باند، داده و سایر شبکه‌های خود را بر بستر سولانا ایجاد کنند و به‌این ترتیب، پایه‌های اولیه اکوسیستم هوش مصنوعی سولانا را شکل دادند.
در بخش شبکه‌های قدرت پردازشی هوش مصنوعی، پروژههای اولیه‌ای مانند رندر، آی‌او دات نت و ایتر هرکدام با رویکرد متفاوتی فعالیت خود را شروع کردند:
- شبکه رندر (Render) روی رندرینگ انیمیشن سه‌بعدی و متاورس تخصص دارد، با استفاده از قراردادهای هوشمند سولانا، ارائه‌دهندگان و متقاضیان قدرت پردازش گرافیکی (GPU) را به هم متصل می‌کند و اموری همچون تخصیص منابع و تسویه‌ها را روی زنجیره ثبت می‌کند.
- آی‌او دات نت (io.net) شبکه‌ای برای ارائه قدرت پردازشی GPU ارزان و غیرمتمرکز به پروژههای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است. تخصیص منابع محاسباتی به‌طور خودکار از طریق خود شبکه مدیریت می‌شود و ثبت مشارکت نودها و تسویه توکن‌های IO روی بلاکچین سولانا انجام می‌شود.
- ایتر (Aethir) اپلیکیشن‌های بلادرنگ مانند بازی‌ها را از طریق رایانش لبه‌ای بهینه‌سازی می‌کند. توزیع قدرت محاسباتی به نودهای لبه‌ای از طریق خود شبکه ایتر انجام می‌شود و ثبت تراکنش‌ها و مدیریت پاداش‌های توکن ATH روی شبکه سولانا انجام می‌شود.
این پروژه‌ها به‌عنوان نخستین پذیرندگان شبکه‌های محاسباتی غیرمتمرکز موفق شدند سرمایه‌های قابل‌توجهی را جذب کنند و مورد توجه بازار قرار گرفتند؛ اما از آنجایی‌که مشارکت در آن‌ها به GPUهای قدرتمند نیاز دارد، ورود به آن‌ها برای کاربران عادی معمولا بسیار گران است.
در مقابل، دسترسی به شبکه‌هایی مانند گرس، هلیوم، Roam و شبکه گرادیانت ساده‌تر است:
- گرس (Grass) یک شبکه غیرمتمرکز برای جمع‌آوری داده است. کاربران تنها با نصب یک افزونه مرورگر یا دانلود برنامه می‌توانند پهنای باند خود را به اشتراک بگذارند و از طریق خزیدن در وب (Crawling) داده جمع‌آوری کنند. مشارکت کاربران روی زنجیره سولانا ثبت می‌شود و در ازای فعالیت‌‌شان توکن GRASS به آن‌ها تخصیص پیدا می‌کند.
- شبکه Roam قصد دارد پوشش اینترنت یکپارچه امن و جهانی را از طریق نودهای وای‌فای جامعه خود فراهم کند. این پروژه برای مدیریت نودها و تسویه پرداخت‌ها از شبکه سولانا استفاده می‌کند و به مشارکت‌کنندگان در ازای ارائه یا تأیید پوشش شبکه، توکن ROAM می‌دهد.
- شبکه گرادیانت (Gradient Network) یک پلتفرم رایانش لبه‌ای غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد با نصب یک افزونه، منابع پردازشی بلااستفاده دستگاه‌های تلفن همراه یا رایانه‌های خود را برای پردازش استدلال‌های هوش مصنوعی، توزیع محتوا یا محاسبات بدون سرور به اشتراک بگذارند و پاداش بگیرند. هماهنگی میان دستگاه‌ها و مدیریت پرداخت از طریق مکانیسم درون‌زنجیره‌ای سولانا انجام می‌شود تا امنیت و کارآمد بودن محاسبات تضمین شود.
- هلیوم (Helium) پوشش شبکه اینترنت اشیا (IoT) و موبایل را به‌صورت غیرمتمرکز ارائه می‌دهد و از سولانا برای ثبت تراکنش‌ها و داده‌های هات‌اسپات‌ها استفاده می‌کند. کاربران با خرید و راه‌اندازی هات‌اسپات‌های Helium (به قیمت حدود ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلار) می‌توانند در پوشش شبکه مشارکت کنند و در ازای آن توکن‌های HNT یا MOBILE را بگیرند. راه ساده‌تر برای مشارکت کاربران ایالات متحده، استفاده از سیم‌کارت‌های Helium و T-Mobile، فعال‌کردن قابلیت «Network Mapping» و به‌اشتراک‌گذاری داده‌های مکانی به‌صورت ناشناس است. در این روش، کاربران در ازای کمک به پوشش شبکه، امتیازهای Cloud یا توکن‌های MOBILE را می‌گیرند و می‌توانند به‌صورت رایگان سیم‌کارت را امتحان کنند.
این پروژه‌ها عملا درحال تحقیق و توسعه زیرساخت‌هایی مانند پهنای باند، داده و قدرت پردازشی هستند که بلاکچین و هوش مصنوعی را به یکدیگر پیوند می‌دهد. اگرچه قیمت توکن این پروژه‌ها نسبت به اوج خود کاهش یافته است؛ اما اثرات شبکه‌ای آن‌ها همچنان مشهود است. بسیاری از این پروژه‌ها با شرکت‌های بزرگی همکاری می‌کنند و مورد پذیرش گسترده بازار قرار گرفته‌اند.
فاز دوم؛ توسعه ایجنت‌های هوش مصنوعی در بسیاری از حوزه‌ها
با پیشرفت چشمگیر مدل‌های زبانی بزرگ (LLM)، برنامه‌های مبتنی بر ایجنت‌های هوش مصنوعی در طول یک سال گذشته به سرعت رشد کردند. سولانا به لطف سرعت بالا و اکوسیستم گسترده‌اش، یکی از اولین بلاکچین‌هایی بود که از موج توکن‌ها و اپلیکیشن‌های مرتبط با ایجنت‌های هوش مصنوعی آنچین سود برد.
- وِی‌فایندر (Wayfinder) توسط استودیوی پارالل (Parallel Studios) ساخته شد. این استودیو تحت حمایت مالی شرکت سرمایه‌گذاری سولانا ونچرز (Solana Ventures) قرار دارد که پیش از این نیز بازی بلاکچینی “Colony” را روی سولانا ساخته است. پروژه وی‌فایندر با بهره‌گیری از ایجنت‌های هوش مصنوعی عملیات بین‌زنجیره‌ای و انتقال دارایی بین زنجیره‌های مختلف از جمله سولانا، اتریوم، پالیگان و بیس را آسان می‌کند.
- الیزا او‌اس (ElizaOS) یک فریم‌ورک متن‌باز برای ساخت، استقرار و مدیریت سریع ایجنت‌های هوش مصنوعی روی شبکه سولانا است. این ایجنت‌ها می‌توانند به سرعت اطلاعات را پردازش کنند، تراکنش‌ها را انجام دهند و با قراردادهای هوشمند تعامل داشته باشند. همچنین، سازمان مستقل غیرمتمرکز ای‌آی سیکستین زی (AI 16 Z) می‌تواند این ایجنت‌ها را مدیریت کند. ارزش بازار توکن دائوی AI16Z برای مدت کوتاهی به بیش از ۲.۵ میلیارد دلار رسید و به توکن پیشرو هوش مصنوعی سولانا تبدیل شد؛ اما غلبه بیش‌ازحد ارز دیجیتال میم (MEME)، باعث شد قیمت آن به سطح منطقی‌تری بازگردد.
- هولو ورلد (Holoworld) یک پلتفرم چندرسانه‌ای برای ساخت، شخصی‌سازی و معامله ایجنت‌های هوش مصنوعی است. افراد عادی می‌توانند در این پلتفرم شخصیت‌ها و ویدئوهای سه‌بعدی بسازند. تمام تراکنش‌ها توسط قراردادهای هوشمند سولانا مدیریت می‌شود.
- پروژه موبی ای‌آی (Moby AI) در ابتدا یک ایجنت برای تحقیقات آلفا و ارائه اطلاعات لحظه‌ای کریپتو بود؛ اما اکنون ترمینال اختصاصی خود را راه‌اندازی کرده است و روی کشف و استفاده از فرصت‌های سودآور معامله‌گری در اکوسیستم سولانا تمرکز کرده است.
- پروژه Hey Anon یک پروتکل دیف‌آی (DeFAI) روی سولانا است که قصد دارد با استفاده از پردازش زبان طبیعی و جمع‌آوری داده‌های لحظه‌ای تعاملات دیفای را ساده کند و از این طریق به کاربران در مدیریت عملیات امور مالی غیرمتمرکز، دریافت به‌روزرسانی پروژه‌ها و تحلیل روند بازار کمک کند.
علاوه‌بر موارد مذکور، در اوج تب‌وتاب فناوری هوش مصنوعی در ابتدای سال، پروژههای متنوع دیگری هم روی سولانا شکل گرفتند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به فریم‌ورک ایجنت ای‌آر‌سی (ARC) و سوارمز (SWARMS)، پلتفرم‌های دیف‌آی گریفین (GRIFFAIN) و باز (BUZZ)، لانچر ایجنت هوش مصنوعی HAT و ایجنت‌های شناخته‌شده‌ای همچون پیپین (PIPPIN) و زیروبرو (ZEREBRO) اشاره کنیم. لازم به ذکر است که پس از فروکش‌کردن موج هوش مصنوعی، قیمت و محبوبیت بسیاری از این پروژه‌ها به سرعت کاهش یافت و حتی توسعه برخی از آن‌ها متوقف شد.
فاز سوم؛ ورود به عصر هوش مصنوعی پسا زنجیره‌ای و گام‌های استوار به سوی DeAI روی بلاکچین
با بازگشت تدریجی واقع‌بینی به بازار، پروژههای جدیدی روی سولانا ظهور کرده‌اند که سروصدای دوران میم‌کوین‌های هوش مصنوعی را کنار گذاشته‌اند و در حال ایجاد زیرساخت‌های هوش مصنوعی غیرمتمرکز (DeAI) هستند.
- نوس ریسرچ (Nous Research) به دنبال آموزش مدل‌های هوش مصنوعی متن‌باز به‌صورت غیرمتمرکز است؛ مدل‌هایی که بتوانند با نمونه‌های شاخصی مانند اوپن ای‌آی (OpenAI) رقابت کنند. هسته اصلی این پروژه، شبکه Psyche است که با استفاده از فناوری فشرده‌سازی، تعداد دفعات ارتباط بین نودها را به‌شدت کاهش می‌دهد و مشکل محدودیت پهنای‌باند در آموزش غیرمتمرکز هوش مصنوعی را برطرف می‌کند. این رویکرد امکان اجرای محاسبات پردازشی سنگین، مانند پیش‌آموزش مدل‌های زبانی بزرگ را فراهم می‌سازد. این پروژه از شبکه سولانا برای ثبت میزان مشارکت نودها و توزیع پاداش‌ها استفاده می‌شود. درحال‌حاضر، سری هرمس (Hermes) از مدل‌های متن‌باز که نسخه بهینه‌شده‌ای از مدل لاما (Llama) شرکت متا است، توسط این پروژه عرضه شده است.
- آرکیوم (Arcium) در ابتدا با نام الوسیو (Elusiv)به‌عنوان پروتکل حریم خصوصی روی سولانا شروع به‌کار کرد؛ اما حالا به یک پلتفرم محاسبات محرمانه گسترده تبدیل شده است. این پروژه با فناوری‌های محاسبات امن چندجانبه (MPC) و اثبات دانش صفر (ZKP) انجام محاسبات روی داده‌های رمزگذاری‌شده را بدون افشای محتوای آن‌ها امکان‌پذیر می‌کند. این رویکرد نه‌تنها از حریم خصوصی کاربران در دیفای و علم غیرمتمرکز (Desci) محافظت می‌کند؛ بلکه زیرساخت امنی را برای آموزش و اجرای مدل‌های هوش مصنوعی و حتی ایجنت‌هایی که به داده‌های خصوصی حساس هستند، ایجاد می‌کند.
- پروژه Neutral Trade یک پلتفرم صندوق پوشش ریسک (Hedge fund) بر بستر سولانا است که مجموعه‌ای از استراتژی‌های معاملات کمی و خودکار مبتنی بر هوش مصنوعی را ارائه می‌دهد. این پلتفرم علاوه‌بر استراتژی‌های رایج‌تری مانند معاملات کمی خنثی و آربیتراژ، استراتژی قدرتمند دیگری هم به‌نام “CTA Momentum” ارائه می‌دهد که با همکاری یک موسسه معروف اجرا می‌شود. بازده سالانه این استراتژی تا ۹۵.۱۱٪ گزارش شده است. گفتنی است که سهمیه اشتراک ۱۰ میلیون دلاری آن به‌طور کامل تکمیل شده است.
اگرچه در این دوره محبوبیت اکوسیستم هوش مصنوعی سولانا تا حدودی کاهش یافته، اما این روند به نوعی «غربالگری» منجر شده است؛ کیفیت پروژه‌ها بالا رفته، توان اجرایی قوی‌تر شده و تمرکز از ایده‌پردازی صرف به اجرای عملی و حل مشکلات واقعی تغییر پیدا کرده است.
بررسی عملکرد اکوسیستم فعلی هوش مصنوعی سولانا
بررسی کلی نشان می‌دهد که اکوسیستم هوش مصنوعی سولانا جزء اولین‌ها به‌سرعت شکل گرفته است و همچنان در میان بلاکچین‌های عمومی، جایگاه رقابتی قدرتمندی دارد. همانطور که اشاره شد در این اکوسیستم جامع، پروژههای شاخصی نیز رشد کرده‌اند؛ نوس ریسرچ به حل چالش آموزشِ غیرمتمرکز مدل‌های هوش مصنوعی می‌پردازد، گرس با استفاده از یک شبکه غیرمتمرکز حجم عظیمی از داده‌های آموزشی را جمع‌آوری می‌کند و آرکیوم بر توسعه زیرساخت‌های حریم خصوصی تمرکز دارد. باتوجه به اینکه بسیاری از این پروژه‌ها معمولا به بلاکچین اختصاصی نیاز دارند، موفقیت‌شان روی سولانا نشان‌دهنده ظرفیت بالای این شبکه است.
با اینکه در حال حاضر بخشی از توجه به هوش مصنوعی آنچین به پلتفرم‌هایی مانند بیس و زنجیره بی‌ان‌بی معطوف شده است؛ اما در بلندمدت بعید است که تنها یک زنجیره بتواند کنترل کامل این حوزه را به دست بگیرد. همکاری میان زنجیره‌ها بسیار محتمل‌تر از رقابت صرف خواهد بود. ارتقا آلپنگلو می‌تواند قابلیت‌های سولانا در زمینه هوش مصنوعی را بیش از پیش تقویت کند. به‌علاوه، سولانا از ویژگی‌ها مهمی برخوردار است که آن را برای توسعه پروژههای هوش مصنوعی روی زنجیره مناسب می‌کند:
- سرعت و هزینه: برای پروژههای هوش مصنوعی مبتنی بر بلاکچین، سرعت، توان پردازش و هزینه اهمیت زیادی دارد. زمانی که چندین ایجنت هوش مصنوعی تحت پروتکل‌هایی مانند پروتکل زمینه مدل (MCP) مدیریت می‌شوند، به هماهنگی سریع و تراکنش‌های مکرر نیاز دارند. آموزش غیرمتمرکز و جمع‌آوری داده‌ها به تعامل سریع، مکرر و گسترده بین نودها وابسته است. سولانا در حال حاضر در این زمینه بسیار کارآمد است؛ اما با ارتقای آلپنگلو زمان تأیید تراکنش‌ها را به ۱۵۰ میلی‌ثانیه کاهش می‌یابد و این امر باعث کمتر شدن تأخیر، کاهش هزینه تراکنش‌ها و پشتیبانی بهتر از برنامه‌های هوش مصنوعی در زمان واقعی می‌شود.
- نقدینگی مناسب: توکن‌های هوش مصنوعی به‌عنوان ارز داخلی پروژه نقش مهمی در حفظ ثبات قیمت و روانی جریان سرمایه دارند. سولانا با میانگین حجم معاملات روزانه ۱.۴ میلیارد دلار در صرافی‌های غیرمتمرکز، بعد از اتریوم در رتبه دوم قرار دارد. همچنین اکوسیستم دیفای این شبکه مانند ریدیوم و جیتو بالغ و فعال است و امکان دسترسی آسان پروژههای هوش مصنوعی به منابع مالی پایدار را فراهم می‌کند. انتظار می‌رود این ارتقا با جذب بازارسازهای بیشتر، نقدینگی عمیق‌تری را ایجاد کند تا گردش سریع و تأمین مالی توکن‌های AI آسان‌تر شود.
- پشتیبانی از قراردادهای هوشمند: سولانا از پردازش موازی و زبان برنامه‌نویسی منعطف‌تری بهره می‌برد. ماشین مجازی آن (SVM) می‌تواند منطق‌های پیچیده را به‌صورت بهینه اجرا کند. این ویژگی، شبکه سولانا را به گزینه مناسبی برای انجام وظایف پیچیده هوش مصنوعی مانند تصمیم‌گیری ایجنت‌ها یا تأیید داده‌ها تبدیل می‌کند. پس از ارتقای آلپنگلو، عملکرد قراردادها قدرتمندتر و پایدارتر خواهد شد و ساخت اپلیکیشن‌هایی مانند بازارهای پیش‌بینی و آموزش خودکار برای توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی راحت‌تر می‌شود.
- تمرکززدایی: اگرچه سولانا مدت‌ها به‌خاطر کمبود تمرکززدایی مورد انتقاد بوده؛ اما این نقد معمولا به‌خاطر مقایسه آن با اتریوم است. در حال حاضر، شبکه سولانا بیش از ۲۰۰۰ نود فعال دارد که بسیار بیشتر از بلاکچین‌های عملکردی و اختصاصی است. ارتقای آلپنگلو هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد و انتظار می‌رود نودهای بیشتری به شبکه بپیوندند که این موضوع باعث افزایش تمرکززدایی، مقاومت بیشتر در برابر سانسور و توزیع جهانی اکوسیستم هوش مصنوعی خواهد شد.
- تعامل اکوسیستم: سولانا به‌عنوان یک بلاکچین عمومی همه‌منظوره با اکوسیستمی کامل، متنوع و بالغ، زمینه همکاری پروژههای هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف را آسان‌تر کرده است. به‌عنوان مثال، ایجنت‌ها می‌توانند از شبکه محاسباتی زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز برای تعامل یکپارچه با دارایی‌های دنیای واقعی توکنیزه‌شده استفاده کنند. این اکوسیستم جامع، قدرت زیادی به پروژههای هوش مصنوعی می‌بخشد.
جمع‌بندی
در دنیای رمزنگاری، همیشه با تولد روایت‌های جدید هیجان‌زده می‌شویم و در برابر پایان آن‌ها نگران و مضطرب. سولانا که با میم‌های فراوان شناخته می‌شود، استاد خلق روایت است. ایجاد یک «نزدک آنچین» و « انقلاب هوش مصنوعی بر بستر بلاکچین» بدون شک دو روایت مهم و کلیدی این شبکه محسوب می‌شوند.
ارتقای آلپنگلو نیز نویدبخش آیندهای مملو از اتفاقات جدید است. سولانا که زمانی به‌تنهایی رقیب اتریوم و کل اکوسیستم لایه ۲ بود، با این به‌روز رسانی قدرتمندتر از همیشه خواهد شد. اما سوال اساسی این است که آیا سولانا توان کافی برای حفظ این دو روایت و رقابت با بلاکچین‌های عمومی و اختصاصی‌تر را خواهد داشت؟ پاسخ این سوال را شما در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
