دامیننس بیت کوین (Bitcoin Dominance) چیست؟

کمتر کسی پیدا می‌شود که بیت کوین را نشناسد یا در بدبینانه‌ترین حالت، یک بار نام بیت کوین به گوشش نخورده باشد. بیت کوین نخستین ارز دیجیتال است که اتفاقات بسیاری از قبیل پذیرش جهانی تکنولوژی بلاکچین، تراکنش‌های همتا به همتا و نوآوری‌های دیگری را به ارمغان آورد. علاوه‌بر این موارد، مفاهیمی در حوزه رمزارزها شکل گرفت که دلیل اصلی آن وجود بیت کوین است. یکی از این موارد دامیننس (Dominance) یا سلطه است. دامیننس بیت کوین (Bitcoin Dominance) تنها یک اصطلاح نیست بلکه یک شاخص حرفه‌ای برای تریدرهای بازار ارز دیجیتال است. این شاخص اطلاعات مفیدی در مورد تحلیل روند و تحلیل قیمت بیت کوین در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. برای آشنایی با مفهوم دامیننس بیت کوین، اهمیت آن، آشنایی با نمودار دامیننس بیت کوین، مزایا، معایب و نحوه استفاده از شاخص سلطه بیت کوین در خرید و فروش ارزها دیجیتال با میهن بلاکچین همراه باشید.

دامیننس بیت کوین چیست؟  

بیت کوین اولین رمزارز تاریخ در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۷) خلق شد و در آن زمان ۱۰۰٪ سهم بازار کریپتو را در اختیار داشت. به مرور زمان بازیگران دیگری نیز به صحنه ارزهای دیجیتال وارد شدند؛ لایت کوین (LTC)، اتریوم (ETH) و سپس ظهور رگباری سایر آلتکوین ها. گرچه با گذشت زمان سهم بازار بیت کوین کاهش یافت، اما همچنان به عنوان معیاری مهم برای رصد ارزش کل بازار (Market Capitalization)، تغییر سنتیمنت و احساسات کاربران و به طور کلی وضعیت بازار ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

اگر بخواهیم به‌کوتاه‌ترین شکل ممکن پاسخ سوال «دامیننس بیت کوین» یا «سلطه بیت کوین» چیست را بدهیم، باید فرمول زیر را بازگو کنیم:

شاخص سلطه بیت کوین = (ارزش بازار BTC / مارکت کپ کل بازار ارزهای دیجیتال) × ۱۰۰

اما توضیح دقیق‌تر این است که شاخص دامیننس بیت کوین درصد تسلط بیت کوین بر کل بازار کریپتو را نشان می‌دهد. با گذشت زمان و به دلیل افزایش تعداد کوین‌ها و توکن‌های جدید و گسترده شدن فضای کریپتو، شاخص سلطه بیت کوین به یک ابزار مفید تبدیل شد. بسیاری از سرمایه‌گذاران و تریدرهای ارزهای دیجیتال ترجیح می‌دهند، برای تنظیم دقیق پرتفولیو و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری یا ترید از شاخص سلطه بیت کوین استفاده کنند.

زمانی‌‌که دامیننس BTC بیشتر شود به این معنی است که بیت کوین در مقایسه با سایر آلتکوین‌ها در حال رشد است. در این حالت ممکن است سناریوهای زیر وجود داشته باشد:

• روند فرسایشی و اصلاحی بیت کوین به ویژه در بازار نزولی نسبت به سایر آلتکوین‌ها کندتر است.
• به دلیل افزایش فعالیت استخراج، بیت کوین‌های بیشتری به استخر عرضه اضافه می‌شود.
• کاهش ارزش کل بازار به ویژه در بازارهای نزولی.  
• افزایش ارزش بازار در یک بازار صعودی و واکنش تهاجمی قیمت بیت کوین در مقایسه با سایر آلتکوین‌ها.  

چرا دامیننس بیت کوین مهم است؟

از آنجایی که شاخص دامیننس بیت کوین نسبت مارکت کپ بیت کوین به مارکت کپ کل است، این روش محاسباتی برای سایر ارزهای دیجیتال هم صادق است. از نظر فنی هر کسی به راحتی می‌تواند با یک محاسبه ریاضی ساده دامیننس سایر ارزهای دیجیتال مانند اتریوم (ETH) را به‌دست آورد و در تحلیل قیمت اتریوم از دامیننس اتریوم استفاده کرد. اما از آنجایی که بیت کوین اولین ارز دیجیتال بازار بود و هنوز هم از نظر مارکت کپ بیشترین سلطه (۳۹٪) را دارد، به عنوان یک اصطلاح رایج استفاده می‌شود. به عبارت دیگر به دلیل اولین و بزرگ‌ترین بودن مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته‌است.

دامیننس بیت کوین یک مفهوم مستقل نیست. در حقیقت «دامیننس» یکی از شاخص‌های فرعی و زیرمجموعه شاخص ترس و طمع (Fera & Greed) با وزن ۱۵٪ است.

عوامل موثر بر دامیننس بیت کوین چیست؟

تا اینجا متوجه شدیم که شاخص دامیننس بیت کوین چیست، چطور محاسبه می‌شود و چرا این شاخص با نام بیت کوین مصطلح شد. در ادامه به برخی عوامل مهم و موثر روی شاخص Bitcoin Dominance می‌پردازیم.

۱. ارزش بیت کوین

اگر روند BTC در نمودار قیمت صعودی باشد، سلطه آن بر بازار بیشتر می‌شود؛ یعنی یک رابطه مستقیم میان قیمت بیت کوین و دامیننس وجود دارد. شاخص دامیننس بیت کوین تا قبل از اینکه آلتکوین‌ها تا این اندازه محبوب شوند، حدود ۹۰٪ بود؛ اما با ظهور و گسترش سرویس‌های مبتنی بر بلاکچین مانند گیمینگ، امور مالی و هنرهای دیجیتال همه چیز تغییر کرد. بنابراین هر پیشرفت جدیدی در فضای کریپتو که توکن جدیدی را به ارمغان بیاورد، نقش مهمی در کاهش سلطه بیت کوین ایفا می‌کند.

تنها راه بیت کوین برای حفظ دامیننس، تداوم روند افزایشی محبوبیت است. توجه داشته باشید که استفاده از مفهوم ارزش (قیمت) یک مفهوم نسبی است و ممکن است همیشه به درستی دامیننس BTC را نشان ندهد.  

۲. آلتکوین‌ها

همانطور که اشاره شد ورود کوین‌های جدید به فضای کریپتوکارنسی‌ها ممکن است، بر شاخص دامیننس بیت کوین اثر بگذارد. حالا این سوال مطرح است که چطور کوین‌های جدید و کمتر شناخته‌شده می‌توانند بر ارزش بازاری به بزرگی بیت کوین اثر بگذارند؟ پاسخ این است، ریسکپذیری!

در حال حاضر بیش از ۲۰٬۰۰۰ دارایی در بازار ارزهای دیجیتال در گردش است و فعالان بازار دوست دارند، بر اساس سنتیمنت اجتماعی، تبلیغات و شیلینگ (Shilling)، تحلیل فاندامنتال و برنامه‌های ‌سرمایه‌گذاری با بازدهی بالا (هایپ) گزینه‌های جدیدی را در بازار کریپتو تجربه کنند. به خاطر داشته باشید که بیت کوین همیشه در برابر دارایی‌های دیگر قرار دارد؛ بنابراین اگر پول به صورت جمعی به سمت سایر ارزهای دیجیتال حرکت کند، ممکن است سلطه بیت کوین تحت تاثیر قرار بگیرد.

۳. محبوبیت استیبل کوین‌ها

ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) بیت کوین را با هدف تراکنش‌های همتا به همتا خلق کرد. به نظر می‌رسد، استیبل کوین‌ها توانستند با برعهده گرفتن این مسئولیت سرمایه‌گذاران را به صرافی‌ها سوق ‌دهند؛ بنابراین با افزایش محبوبیت استیبل کوین‌ها سلطه بیت کوین به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. به‌علاوه بر خلاف آلتکوین‌ها، استیبل کوین‌هایی مانند USDT، USDC و BUSD حضوری پررنگ و برجسته در بازار دارند و از این رو حریف‌های قدری برای دامیننس بیت کوین محسوب می‌شوند.

۴. وضعیت بازار

ماهیت بازار نیز نقش مهمی در دامیننس بیت کوین دارد. ممکن است در یک بازار خرسی و با وجود روند نزولیِ ارزش بازار بیت کوین و مارکت کپ کل، دامیننس بیت کوین افزایشی باشد. دلیل چنین اتفاقی این است که با گذشت زمان بیت کوین به یک دارایی نسبتا پایدار تبدیل شده است و اغلب از بازارهای سنتی مانند شاخص S&P 500 پیروی می‌کند. ‌شاخص S&P 500‌ خلاصه‌شده عبارت Standard & Poor’s 500 است. این شاخص یک نوع شاخص وزن‌دار ارزش بازار است که مربوط به سهام ۵۰۰ کمپانی آمریکایی می‌شود که به‌طور عمومی قابل خرید و فروش هستند. این شاخص به‌عنوان یکی از بهترین ابزارها برای سنجش وضعیت بازار آمریکا شناخته می‌شود.

منظور از ثبات بیت کوین این است که اگر ارزش بازار کل کاهش پیدا کند، بر آلتکوین‌ها اثر می‌گذارد و نهایتا منجر به رشد سلطه بیت کوین می‌‌شود. احتمال دارد در یک بازار صعودی جهت این اتفاق برعکس شود. یعنی ممکن است با وجود افزایش ارزش بازار، سلطه بیت کوین کاهش پیدا کند؛ زیرا کاربران به سرمایه‌گذاری در آلتکوین‌های ریسک‌پذیرتر جذب می‌شوند.

نمودار دامیننس بیت کوین چیست؟

نمودار سلطه بیت کوین همین مفهوم را به شکل تصویری در قالب یک نمودار و به عنوان یک شاخص نشان‌می‌دهد. چارت دامیننس بیت کوین در صفحات اصلی دو سایت کوین مارکت کپ (CoinMarketCap) و کوین گکو (CoinGecko) ارائه شده است.

تاریخچه نمودار دامیننس بیت کوین

تریدرها و معامله‌گران استفاده از نمودار سلطه بیت کوین را از سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۵) شروع کردند. اما استفاده از این نمودار در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) یعنی همزمان با دوران رونق آلتکوین‌ها اوج گرفت. در حال حاضر از نمودار دامیننس بیت کوین به عنوان یکی از شاخص‌های قابل اعتماد استفاده می‌شود و ماهیت آن بیشتر به اصول فاندامنتال مربوط است نه یک شاخص تکنیکال.

کاربردهای نمودار دامیننس بیت کوین

اگرچه از نمودار سلطه بیت کوین به عنوان یک شاخص معاملاتی روزانه و دائمی استفاه نمی‌شود، اما کاربردهای دیگری دارد که به اختصار به هر کدام از آن‌ها در ادامه اشاره می‌کنیم.

۱. ریسک گریزی

اگر نمودار سلطه بیت کوین صعودی باشد، نشان‌دهنده آن است که سرمایه‌گذاران و تریدرهای فعلی بازار به‌آرامی ریسک‌گریزتر می‌شوند. معمولا در یک بازار نزولی خفیف که سرمایه‌گذاران بیت کوین را قابل‌اعتمادترین گزینه می‌دانند، چنین اتفاقی می‌افتد.

۲. نمای کلی بازار

ثبات رو‌به رشد بیت کوین دلیلی برای همبستگی معکوس با ارزش بازار کل است.

همانطور که در نمودارهای بالا مشخص است، در فاصله‌ای که BTC dominance به سقف رسیده است، مارکت کپ کل همچنان پایین و در یک روند ثابت بوده است. از طرف دیگر از ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) که روند نزولی سلطه بیت بیت کوین شروع شده است، ارزش بازار کل یک روند قوی را شروع کرده است.

۳. معامله‌پذیری (Tradeability)

دامیننس بیت کوین فقط یک شاخص معاملاتی نیست. به طور مثال در صرافی ارز دیجیتال بایننس (Binance) کاربران می‌توانند، قراردادهای آتی دائمی جفت معاملاتی BTCDOM/USDT را معامله کنند؛ بنابراین در صورتی که کاربر نحوه استفاده از نمودار دامیننس بیت کوین را در رابطه با سایر شاخص‌ها بداند، می‌تواند از سلطه بیت کوین به عنوان یک ابزار معاملاتی کوتاه‌مدت و اهرمی استفاده کند.

مزایای نمودار سلطه بیت کوین

کاربرانی که توانایی آنالیز نمودار سلطه بیت کوین را داشته باشند، از مزیت‌های زیر بهره‌مند می‌شوند:

• پیش‌بینی نقطه شروع بازارهای خرسی و گاوی
• تشخیص الگوهای معکوس
• شناسایی آلت سیزن‌ها یعنی مراحلی که عملکرد قیمت ارزهای دیجیتال برتر بهتر از بیت کوین باشد.
• شناسایی مرحله تثبیت قیمت کوتاه مدت در بازارهای نزولی و رشد همزمان دامیننس بیت کوین

معایب استفاده از چارت دامیننس بیت کوین

نمودار سلطه بیت کوین با وجود مزایایی که دارد، یک نمودار کامل نیست. به دلیل برخی نقایص و معایب گاهی اوقات بهتر است از این نمودار استفاده نکنیم.

افزایش عرضه

زمانی که افزایش عرضه بیت کوین ناشی از فعالیت ماینینگ باشد، در نمودار سلطه بیت کوین شاهد یک روند افزایش ناگهانی هستیم؛ بنابراین توسعه زمانی این نوع نمودار برای آنالیز حرکت و روند معاملاتی مناسب نیست.

نقایص شاخص مارکت کپ

ارزش بازار به عنوان یک شاخص ارزش‌گذاری همیشه عملکرد دقیقی ندارد. گاهی ممکن است برخی آلتکوین‌ها به دلیل افزایش معاملات حجم زیادی از بازار را به خودشان اختصاص دهند. حتی ممکن است، سنتیمنت بازار موجب افزایش قیمت توکن و در نتیجه بالارفتن ارزش بازار کل شود. در این شرایط اگر روند افزایش آلتکوین‌ها قابل توجه باشد احتمال ضربه به سلطه بیت کوین وجود دارد.

شاخص واقعی دامیننس بیت کوین

چالش‌ها و نواقص چارت دامیننس بیت کوین را می‌توان تا حدی به وسیله شاخص دیگری به نام شاخص واقعی دامیننس بیت کوین (Real Bitcoin Dominance Indicator) دور زد. این شاخص عملکرد مشابهی با سلطه بیت کوین دارد با این تفاوت که ارزش بازار بیت کوین را فقط نسبت به ارزهای دیجیتال مبتنی بر اثبات کار (PoW) می‌سنجد. با وجود این شاخص، مقایسه بیت کوین با سایر آلتکوین‌ها مانند مقایسه سیب با پرتقال است.

شاخص Real Bitcoin Dominance بیشتر برای طرفداران مکانیسم گواه اثبات کار و به ویژه برای افرادی که تمایلی به عرضه‌های مبتنی بر ICO ندارند، مفید است.

نحوه استفاده از شاخص سلطه بیت کوین در ترید ارز دیجیتال

نمودار دامیننس بیت کوین می‌تواند برای تریدرها یک شاخص موثر و مفید باشد. در ادامه نحوه عملکرد این شاخص را بررسی می‌کنیم.

استفاده از BTC Dominance برای آنالیز روند بازار

نمودار دامیننس بیت کوین مانند سایر چارت‌ها و نمودارها به صورت دوره‌ای حرکت می‌کند؛ بنابراین برای درک شرایط بازار و تعیین روند نزولی می‌توان از مفهوم شناسایی مجموعه‌ای از سقف‌ها پایین‌تر استفاده کرد. در صورتی که نمودار سلطه بیت کوین روند نزولی داشته باشد به معنای آن است که ارزش بازار بیت کوین در حال رقیق شدن است. حالا اگر این اتفاق در یک بازار صعودی بیفتد ممکن است به رونق محبوبیت آلتکوین‌ها اشاره کند. اما اگر در یک بازار نزولی شاخص سلطه بیت کوین نزولی باشد نشانه معکوس شدن روند است، زیرا نشان می‌دهد که کاربران به سرمایه‌گذاری در سایر آلتکوین‌ها اعتماد دارند.

نحوه استفاده از دامیننس BTC برای تحلیل قیمت بیت کوین

معمولا تریدرها دو شاخص قیمت بیت کوین و دامیننس را به طور همزمان آنالیز می‌کنند تا به یک نتیجه معاملاتی برسند.

• زمانی که هر دو معیار دامیننس و قیمت بیت کوین صعودی باشد، احتمال شروع یک بازار صعودی وجود دارد.
• اگر روند قیمت نزولی و سلطه بیت کوین صعودی باشد به معنای سیگنالی برای نزولی شدن بازار است.
• در سناریوی آخر در صورتی که هر دو شاخص نزولی باشند، بعد از روند جانبی باید منتظر یک روند نزولی بزرگ‌تر باشیم.

نمودار اول سقف قیمت بیت کویت در فاصله ژانویه ۲۰۲۱ (دی ۱۳۹۹) تا می ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰) را نشان می‌دهد. در مقابل نمودار دامیننس بیت کوین در این دوره روندی ثابت و حتی نزولی داشته است. اگر به دقت به نمودار نگاه کنید متوجه می‌شوید که هر دو شاخص سلطه و قیمت بعد از بازه هایلایت‌شده نزولی شدند و در نتیجه قیمت بیت کوین به کف پایین‌تر جدیدی رسیده است (برای اطلاع از بهترین قیمت خرید بیت کوین، صفحه مقایسه قیمت صرافی‌ها مربوط به بیت کوین را مشاهده کنید).

در نهایت، افزایش قیمت و کاهش دامیننس دو شاخص در نقطه مقابل یکدیگر هستند. اگر سلطه برخلاف افزایش قیمت، روندی نزولی داشته باشد به این معنا است که آلتکوین‌ها حرکت تهاجمی‌تر نسبت به بیت کوین دارند.

در نمودار زیر اتفاقات بعد از ژوئیه ۲۰۲۱ (تیر ۱۴۰۰) را مشاهده می‌کنید:

چند سناریوی مختلف وجود دارد که به تصمیم‌گیری درست کاربر در شرایط مختلف کمک می‌کند:

• مورد اول: روند دامیننس BTC صعودی است.

روند قیمت بیت کوین	واکنش معاملاتی احتمالی
صعودی	توجه به بیت کوین
نزولی	نگه‌داشتن ارزهای فیات (امواج نزولی)
جانبی	تعادل میان ارزهای فیات و بیت کوین (بازارهای متلاطم و نوسانی)

•  مورد دوم: روند دامیننس بیت کوین نزولی است.

روند قیمت بیت کوین	رفتار معاملاتی احتمالی
صعودی	توجه به آلتکوین‌ها
نزولی	نگه‌داشتن ارزهای فیات (موج‌های نزولی بزرگ)
جانبی	توجه به آلتکوین‌ها (شروع آلت سیزن‌ها)

• مورد سوم: روند دامیننس بیت کوین جانبی است.

قیمت بیت کوین	رفتار معاملاتی احتمالی
صعودی	توجه به بیت کوین (سرمایه‌گذاری پول‌های خارجی روی بیت کوین)
نزولی	نگه‌داشتن ارزهای فیات (امواج نزولی)
جانبی	توجه به ارزهای فیات و آلتکوین‌ها

آیا نمودار دامیننس بیت کوین یک شاخص قابل اعتماد است؟

در صورتی که نمودار دامیننس بیت کوین با توجه به سایر شاخص‌ها و بر اساس یک تصویر جامع از مولفه‌های بازار استفاده شود، می‌تواند یک شاخص قابل اعتماد باشد. به هر حال این شاخص موارد زیر را شامل نمی‌شود:

• اندیکاتور BTC Dominance بر کل بازار تمرکز دارد و رقبای بیت کوین را در نظر نمی‌گیرد (در صورتی که رقبای گواه اثبات کار بیت کوین مطرح باشند، باید از اندیکاتور Real Bitcoin Dominance Index استفاده کرد).
• احتمال اینکه شاخص سلطه بیت کوین تحت تاثیر افزایش محبوبیت استیبل کوین‌ها قرار بگیرد وجود دارد؛ بنابراین با توجه به اینکه استیبل کوین‌ها به اندازه آلتکوین‌ها نوسان ندارند، احتمال نتیجه معکوس دور از انتظار نیست.
• شاخص BTC Dominance بیت کوین‌های موجود در کیف‌پول‌های غیرقابل دسترسی را لحاظ نمی‌کند، اما ارزش بازار بیت کوین ارزش این دسته از کوین‌ها را شامل می‌شود.
• تمام پروژه‌های آلتکوین‌ها حتی اگر در ابتدا سرمایه‌گذاری زیادی را جذب کنند و بعدا به یک پروژه اسکم تبدیل شوند در این شاخص گنجانده می‌شوند.

پرسش و پاسخ (FAQ)

• نمودار دامیننس بیت کوین چه چیزی را نشان می‌دهد؟

نمودار دامیننس بیت کوین میزان تسلط و برتری بیت کوین بر دیگر ارزهای دیجیتال را نشان می‌دهد. این مقایسه در قالب درصد نشان داده می‌شود و حاصل تقسیم ارزش بازار بیت کوین بر کل ارزش بازار ارز دیجیتال ضرب‌در ۱۰۰ اصت.

• چه عواملی بر دامیننس بیت کوین تاثیر می‌گذارد؟

قیمت بیت وین، فعالیت آلت کوین‌ها، شرایط بازار و استقبال از استیبل کوین‌ها از جمله عوامل تاثیرگذار شناخته‌شده بر دامیننس بیت کوین هستند.

جمع‌بندی

استفاده از شاخص دامیننس بیت کوین از سال ۲۰۱۷ شروع شد و در سال‌های اخیر با رونق گرفتن آلتکوین‌ها استفاده از این اندیکاتور به اوج رسید. حالا این سوال مطرح است که آیا Bitcoin Dominance واقعا یک ابزار مفید برای تحلیل روند قیمت بیت کوین است؟ نیازی به گفتن نیست که بیت کوین هنوز هم با سلطه ۶۵ درصدی خود نقش اصلی را در بازار کریپتو ایفا می‌کند. اما به هر حال استفاده از نمودار دامیننس بیت کوین زمانی مفید است که در کنار سایر شاخص‌ها استفاده شود. در این مقاله درباره دامیننس بیت کوین در خرید و فروش ارزها دیجیتال صحبت کردیم. نظر شما در مورد شاخص دامیننس بیت کوین چیست؟ آیا شاخص سلطه بیت کوین در تصمیم‌گیری‌های شما برای سرمایه‌گذاری به کمکتان آمده است؟