بررسی راندهای سرمایهگذاری؛ جذب سرمایه از سوی استارت‌آپ‌ها چه مراحلی دارد؟
هر ساله در حوزه ارز دیجیتال هزاران استارتآپ جدید سرمایه‌های بزرگ جذب می‌کنند. این نشان می‌دهد که پاداش سرمایهگذاری در استارتآپهای ارز دیجیتال بیشتر از ریسک‌ها و خطرات آن است. فرایند جذب سرمایه یک پروژه شامل دورهای مختلف تامین سرمایه است که با نام‌های C ،B ،A و.. شناخته می‌شوند. در این مقاله از میهن بلاکچین قصد داریم انواع راندهای سرمایه گذاری را معرفی کرده و توضیحاتی درباره هر یک ارائه دهیم.
| خلاصه مقاله: 👈 مرحله «پیش‌بذری (Pre-Seed Funding)» ابتدایی‌ترین مرحله سرمایهگذاری است. 👈 به اولین پولی که یک شرکت جذب می‌کند «کشت ایده (Seed Funding)» گفته می‌شود. 👈 راند سرمایهگذاری A زمانی برگزار می‌شود که استارتآپ مرحله کشت ایده را برگزار کرده و کمی رشد کرده باشد. 👈 راند B زمانی برگزار می‌شود که محصول توسعه پیدا کرده و شرکت تنها برای گسترش فعالیت نیاز به سرمایه دارد. 👈 راند C برای زمانی است که شرکت موفق شده است و به دلیلی خاص مانند خرید شرکتی دیگر سرمایه لازم دارد. 👈 اکثر شرکت‌ها از آغاز به کار تا عرضه عمومی ۳ راند جذب سرمایه B ،A و C را پشت سر می‌گذارند. |
نحوه ارزش‌گذاری پروژه‌ها
قبل از اینکه یک شرکت راند سرمایهگذاری برگزار کند، تحلیل‌گران ارزش مالی آن را ارزیابی می‌کنند. ارزش‌گذاری مالی بر اساس عوامل مختلفی مثل نحوه مدیریت، پتانسیل رشد، پیش‌بینی‌ها، ساختار بودجه، اندازه بازار و ریسک‌های موجود انجام می‌شود. هر سرمایه‌گذار، معیارهای خاصی برای ارزش‌گذاری دارد؛ اما عمدتا معیارهای زیر مدنظر قرار می‌گیرد:
- اندازه بازار: بزرگی بازاری که یک شرکت در آن فعالیت می‌کند (بر اساس دلار).
- سهم بازار: سهم شرکت از بازار؛ مثلا ۰.۱۰ درصد از کل بازار.
- درآمد: تخمینی از درآمد شرکت در حال حاضر و در آینده که از حاصل‌ضرب اندازه بازار در سهم بازار به دست می‌آید.
- ارزش شرکت (مضربی از درآمد): تخمینی از ارزش شرکت؛ مثلا ۱۰ یا ۱۲ برابر درآمد.
- بازده: میزان رشد درآمد به‌صورت درصدی از مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده که براساس تغییرات سهم بازار، اندازه بازار و درآمد محاسبه می‌شود.
مرحله پیش‌بذری (Pre-Seed Funding) چیست؟
مرحله «پیش‌بذری» ابتدایی‌ترین مرحله سرمایهگذاری است؛ به طوری که برخی افراد آن را جزو چرخه تامین مالی حساب نمی‌کنند. در این مرحله، بنیان‌گذاران پروژه به کمک یک تیم کوچک (و بعضا فقط خودشان) یک نمونه کار یا اثبات مفهوم (Proof of Concept) ارائه می‌دهند.
بودجه مرحله Pre-Seed معمولا توسط خود بنیان‌گذاران، خانواده و دوستان آن‌ها تامین می‌شود و یا یک سرمایه‌گذار فرشته (Angel Investor) به آن‌ها کمک می‌کند. مرحله پیش‌بذری یک بخش نسبتا جدید در چرخه زندگی استارت‌آپ‌ها محسوب می‌شود؛ بنابراین دقیق نمی‌توان گفت که در این مرحله بنیان‌گذار چقدر می‌تواند سرمایه جذب کند.
مرحله کشت ایده (Seed Funding) چیست؟
به اولین پولی که یک شرکت جذب می‌کند (چه ادامه‌دار باشد چه نه) «کشت ایده» یا «Seed Funding» گفته می‌شود. برخی شرکت‌ها از این مرحله استفاده می‌کنند تا بعدا بتوانند یک راند سرمایهگذاری سنتی برگزار کنند.
همانطور که از اسمش پیداست، در این مرحله ایده اولیه (بذر) مطرح می‌شود که بعدا قرار باعث رشد شرکت شود. مرحله کشت ایده کمک می‌کند که یک استارتآپ از فاز ایده به مراحل بعدی مثل توسعه محصول یا تحقیق درمورد بازار منتقل شود.
در این مرحله بودجه‌هایی از سمت خانواده، دوستان، سرمایه‌گذاران، شرکت‌های سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capital)، سرمایه‌گذاران استارت‌آپی و سایر سرمایه‌گذاران عادی جذب می‌شود. برای استارت‌آپ‌هایی که نمی‌توانند قبل از اتمام بودجه خود سرمایه بیشتری جذب کنند، این مرحله نقطه پایان تامین مالی آن‌هاست.
از طرف دیگر، ممکن است برخی استارت‌آپ‌ها تصمیم بگیرند که دیگر نیازی به جذب سرمایه بیشتر ندارند و سرمایه‌ای که در مرحله کشت ایده جذب کرده‌اند برای رشد آن‌ها کافی است. این استارت‌آپ‌ها تامین مالی خود را در همین مرحله متوقف می‌کنند.
پول سرمایه‌گذاری‌شده در مرحله کشت ایده چقدر است؟
بسته به نوع شرکت، بودجه اولین مرحله تامین مالی معمولا بین ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون دلار است. ارزش شرکتی که مرحله کشت ایده را برگزار می‌کند معمولا بین ۳ تا ۶ میلیون دلار است.
راند سرمایهگذاری A چیست؟
راند سرمایهگذاری A زمانی برگزار می‌شود که یک استارتآپ مرحله کشت ایده را برگزار کرده و کمی رشد کرده باشد (از نظر تعداد کاربران، درآمد، جلب توجه سرمایه‌گذاران و یا شاخص کلیدی عملکرد). در دور تامین مالی A، استارتآپ باید برای مدل تجاری خود برنامه داشته باشد و از سرمایه جذب‌شده برای افزایش درآمد خود استفاده کند.
پول سرمایه‌گذاری‌شده در راند A چقدر است؟
بودجه سرمایهگذاری سری A از مرحله کشت ایده بیشتر است و معمولا بین ۲ تا ۱۵ میلیون دلار است. از آنجایی بودجه سرمایهگذاری بیشتر است، سرمایه‌گذاران نسبت به مرحله قبل به انگیزه بیشتری نیاز دارد؛ بنابراین در دور A سرمایه‌گذاری‌های بزرگ کمتر دیده می‌شود. روند سرمایهگذاری به این صورت است که هر چه از دور A به راندهای بزرگ‌تر می‌رویم، تعداد سرمایه‌گذاران کمتر می‌شود.
از این مرحله به بعد صرفا ایده خالی کافی نیست و بنیان‌گذار باید ثابت کند که ایده او موفق خواهد شد. ارزش شرکتی که به راند سرمایهگذاری A می‌رسد بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون دلار است.
سری A و سری‌های بعدی معمولا توسط یک سرمایه‌گذار بزرگ رهبری می‌شوند. پیدا کردن این سرمایه‌گذار پیشرو اهمیت زیادی دارد؛ چون بسیاری از سرمایه‌گذاران دیگر نیز از او پیروی می‌کنند. از دست دادن اولین سرمایه‌گذار قبل از بسته شدن راند، اثرات مخربی در پی خواهد داشت؛ چون ممکن است سرمایه‌گذاران دیگر نیز دور سرمایهگذاری را ترک کنند.
در دور سرمایهگذاری A بیشتر سرمایه‌گذاران خطرپذیر و سرمایه‌گذاران فرشته شرکت می‌کنند. برخی شرکت‌ها در راند A از فروش جمعی سهام استفاده می‌کنند.
دور A، مرحله‌ای است که بسیاری از استارت‌آپ‌ها در آن شکست می‌خورند. گاها حتی استارتآپهای موفق نیز در این مرحله به مشکل بر می‌خورند؛ این پدیده «کرانچ سری آ (Series A crunch)» نام دارد.
طبق داده‌های شرکت سی‌بی اینسایتس (CB Insights)، تنها ۴۶ درصد از شرکت‌ها به دورهای A و بعدی راه پیدا می‌کنند. یعنی این مرحله نقطه پایان بسیاری از استارتآپهای جدید است.
راند سرمایهگذاری A چقدر طول می‌کشد؟
پس از تکمیل راند تامین مالی A، شرکت معمولا بودجه را بین ۶ تا ۱۸ ماه در اختیار دارد. بعد از این مدت شرکت یا وارد بازار می‌شود و یا یک دور سرمایهگذاری دیگر برگزار می‌کند. راندهای B ،A و C مراحلی هستند که یک شرکت در طول توسعه خود پشت سر می‌گذارد.
در راند A، شرکت باید مشخص کند که سرمایه جذب‌شده برای چه اهدافی استفاده خواهد شد. در واقع این سرمایه کمک می‌کند که شرکت اهداف خود را عملی کند و بتواند به مراحل بعد برسد.
راند سرمایهگذاری B چیست؟
اگر یک شرکتی برای برگزاری راند B آماده باشد، یعنی محصول خود را توسعه داده است و فقط به کمک نیاز دارد تا خود را گسترش دهد. سوال مهم این است که آیا این شرکت می‌تواند گسترش پیدا کند؟ آیا می‌تواند تعداد کاربران خود را از ۱۰۰ به ۱,۰۰۰ و حتی یک میلیون نفر برساند؟
گسترش شرکت بعد از راند B فقط به معنی جذب مشتریان بیشتر نیست؛ بلکه تیم شرکت نیز باید بزرگ‌تر شود تا بتواند به این پایگاه مشتریان روبه‌رشد خدمات برساند.
یک استارتآپ باید برای جایگاه‌های شغلی خود افراد متخصص استخدام کند تا بتواند در بازار رقابت کند. بنیان‌گذار دیگر نمی‌تواند تمام کارها را بر عهده بگیرد. در نتیجه، شرکت باید پول بیشتری به دست بیاورد تا بتواند حقوق جذابی به کارمندان خود پرداخت کند.
پول سرمایه‌گذاری‌شده در راند B چقدر است؟
میزان سرمایهگذاری در راند B معمولا بین ۷ تا ۱۰ میلیون دلار است. در این مرحله شرکت می‌تواند ارزش خود را به ۳۰ تا ۶۰ میلیون دلار برساند. در راند B معمولا شرکت‌های سرمایهگذاری خطرپذیر و سرمایه‌گذارانی که در راندهای قبل بوده‌اند شرکت می‌کنند. از آنجایی که در هر راند ارزش استارتآپ بیشتر می‌شود، سرمایه‌گذاران قبلی سرمایه خود را افزایش می‌دهند تا مطمئن شوند که سهم بزرگی در این شرکت دارند. ضمنا، برخی از شرکت‌های خطرپذیر که به سرمایهگذاری در استارتآپهای بالغ تمایل دارند، اغلب در راند B شرکت می‌کنند.
راند سرمایهگذاری B چقدر طول می‌کشد؟
پس از اینکه راند B انجام شد، شرکت باید از بودجه جذب‌شده برای رشد، بهبود عملکرد و محکم کردن جای خود استفاده کند. در این مرحله استارتآپ باید موقعیت خوبی داشته باشد. اگر استارتآپ برای رشد و گسترش هنوز نیاز به کمک مالی بیشتری دارد، می‌تواند راند سرمایهگذاری C را برگزار کند.
راند سرمایهگذاری C چیست؟
شرکت‌هایی به راند C می‌رسند که تقریبا موفق شده‌اند و می‌خواهند به بازارهای جدید وارد شوند، شرکت‌های دیگر را خریداری کنند و یا محصولات جدید تولید کنند.
شرکت‌های برگزارکننده سری C معمولا به‌دنبال این هستند که محصول خود را به کشورهای دیگر ببرند و وارد بازار جهانی شوند. برخی از شرکت‌ها نیز می‌خواهند قبل از عرضه اولیه عمومی (IPO) کمی سرمایه جذب کنند.
دور C معمولا آخرین دور تامین مالی برای یک شرکت است؛ اما برخی از شرکت‌ها به دورهای سرمایهگذاری D، E و حتی فراتر نیز می‌روند. حالت عادی این است که دور C آخرین مرحله سرمایهگذاری یک شرکت قبل از عرضه اولیه باشد.
پول سرمایه‌گذاری‌شده در راند C چقدر است؟
استارت‌آپ‌ها در راند C به‌طور میانگین ۲۶ میلیون دلار سرمایه جذب می‌کنند. ارزش شرکت‌های برگزارکننده راند C بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار است؛ البته با توجه به ظهور استارتآپهای میلیارد دلاری یا یونی‌کورن (Unicorn)، ممکن است ارزش یک شرکت در این مرحله بسیار بیشتر از این مبلغ باشد.
در این مرحله ارزش‌گذاری بر اساس داده‌ها و آمار است نه بر اساس امید و انتظارات. تعداد مشتریان شرکت چقدر است؟ شرکت چقدر درآمد دارد؟ پتانسیل رشد فعلی و موردانتظار از شرکت چقدر است؟
در راند C معمولا شرکت‌های سرمایهگذاری خطرپذیر (که به سرمایهگذاری در استارتآپهای بالغ تمایل دارند)، شرکت‌های سهامی خاص، بانک‌ها و صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Fund) شرکت می‌کنند.
از آنجایی که در این مرحله استارتآپ و محصولش ثابت‌شده هستند، بسیاری از نهادهای مالی تمایل به همکاری با آن دارند. سرمایه‌گذاران قبلی نیز گاها در راند C سرمایهگذاری خود را افزایش می‌دهند.
راند سرمایهگذاری C چقدر طول می‌کشد؟
بسته به استراتژی شرکت‌ها، راند C می‌تواند مرحله آخر سرمایهگذاری خطرپذیر باشد. در این احتمالا شرکت با قدرت در مسیرش پیش می‌رود و سهم بزرگی از یک بازار را در اختیار دارد. با این حال برخی از شرکت‌ها تا راندهای F ،E ،D و حتی G نیز پیش می‌روند.
راند سرمایهگذاری D چیست؟
راند سرمایهگذاری D نسبت به سری‌های قبل کمی پیچیده‌تر است. همانطور که اشاره شد، فرایند جذب سرمایه بسیاری از شرکت‌ها در راند C به پایان می‌رسد؛ اما به دلیل زیر، یک شرکت ممکن است سری D را برگزار کند:
- دلایل مثبت: شرکت یک فرصت جدید پیدا کرده است تا قبل از عرضه عمومی کار خود را گسترش دهد؛ اما به بودجه کمکی نیاز دارد. بسیاری از شرکت‌ها دوری‌های سرمایهگذاری D و بعدی را قبل از عمومی شدن برگزار می‌کنند تا ارزش کل خود را افزایش دهند. از طرف دیگر، برخی از شرکت‌ها هم می‌خواهند برای مدت طولانی خصوصی بمانند. هرکدام از این‌ها دلایل مثبتی برای اجرای دور D هستند.
- دلایل منفی: پس از راند C، شرکت نتوانسته است انتظارات سرمایه‌گذاران را برآورده کند. به این نوع راند سرمایهگذاری «راند پایین (Down Round)» گفته می‌شود که در آن ارزش‌گذاری یک شرکت نسبت به دورهای قبلی پایین‌تر است.
اجرای راند پایین شاید به عبور از شرایط سخت کمک کند؛ اما ارزش سهام شرکت را کاهش می‌دهد. پس از راند پایین، جذب دوباره سرمایه برای استارتآپ سخت می‌شود؛ چون اعتماد افراد به توانایی‌‌های آن از بین می‌رود. این راندها باعث کاهش سهام بنیان‌گذار و تضعیف روحیه کارکنان می‌شوند و ادامه کار را برای شرکت سخت می‌کنند.
پول سرمایه‌گذاری‌شده در راند D چقدر است؟
در راند D معمولا شرکت‌های سرمایهگذاری خطرپذیر سرمایهگذاری می‌کنند و سرمایه جذب‌شده شرکت‌ها باهم متفاوت است. استارتآپهای بسیار کمی به این مرحله از تامین مالی راه پیدا می‌کنند.
راند سرمایهگذاری E چیست؟
تعداد شرکت‌هایی که به راند E می‌رسند از راند D نیز کمتر است. دلایل برگزاری راند E تقریبا همان دلایل مربوط به راند D است: ناتوانی در برآورده کردن انتظارات، تمایل به خصوصی ماندن و یا نیاز به کمک مالی بیشتر برای عمومی شدن.
راندهای سرمایهگذاری F و G
راندهای F و G آخرین دورهای تامین مالی هستند که تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌ها به این مراحل می‌رسد. برخی از نهادهای مالی بزرگ دورهای F و G را به این دلیل اجرا می‌کنند که بودجه آن‌ها تا حد زیادی به روش کار آن‌ها وابسته است. هر دور سرمایهگذاری یک فرصت جدید برای شرکت است؛ اما احتمال کاهش ارزش سهام شرکت را نیز به‌همراه دارد.
جذب سرمایه از یک سرمایه‌گذار استراتژیک
فرض کنید که استارتآپ شما کمی رشد کرده و توجه سرمایه‌گذاران بزرگ این حوزه را جلب کرده باشد؛ به‌طوری که خودشان به شما پیشنهاد سرمایهگذاری بدهند. در این شرایط باید مزایا و معایب دریافت سرمایه از یک سرمایه‌گذار استراتژیک را به‌دقت ارزیابی کنید؛ چون این نوع سرمایه‌گذارها ممکن است انتظارات و درخواست‌های خاصی از شما داشته باشند.
سرمایهگذاری از سمت یک سرمایه‌گذار استراتژیک به مشروعیت شرکت و جذب سرمایه‌گذاران بیشتر کمک می‌کند و شرکت را راحت‌تر به موفقیت می‌رساند. همکاری با این نوع سرمایه‌گذارها به شما امکان می‌دهد که به آزمایشگاه‌های خاص و تجهیزات موردنیاز خود دسترسی داشته باشید. رابطه با این سرمایه‌گذارها حتی کمک می‌کند که بتوانید شرکت‌های دیگر را خریداری کنید. سرمایه‌گذار استراتژیک شاید مدیر جدیدی را به هیئت مدیره معرفی کند که دیدگاه‌های مفیدی برای شرکت دارد.
این نوع سرمایه‌گذارها مایل‌اند که پول بیشتری نسبت به سرمایه‌گذارهای خطرپذیر بپردازند؛ چون می‌خواهند به اهداف و منافع شخصی خود برسند. به طور خلاصه، سرمایهگذاری از سمت سرمایه‌گذارهای استراتژیک مزیت‌های زیادی برای یک شرکت دارد؛ اما بدون عیب نیست و ایراداتی دارد که باید به‌دقت در نظر بگیرید.
احتمال دارد انگیزه‌های شرکت و سرمایه‌گذار استراتژیک باهم متفاوت باشد. هدف سرمایه‌گذاران خطرپذیر این است که پول خود را در یک شرکت سرمایهگذاری کنند و پس از موفقیت شرکت سود خود را بردارند. قصد این نوع سرمایه‌گذارها واضح است. اما انگیزه‌های سرمایه‌گذار استراتژیک به‌سادگی قابل تشخیص نیست و آن‌ها تنها به‌دنبال سود کردن نیستند.
دقت کنید که اختیاراتتان را زود از دست ندهید. با پذیرش پول از سرمایه‌گذار استراتژیک در واقع قبول می‌کنید که شرکت خود را در مسیری که با اهداف تجاری سرمایه‌گذار استراتژیک همسو باشد پیش ببرید. هم‌زمان با رشد فناوری شرکت، جهت کسبوکار شما نیز تغییر می‌کند، درک خوبی از مشتریان خود به دست می‌آورید و خودتان را با بازار وفق می‌دهید. دقت کنید که در مسیر پذیرش این تغییرات اختیارات خود و انعطاف‌پذیری شرکت را خیلی زود از دست ندهید.
انواع دیگر سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها
خرید سهام، یکی از روش‌های محبوب برای سرمایهگذاری در استارتآپهای فناوری است؛ اما روش‌های دیگری نیز وجود دارد که بنیان‌گذار استارتآپ می‌تواند از طریق آن‌ها بودجه موردنیاز پروژه خود را تامین کند. نظر کارشناسان این است که ترکیبی از روش‌های زیر استفاده شود:
- سرمایهگذاری خطرپذیر و راندهای سرمایهگذاری E ،D ،C ،B ،A
- سرمایهگذاری جمعی
- وام‌های تجاری
- کمک‌های مالی
- سرمایه‌گذاران خصوصی
- سرمایه‌گذاران فرشته
سوالات متداول (FAQ)
مورادی مانند اندازه بازاری که استارتآپ قصد ورود به آن را دارد، سهم بالقوه از آن بازار، درآمد و رشد بالقوه درآمد (بازده)، فاکتورهای کلیدی ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها هستند.
اکثر شرکت‌ها از آغاز به کار تا عرضه عمومی ۳ راند جذب سرمایه B ،A و C را پشت سر می‌گذارند.
جمع‌بندی
درک تفاوت بین انواع راندهای سرمایه گذاری کمک می‌کند که اخبار مربوط به سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها را درک کنید و ارزیابی خوبی از فرصت‌های سرمایهگذاری داشته باشید. نحوه کار راندهای سرمایهگذاری اکثر شبیه به هم است؛ فقط مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده و انتظارات سرمایه‌گذاران از شرکت در هر مرحله متفاوت است. در همه راندهای سرمایهگذاری، یعنی C ،B ،A و..، سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند که ایده اولیه یک پروژه رشد کند و به یک کسبوکار تبدیل شود. در مطلب بالا سعی کردیم که توضیح جامعی از راندهای سرمایهگذاری و تفاوت آن‌ها ارائه دهیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
