هم‌زمان با افزایش تورم و کاهش ارزش ریال، بازارهای سرمایه بسیار بیشتر از گذشته در مرکز توجه هستند؛ اما عدم آشنایی افراد با برخی مفاهیم، مشکلاتی را به وجود می‌آورد. از جمله این موارد، می‌توان به تفاوت‌های ساختاری صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس اشاره کرد. این دو نهاد مالی، با هم تفاوت دارند و عدم آگاهی از این مسئله، به زیان کاربران تمام می‌شود. در این مقاله میهن بلاکچین، ضمن اینکه می‌خواهیم توضیح بدهیم تفاوت صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس چیست، این مسئله را هم موشکافی خواهیم کرد که چرا نباید از صرافیهای ارز دیجیتال به عنوان کیف پول استفاده کرد.
| نکات کلیدی مقاله: 🔴 صرافی ارز دیجیتال مکانی است برای مبادله رمزارزهای مختلف. 🔴 کارگزاری بورس با صرافی ارز دیجیتال تفاوت دارد. در کارگزاری کاربران می‌توانند سهام شرکت‌ها را خریداری کنند. 🔴 می‌توانید سهام یا پول نقد را در کارگزاری نگهداری کنید، اما نگهداری دارایی در صرافی ارز دیجیتال، خطرناک است. 🔴 صرافی ارز دیجیتال یک کیف پول مخصوص به خود دارد که کلید خصوصی آن در اختیار مالکان صرافی است و کاربر از آن اطلاعی ندارد. 🔴 در صورتیکه قصد سرمایهگذاری بلندمدت دارید، دارایی‌های خود را در یک کیف پول ارز دیجیتال معتبر نگهداری کنید. |
مفهوم صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس
بازار رمزارزها در مقایسه با بازار سهام، یک بازار نوپا و تازه‌کار به شمار می‌آید که عمر زیادی ندارد. در سال ۲۰۰۹ بود که ساتوشی ناکاموتو با معرفی بیت کوین، پای این مفهوم جدید را به زندگی ما باز کرد. صرافی ارز دیجیتال مکانی است که در آن می‌توانیم اقدام به خرید و فروش ارزهای دیجیتال مثل اتریوم، BNB، ریپل، تتر و غیره کنیم.
در سمت دیگر کارگزاری بورس را داریم که از طریق آن می‌توانید سهام شرکت‌ها را خریداری کنید. در ایران کارگزاری‌های زیادی وجود دارند که می‌توانید با استفاده از ریال، سهام شرکت‌های داخلی را معامله کنید. مزیت این کار این است که دیگر نیازی به تبدیل پول خود به دلار یا سایر ارزهای خارجی ندارید.
با این‌همه این شما هستید که تصمیم می‌گیرید آیا در یک بازار داخلی سرمایهگذاری کنید یا یک بازار خارجی. استفاده از هر کدام از این دو مورد، نیازمند دانش و اطلاعاتی است که اگر به آنها تسلط نداشته باشید، ممکن است با یک اشتباه دارایی خود را از دست بدهید. این مسئله به خصوص در مورد صرافیهای ارز دیجیتال خیلی پررنگ‌تر است؛ جایی که ممکن است به دلیل تحریم ایران، کاربران هم‌وطن نتوانند دارایی‌های خود را برداشت کنند یا سرمایه آنها توسط صرافی فریز شود.
آشنایی بیشتر با صرافی ارز دیجیتال
صرافی محلی برای تبدیل دارایی‌هاست؛ جایی که برای مثال ریال می‌دهید و دلار می‌گیرید. در بازار کریپتو نیز، می‌توانید دارایی‌های خود را به یکدیگر تبدیل کنید. می‌توانید پول فیات بدهید و رمزارز بگیرید؛ یا برعکس، رمزارزتان را بفروشید و به جای آن پول فیات بگیرید.
همین‌جا این نکته را هم باید در نظر گرفت که بدون داشتن کیف پول ارز دیجیتال، امکان خرید و فروش دارایی‌های رمزارزی وجود ندارد. صرافیها هم کیف پول مخصوص به خود را دارند. زمانی که در یک صرافی حساب باز میکنید، یک کیف پول به شما تعلق می‌گیرد که فقط داخل آن صرافی می‌توانید از آن استفاده کنید. این کیف پول یک آدرس مشخص دارد که برای ارسال و دریافت تراکنش‌ها باید از آن آدرس استفاده کنید.
باید این را دانست که صرافیهای ارز دیجیتال می‌توانند به صورت غیرمتمرکز فعالیت کنند یا متمرکز. در این مقاله نمی‌خواهیم به این دو مفهوم بپردازیم؛ فقط این را بدانید که در صرافی غیرمتمرکز، کنترل دارایی‌ها به عهده خودتان است؛ در حالیکه در صرافیهای متمرکز، کلید خصوصی در اختیار مالکان صرافی است که این مسئله باعث می‌شود آنها بتوانند هر زمان به دارایی‌های شما دسترسی داشته باشند. همین مسئله دلیل بسیار موجهی است که از صرافی رمزارز، به عنوان کیف پول استفاده نکنیم.
بازار سهام یا بورس اوراق بهادار چیست؟
شرکت‌های سهامی عام، سهام شرکت خود را در محلی به نام بازار بورس اوراق بهادار عرضه می‌کنند تا عموم مردم بتوانند با سرمایهگذاری در آن شرکت، در سود و زیان آن مشارکت کنند. این بازار توسط سازمان بورس و اوراق بهادار اداره می‌شود. این سازمان توسط شورایی مدیریت می‌شود که رئیس این شورا، وزیر اقتصاد و دارایی است. به عبارتی می‌توان گفت که متولی سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران، وزارت اقتصاد و دولت است.
کارگزاری‌های بورس پل ارتباطی میان سهامداران هستند. این سازمان‌ها واسطی هستند که مردم از طریق آنها می‌توانند به راحتی معاملات خود را در بازار انجام دهند. برای مشارکت در بازار بورس، باید کد بورسی دریافت کنید. این کد بورسی مثل کدملی منحصربه‌فرد است و توسط سازمان بورس صادر می‌شود. اگر فردی بخواهد سهام یک شرکت (مثلا ایران خودرو) را خریداری کند، باید حساب کاربری خود را در یک کارگزاری شارژ کرده و اقدام به خرید سهام کند. این سهم، روی کد بورسی او ثبت خواهد شد و در این میان کارگزاری صرفا یک واسطه است.
از طرفی کارگزاری‌ها باید از سازمان بورس مجوز فعالیت دریافت کنند. سازمان بورس حساسیت زیادی برای ثبت کارگزاری به خرج می‌دهد. کارگزاری باید در زمان ثبت شرکت، یک حساب بانکی به نام شرکت خود معرفی کند و ضمانت‌های بسیاری را نزد سازمان بسپارد. از این رو به واسطه ورود دولت، مردم اعتماد بالایی به کارگزاری دارند.
در یک کلام، این را باید گفت که سازمان بورس اوراق بهادار به صورت مستقیم بر فعالیت‌های کارگزاری‌ها نظارت دارد. این مسئله باعث می‌شود امکان تخلف کارگزاری‌ها کم شود و دارایی افراد (چه پول نقد باشد و چه سهام)، در محلی ایمن نگهداری شود.
تفاوت کارگزاری بورس و صرافی ارز دیجیتال چیست؟
کاربران برای خرید سهام باید به سایت کارگزاری مراجعه کنند. از طرفی برای خرید ارز دیجیتال هم باید به صرافی مراجعه کرد. این دو در ظاهر شبیه هم هستند؛ اما تفاوت میان آنها چیست؟ برای بررسی این مسئله، تفاوت‌ها را در قالب چند مورد مجزا در ادامه بررسی می‌کنیم.
ثبت قانونی
همان‌طور که بالاتر گفتیم، کارگزاری‌های بورس باید استانداردهای سفت و سخت نهادهای نظارتی را فراهم کنند تا مجوز بگیرند؛ اما در مورد صرافیها چه؟ اکنون صرافیهای ایرانی ارز دیجیتال، از هیچ نهادی مجوز دریافت نمی‌کنند و این خود کاربر است که باید تصمیم بگیرد از کدام صرافی استفاده کند. در مورد صرافیهای خارجی هم اکثر آنها مجوزهایی از نهادهای مربوطه دریافت می‌کنند؛ اما به طور کلی مسئله قانون گذاری ارزهای دیجیتال، هنوز هم حل نشده است.
هنوز کسی نمی‌داند در صورت تخلف صرافیهای ایرانی، باید به کدام نهاد شکایت کند. البته پلیس فتا در این زمینه فعالیت می‌کند؛ اما در حالت کلی نمی‌توان صرافی ارز دیجیتال را در این زمینه با کارگزاری مقایسه کرد. پلیس فتا تنها به تراکنش‌های ریالی نظارت می‌کند؛ اما در مورد اینکه صرافی تراکنش‌های انجام‌شده را کجا نگهداری می‌کند، از چه کیف پولی استفاده می‌کند و چند کیف پول دارد، کلید خصوصی آن را در کجا نگهداری می‌کند، چند نفر کلید خصوصی کیف پول‌های صرافی را در اختیار دارند و غیره، هیچ اطلاعی ندارد. شاید بتوان گفت این مهم‌ترین تفاوت میان صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس است.
نگهداری دارایی‌ها
دومین تفاوتی که باید به آن اشاره کرد، مربوط به محل نگهداری دارایی است. وقتی که سهام می‌خرید، دارایی‌های شما در کد بورسیتان ثبت می‌شود. گفتیم که سازمان بورس و اوراق بهادار این کد را صادر می‌کند و اگر کارگزاری تخلفی انجام بدهد، باید به این نهاد پاسخگو باشد.
از طرف دیگر، وقتی از طریق صرافی ارز دیجیتال اقدام به خرید رمزارز میکنید، دارایی‌های شما در کیف پول تعبیه‌شده در صرافی ذخیره می‌شوند. کلید خصوصی آن کیف پول هم در دستان صرافی است. طبیعی است که صرافی برای جلوگیری از مشکلات امنیتی، این کلید خصوصی را در اختیار کاربران قرار نمی‌دهد. مسئله مهم این است که نباید این کیف پول را به عنوان کیف پول شخصی خودتان تلقی کنید. کیف پولی که کلید خصوصی آن را ندارید، عملا کیف پول شما نیست. زمانی که اجازه می‌دهید دارایی‌هایتان به مدتی طولانی در کیف پول صرافی باقی بماند، به این معناست که به صرافی کاملا اعتماد کرده‌اید و مشکلی با آن ندارید؛ اما باید ریسک بالای این کار را هم به جان بخرید.
خطر هک شدن
وقتی سهم می‌خرید، همان‌طور که گفتیم سهام شما روی کد بورسیتان ذخیره می‌شود؛ این کد بورسی هم که با کد ملیتان ثبت شده است. پس جای دارایی شما ایمن است و نباید نگران هک شدن آن باشید؛ اما آیا در مورد صرافی هم همین امر برقرار است؟ نه. وقتی که شما داراییتان را در کیف پول صرافی قرار می‌دهید، خطر هک شدن را هم باید بپذیرید. کاری نداریم که اصلا چطور ممکن است صرافی هک شود؛ اگر این اتفاق بیفتد، دارایی شما هم از دست خواهد رفت.
نظارت
قانون‌گذاری با نظارت ارتباط مستقیمی دارد. وقتی قانون مشخصی برای صرافیهای ارز دیجیتال وجود ندارد، نظارتی هم در کار نیست؛ اما بورس اوراق بهادار ناظران متعددی دارد و تخلفات آن ثبت می‌شود. حتی اگر دل خوشی هم از بورس نداشته باشید، باز هم نمی‌توانید منکر تفاوت‌های نظارتی کریپتو و بورس شوید. این مسئله فقط در مورد صرافیهای ایرانی صدق نمی‌کند و در تمام دنیا نمونه‌های آن را می‌توان دید.
چرا نباید رمزارزهای خود را در صرافی نگهداری کنیم؟
انتقال دارایی از صرافی به کیف پول و برعکس، نیازمند پرداخت هزینه است. همین هزینه باعث می‌شود بسیاری از تریدرها از این رفت و برگشت دارایی به ولت و صرافی جلوگیری کنند. آنها ترجیح می‌دهند دارایی خود را در صرافی نگه دارند و در زمان مناسب اقدام به فروش آن کنند. اگر زمان این ترید کوتاه باشد، می‌توان گفت انجام چنین کاری منطقی است.
اما در صورتی که می‌خواهید یک رمزارز را به صورت بلندمدت نگه دارید، هرگز نباید از صرافی به عنوان محلی برای ذخیره دارایی استفاده کنید. شما قرار است یک رمزارز بخرید و طی زمانی طولانی از آن سود ببرید. منطقی نیست که دارایی خود را در این یک سال، در صرافی نگه دارید. اگر بیت کوین ۲۰ هزار دلاری خریده‌اید و می‌خواهید چندین سال آن را نگه دارید، باید به دنبال یک کیف پول مطمئن باشید. یکی از بهترین کیف پول‌های بیت کوین را انتخاب و خیال خودتان را راحت کنید. اگر به دنبال امنیت بیشتری هستید، استفاده از کیف پول سخت‌افزاری گزینه‌ای مطمئن‌تر است. کیف پول‌های نرم‌افزاری هم گزینه‌های بعدی هستند.
به طور کلی استفاده از صرافیها نه تنها ریسک کلاهبرداری را به همراه دارد، بلکه ریسک هک شدن سرور یا به سرقت رفتن کلید خصوصی هم وجود دارد. برای ما ایرانی‌ها که قضیه پررنگ‌تر هم هست. کم‌کم تمام صرافیهای خارجی در حال اجباری کردن احراز هویت (KYC) هستند و خطر فریز شدن دارایی به ما خیلی نزدیک است. پس عاقلانه‌ترین کار، پرهیز از چنین ریسک‌های غیرمنطقی و غیرعاقلانه است.
اجازه دهید دو مثال بزنم از صرافی‌هایی که اخیرا برای کاربران مشکل‌ساز شدند تا تاکیدی باشد بر این موضوع که نباید دارایی خود را در صرافیها نگه دارید. یکی از صرافی‌هایی که ایرانی‌های زیادی به دلیل اجباری نبودن احراز هویت از آن استفاده می‌کنند، کوینکس است. ۲۱ شهریور ماه بود که شایعاتی در مورد هک شدن این صرافی مطرح شد و سپس کوینکس این موضوع را در اطلاعیه‌ای تایید کرد. حدودا ۷۰ میلیون دلار از دارایی این صرافی سرقت شده است. اگرچه آنها مدعی شدند که خسارت کاربران را ۱۰۰ درصد جبران می‌کنند، اما به هر حال اختلال در عملکرد صرافی ایجاد شده و برداشت‌ها متوقف شده است. ضمن اینکه معلوم نیست تا چه اندازه در جبران خسارت کاربران موفق باشند. بنابراین اگر دارایی در این صرافی داشتید، به مشکل برمی‌خوردید.
از سقوط صرافی FTX هم هنوز یکسال نگذشته است و ماجرای این سقوط را قبلا شرح داده‌ایم. این صرافی پس از بایننس و کوین‌بیس، به سومین صرافی از نظر حجم معاملات تبدیل شده بود و امکانات زیادی را در اختیار کاربران قرار می‌داد. سقوط FTX منجر به دست رفتن سرمایه کاربران زیادی شد و به طور کلی بازار ارزهای دیجیتال را هم تحت تاثیر قرار داد.
استفاده از صرافی داخلی یا خارجی؟
حالا که فهمیدیم چرا نباید از صرافی به عنوان کیف پول استفاده کنیم، یک سوال مهم برایمان پیش می‌آید. در زمان‌هایی که به صرافی نیاز داریم، از گزینه‌های داخلی استفاده کنیم یا خارجی؟ استفاده از صرافیهای خارجی به دلیل وجود احتمال تحریم، همیشه برای ما خطرناک‌تر است و ریسک مضاعفی به همراه دارد؛ آن هم خطر بلوکه شدن دارایی و از دست رفتن کل سرمایه است. حتی روی آوردن به روش‌هایی مثل ایجاد پاسپورت‌های غیرایرانی نیز مخاطرات و ریسک‌های مرتبط با خودش را دارد.
صرافیهای خارجی در بهترین حالت، مدت کوتاهی به کاربران فرصت می‌دهند تا دارایی‌های خود را از صرافی خارج کنند؛ اما مواردی هم داشتیم که صرافی بدون اطلاع، دارایی کاربران را مسدود کرد. نمونه بارز آن هم صرافی بیترکس است که در سال ۲۰۱۷، حساب تمام ایرانی‌ها را مسدود کرد. به تازگی صرافی بیترکس برای ورشکستگی فصل ۱۱ اقدام کرد و حالا مبالغ بیشتری به کاربران بدهکار است.
صرافیهای داخلی چنین ریسکی ندارند اما این به آن معنا نیست که در این صرافیها امکان کلاهبرداری وجود ندارد. صرافی کریپتولند یکی از نمونه‌های بارزی است که نشان داد هر صرافی ایرانی، صرفا قابل اعتماد نیست. بهترین کار این است که به سابقه صرافی نگاه کنید و اگر از حجم معاملاتی آن اطمینان دارید و تجربه کاربران دیگر نیز مثبت است، می‌توانید برای تبدیل دارایی‌های خود به آن صرافی مراجعه کنید. در صفحه مقایسه قیمت صرافیهای میهن بلاکچین، می‌توانید لیست صرافیهای ایرانی را ببینید و ضمن مقایسه قیمتشان، گزینه موردنظر خود را از میان آنها انتخاب کنید.
اگر از صرافیهای متمرکز داخلی و خارجی فاصله بگیریم، صرافیهای غیرمتمرکز شاید بتوانند گزینه ایده‌آلی برای ما باشند. این صرافیها نسبت به گذشته پیشرفت زیادی کرده‌اند و شاهد افزایش امکانات و البته نقدینگی در آنها هستیم. در این صرافیها خبری از نهاد متمرکز نیست و دارایی کاربران قبل و بعد از سواپ کردن در کیف پول خودشان قرار می‌گیرد. البته کار کردن با آنها کمی سخت‌تر است و باید از امنیت یک دکس هم اطمینان حاصل کنیم؛ وجود ضعف در کدها می‌تواند استخرهای نقدینگی یک صرافی غیرمتمرکز را به طعمه خوبی برای هکرها تبدیل کند.
سوالات متداول (FAQ)
- چرا نباید از صرافی به عنوان کیف پول استفاده کرد؟
صرافیهای ارز دیجیتال یک کیف پول داخلی دارند که کلید خصوصی آن دست خودشان است. پس وقتی دارایی خود را در صرافی نگه میدارید، کنترل آن را به صاحبان صرافی واگذار میکنید. - رمزارزهای خود را در کجا نگهداری کنیم؟
در صورتیکه قصد هولد و سرمایهگذاری بلندمدت دارید، استفاده از یک کیف پول ارز دیجیتال بهترین گزینه است.
جمع‌بندی
همیشه شنیده‌ایم که می‌گویند از صرافی به عنوان کیف پول استفاده نکنید. اگر دلیل این حرف را بدانیم، می‌فهمیم که چرا انجام این کار خطرناک است. در این مطلب ابتدا به تفاوت‌های میان صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس اشاره کردیم و سپس توضیح دادیم که ریسک استفاده از این دو نهاد مالی، با هم متفاوت است. گفتیم که صرافیها یک کیف پول داخلی دارند که کلید خصوصی‌اش تنها در اختیار صاحبان صرافی است. پس نباید دارایی‌های خود را در بلندمدت در صرافی نگهداری کنیم و بهتر است تنها در فواصل کوتاه‌مدت و برای تبدیل رمزارزها و همچنین ترید از صرافی استفاده کنیم. اگر تجربه‌ای در زمینه مسدود شدن دارایی‌های خود در صرافیهای ارز دیجیتال دارید، آن را با ما به اشتراک بگذارید.
