مدتی است که سرمایه‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال در کشورمان مورد توجه قرار گرفته و برخی افراد بخشی از سرمایه‌ی خود را از بازار بورس اوراق بهادار به بازار رمز ارزها انتقال داده و به دنبال سرمایه‌گذاری در این بازار هستند. عدم شناخت افراد از تفاوت‌های بنیادین میان صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس اوراق بهادار باعث شد تا در مقاله‌ای به این موضوع بپردازیم. تفاوت میان صرافی ارز دیجیتال(داخلی و خارجی) با یک کارگزاری بورس چیست؟ چرا نباید از صرافی‌های رمز ارز به عنوان کیف پول استفاده کرد؟
صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس
بازار ارزهای رمزنگاری شده (Cryptocurrency) عمر بسیار کوتاهی در مقایسه با بازار سهام دارد. ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹ با خلق بیت کوین، گونه‌ی جدیدی از دارایی را به بازارهای مالی جهان معرفی کرد. این دارایی جدید مبتنی بر بلاکچین بوده و هیچ نهاد متمرکزی آن را عرضه نمی‌کند و تحت کنترل هیچ کشوری نیست. پس از بیت کوین، سیلی از شبکه‌ها و رمز ارزهای جدید وارد این حوزه شدند و مرزهای این حوزه را گسترش دادند. اتریوم، ریپل، لایت کوین، دوج کوین و بعدها پروتکل‌های دیفای و شبکه‌های جدیدتر دات و آلگوراند وارد حوزه رمزارزها شدند و هرکدام ارز دیجیتال خود را عرضه کردند. فارغ از بحث فنی، هریک از این ارزهای دیجیتال ابزاری برای سرمایه‌گذاری هستند. رشد قیمت بسیار بالای ارزهای دیجیتال و در راس آنها بیت کوین، افراد زیادی را به این حوزه کشانده است.
اولین قدم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه، یافتن صرافی‌هایی است که خرید و فروش این رمز ارزها را در ایران تسهیل می‌کنند. برای شناسایی این صرافی‌ها می‌توانید به صفحه مقایسه قیمت صرافی‌ها در سایت میهن بلاکچین سری بزنید.
گام بعدی، ساخت کیف پول است. اما کیف پول چیست؟ ما در مقاله‌ای مجزا کیف پول را معرفی کرده‌ایم که می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید:
اما در اینجا لازم است مختصری در این مورد توضیح دهیم. همانطور که از نام رمز ارزها مشخص است، این نوع دارایی بر خلاف تمامی دارایی‌های سنتی به صورت رمزنگاری شده میان افراد جابه‌جا می‌شود. در اینجا قصد عمیق شدن در این باره را نداریم اما در همین حد بدانید که بیت کوینی که خریداری می‌کنید به واسطه کلید خصوصی (یا عبارت بازیابی ۱۲ کلمه یا Seed یا Private Key) شما رمزنگاری خواهد شد تا به این شکل تایید کنید که صاحب بیت کوین شما هستید و این شما هستید که با داشتن کلید خصوصی دسترسی به کوین خود دارید. این کلید خصوصی در دست هرکس باشد، صاحب بیت کوین و یا دیگر ارزهای دیجیتال خواهد بود. بیت کوینی که شما خریداری می‌کنید در بلاکچین شبکه وجود دارد و کیف پول‌ها به عنوان رابط کاربری به وجود آمدند تا دسترسی شما به کوین‌ها را به شکل راحتتری امکان‌پذیر کنند. پس هیچ راهی وجود ندارد که بیت کوین، اتریوم یا سایر ارزهای دیجیتال را بخرید، اما کیف پول نداشته باشید.
هدف صرافی‌های ارز دیجیتال چیست؟
صرافی در مفهوم عام محلی برای تبدیل دارایی‌ها است. در حوزه ارزهای دیجیتال نیز برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال به صرافی‌ها نیاز داریم. البته بدون حضور صرافی می‌توان رمز ارز را از سایر افراد خریداری کرد اما مطمئن‌ترین راه، استفاده از یک صرافی است. همانطور که در بالا اشاره کردیم، راهی وجود ندارد که یک کاربر عادی بخواهد بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال را خریداری کند، اما کیف پول نداشته باشد. صرافی‌های ارز دیجیتال، چه داخلی و چه خارجی، از این قاعده مستثنا نیستند. پس صرافی‌ها نیز کیف پول ارز دیجیتال دارند که کلید خصوصی آن در اختیار مالکان صرافی است.
اما هدف صرافی چیست؟ محلی برای خرید یا فروش یک ارز دیجیتال است؛ همین. در این حوزه برخی از صرافی‌ها بازاری برای کاربران خود ایجاد می‌کنند تا مشتریانشان بتوانند باهم به ترید ارزهای دیجیتال بپردازند. به جز این دو، صرافی‌های ارز دیجیتال رسالت دیگری ندارند.
حالا به معرفی بازار سهام یا بازار بورس اوراق بهادار در ایران می‌پردازیم و در انتها به مقایسه آن با صرافی ارز دیجیتال می‌پردازیم.
بازار سهام یا بورس اوراق بهادار چیست؟
شرکت‌های سهامی عام، سهام شرکت خود را در محلی به نام بازار بورس اوراق بهادار عرضه می‌کنند تا عموم مردم بتوانند آن را خریداری کرده و با سرمایه‌گذاری در آن شرکت، در سود و زیان آن مشارکت کنند. این بازار توسط سازمان بورس و اوراق بهادار اداره می‌شود. این سازمان توسط شورایی مدیریت می‌شود که رئیس این شورا، وزیر اقتصاد و دارایی است. به عبارتی می‌توان گفت که متولی سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران، وزارت اقتصاد و دولت است (متولی صرافی ارز دیجیتال در ایران و خارج از کشور کیست؟) کارگزاری‌های بورس پل ارتباطی میان سهامداران بوده و واسطی هستند تا مردم بتوانند به راحتی معاملات خود را در بازار انجام دهند. برای مشارکت در بازار بورس، شما باید کد بورسی دریافت کنید. این کد بورسی همانند کدملی شما منحصربه فرد بوده و توسط سازمان بورس صادر می‌شود. هرچند برای دریافت کد بورسی باید از طریق صرافی‌ها اقدام کنید اما صادرکننده کد بورسی، کارگزاری‌ها نیستند.
اگر فردی بخواهد سهام شرکت ایران خودرو را خریداری کند، باید حساب کاربری خود را در یک کارگزاری شارژ کرده و اقدام به خرید سهام کند. این سهم، روی کد بورسی او ثبت خواهد شد و در این میان کارگزاری صرفا یک واسطه است. از طرفی کارگزاری‌ها باید از سازمان بورس مجوز فعالیت دریافت کنند. ثبت کارگزاری، یک فرآیند طولانی قانونی نیاز دارد و سازمان بورس حساسیت زیادی برای ثبت یک کارگزاری به خرج می‌دهد. از طرفی این کارگزاری باید یک حساب بانکی به نام شرکت خود در زمان ثبت شرکت، معرفی کند و ضمانت‌های بسیاری را نزد سازمان گذاشته و از این رو به واسطه ورود دولت، مردم اعتماد بالایی به این کارگزاری دارند. مشتریان این کارگزاری بورس به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- افرادی که از طریق این کارگزاری اقدام به خرید سهام کرده‌اند، که این سهام روی کد بورسی آنها ثبت شده و کارگزاری کنترلی بر آن ندارد.
- افرادی که اصطلاحا نقد بوده و پولشان در حساب کارگزاری است. این حساب نیز همان حساب بانکی ثبت شده نزد سازمان بورس است.
همه این موارد را گفتیم تا به این نکته برسیم:
تفاوت کارگزاری بورس و صرافی ارز دیجیتال چیست؟
شما برای خرید سهام به سایت کارگزاری مراجعه می‌کنید. همچنین برای خرید یک ارز دیجیتال به سایت صرافی ارز دیجیتال مراجعه می‌کنید. این دو در ظاهر کار مشابهی را انجام می‌دهند اما در واقعیت، تفاوت‌های بنیادین دارند. در ادامه به برخی از این تفاوت‌ها اشاره خواهیم کرد.
ثبت قانونی
شرکتی که در ایران تحت عنوان کارگزاری بورس اوراق بهادار فعالیت دارد، دارای مجوز رسمی از نهادهای نظارتی در ایران است. اما در مورد صرافی‌های ارز دیجیتال چنین مجوزی وجود ندارد. البته این ایرادی به صرافی‌ها نیست، بسیاری از صرافی‌های ایرانی مشتاقانه از ثبت قانونی کسب‌و کارشان استقبال خواهند کرد. اما به دلیل فقدان قانون در این حوزه، امکان دریافت مجوز وجود ندارد. این یکی از تفاوت‌های مهم است. اگر یک صرافی ایرانی تخلفی انجام دهد، دقیقا باید به کدام نهاد نظارتی شکایت کرد؟ هرچند پلیس فتا در این حوزه حضوری فعال دارد، اما نظارت بر صرافی‌های رمز ارز، قابل مقایسه با کارگزاری بورس نیست.
از طرفی پلیس فتا تنها به تراکنش‌های ریالی یک صرافی نظارت می‌کند. اما در مورد اینکه تراکنش‌هایی که صرافی روی شبکه‌های بلاکچین انجام می‌دهد، این رمزارزها را در کجا نگهداری می‌کند، از چه کیف پولی استفاده کرده، چند کیف پول دارد، کلید خصوصی آن را در کجا نگهداری کرده، چند نفر کلیدخصوصی کیف پول‌های صرافی را در اختیار دارند و … پلیس فتا هیچ اطلاعی ندارد. بحث نظارت بر کار صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس تفاوت جدی میان آن دو است.
نگهداری دارایی‌ها
در بازار بورس اوراق بهادار، سهام خریداری شده توسط کاربر در کد بورسی او ثبت می‌شود. نهاد صادرکننده این کد بورسی، سازمان بورس و اوراق بهادار است نه کارگزاری بورس و طبیعتا در صورت وقوع هرگونه تخلف، سازمان بورس پاسخگو خواهد بود. اما در صرافی‌های ارز دیجیتال (چه داخلی و چه خارجی) رمز ارز خریداری شده در کیف پول صرافی ذخیره شده که کلید خصوصی آن تنها در دست صرافی است. صرافی‌ها نیز به دلیل حفظ امنیت دارایی مشتریان خود، نمی‌توانند این کلید خصوصی را در اختیار کسی قرار دهند. اصولا انجام چنین کاری در بازار ارزهای دیجیتال غیرمنطقی است. چرا یک صرافی باید کلید خصوصی را در اختیار دیگری قرار دهد؟ زمانی که شما در یک صرافی ارز دیجیتال بیت کوینی را خریداری می‌کنید و در همان صرافی نگهداری می‌کنید، این بیت کوین در کیف پول شما نیست، بلکه در کیف پول صرافی است و تنها صرافی می‌تواند آن را منتقل کند. در واقع شما با ذخیره دارایی دیجیتال خود، به صرافی اعتماد می‌کنید.
خطر هک شدن
زمانی که شما سهامی را خریداری می‌کنید، این سهام در کارگزاری نگهداری نمی‌شود. بلکه این سهام روی کد بورسی شما و یا کد ملی شما ثبت می‌شود. اما زمانی که یک رمز ارز را خریداری می‌کنید و آن را به کیف پول شخصی خود انتقال نداده و در صرافی نگهداری می‌کنید، صرافی آن رمز ارز را در کیف پول ارز دیجیتال خود نگهداری می‌کند. به عبارتی کنترل رمز ارز شما ۱۰۰ درصد در اختیار صرافی است و شما به دست خود این اختیار را به او می‌دهید. اگر این کیف پول بنا به هر دلیلی هک شود و یا فردی از محل نگهداری کیف پول صرافی خبر داشته و آن را سرقت کند، تمام دارایی موجود در کیف پول صرافی نابود خواهد شد. حتی اگر صرافی هم بخواهد دارایی مشتریان خود را بازگرداند، زمانی که سارق موجودی کیف پول‌ها را منتقل کند، هیچ راهی برای بازگرداندن آن وجود ندارد.
نظارت
بازار بورس اوراق بهادار در ایران توسط دولت ایران کنترل می‌شود. ده‌ها سازمان عریض و طویل وظیفه‌ی نظارت بر تمام بازار و فعالیت‌های کارگزاری‌ها را بر عهده دارند. قوانین نظارتی بسیار زیادی در این بازار وضع شده و رخ دادن هرگونه اشتباه در این بازار، مستقیما به اعتبار کشور لطمه خواهد زد. لذا کنترل‌ها و نظارت‌ها در بازار بورس اوراق بهادار، بسیار بالاست. اما در مورد ارزهای دیجیتال و صرافی‌های ارز دیجیتال، نه تنها در ایران بلکه در همه جای دنیا، نظارت‌ها قابل مقایسه با بازار سهام نیست. بخشی به دلیل عمر کوتاه این بازار است بخشی به دلیل ذات این بازار بوده که نظارت کردن بر آن عملا غیرممکن است. اگر یک صرافی ارز دیجیتال و یک کارگزاری بورس از مردم کلاهبرداری کنند، در مورد کارگزاری بورس، مکانیزم‌های پیگیری و بازگرداندن حقوق مردم، بسیار بیشتر از صرافی‌های ارز دیجیتال است.
چرا نباید رمز ارز خود را در صرافی نگهداری کرد؟
ترید ارزهای دیجیتال و سرمایه‌گذاری بلندمدت، دو راه پرطرفدار برای کسب درآمد از این بازار نوظهور است. اگر قصد ترید در بازار ارزهای دیجیتال را دارید، به این معنی که قصد دارید یک رمز ارز را برای مدتی( از چند دقیقه تا چند ماه) خریداری کرده و از روند صعودی آن سود کسب کنید، برای این کار باید از صرافی‌های ارز دیجیتال استفاده کنید و عده زیادی از تریدرها به دلیل اینکه جهت انتقال رمز ارز خود از صرافی به کیف پول و یا برعکس کارمزد زیادی پرداخت نکنند ترجیح می‌دهند دارایی خود را در صرافی نگهدارند تا در زمان مناسب آن را بفروشند.در چنین وضعیتی، بهترین گزینه استفاده از صرافی‌های رمز ارز است؛ چه صرافی ایرانی و چه صرافی خارجی.
اما اگر قصد نگهداری بلندمدت یک رمز ارز را دارید، نگهداری آن در صرافی، به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود. در چنین حالتی، استفاده از کیف پول‌های مطمئن ارز دیجیتال بهترین انتخاب است. برای مثال شما امروز بیت کوین ۵۰,۰۰۰ دلاری را خریداری می‌کنید و هدف شما این است که آن را برای سال‌ها نگهداری کنید، یا اتریوم ۲,۰۰۰ دلاری را خریداری می‌کنید و تا زمانی که قیمت آن به عدد دلخواه شما نرسد، قصد فروش آن را ندارید.
استفاده از کیف پول سخت‌افزاری بهترین انتخاب است و از نظر ایمنی در مقایسه با سایر کیف پول‌ها بالاترین اعتبار را دارد. پس از آن استفاده از کیف پول‌های نرم‌افزاری مطمئن در بازار را پیشنهاد می‌کنیم (در ادامه این مقاله برخی از بهترین کیف پول‌ها برای ذخیره ارزهای دیجیتال را معرفی خواهیم کرد). اما استفاده از صرافی‌ها برای نگهداری بلند مدت رمز ارزها امنیت کافی را ندارد. علاوه بر احتمال کلاهبرداری، احتمال هک شدن سرور (Server) و یا به سرقت رفتن کلید خصوصی کیف پول‌های صرافی همواره وجود دارد. CZرئیس و بنیانگذار بزرگترین صرافی ارز دیجیتال در جهان در مصاحبه‌ای به این نکته اشاره کرد که سرورهای صرافی بایننس روزانه ده‌ها بار مورد حمله هکرها قرار می‌گیرند. تا کنون بسیاری از صرافی‌ها هک شده‌اند. حتی صرافی بایننس نیز بارها با مشکل مواجه شده و برای ساعاتی دسترسی به سایت این صرافی ممکن نبوده است. وقتی برای بزرگترین صرافی جهان چنین خطرهایی وجود دارد، در مورد صرافی‌های ایرانی نیز وضعیت مشابه است. این خطر برای صرافی‌های ایرانی نیز وجود دارد.
برای ترید ارز دیجیتال ما ناچاریم از صرافی‌ها استفاده کنیم اما در مورد نگهداری بلندمدت ارزهای دیجیتال چرا باید چنین ریسکی را به جان بخریم؟
استفاده صرافی داخلی یا صرافی خارجی؟
در اصل ماجرا، تفاوتی میان صرافی داخلی یا خارجی نیست. اما به دلیل مسائل تحریم، استفاده از صرافی‌های خارجی برای ما ایرانیان ریسک مضاعفی دارد که آن: ریسک بلوکه شدن کل سرمایه است. به دلیل تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران، ما ایرانیان اجازه استفاده از بسیاری از صرافی‌های مطرح دنیا را نداریم. در صورتی که این صرافی‌ها به هویت ایرانی ما پی ببرند، در بهترین حالت به ما فرصت کوتاهی داده تا دارایی خود را از آن صرافی خارج کنیم و در مواردی برخی از صرافی‌های مطرح، بدون اطلاع به کاربران ایرانی خود، تمام سرمایه آنها را برای سال‌ها بلوکه کرده‌اند (صرافی بیترکس در سال ۲۰۱۷ حساب تمام ایرانیانی که در این صرافی سرمایه داشته اند را مسدود کرد).
هرچند صرافی داخلی چنین ریسکی را ندارد. اما به طور کلی نگهداری رمز ارز چه در صرافی‌های ایرانی و چه در صرافی‌های خارجی به هیچ عنوان انتخاب هوشمندانه‌ای نیست. برای نگهداری بلندمدت رمز ارز، ابزاری به نام کیف پول وجود دارد که نه می‌توان با آن ایرانی‌ها را تحریم کرد و نه احتمال هک یا کلاهبرداری یا … وجود دارد. فقط باید کلید خصوصی خود را در جایی امن نگهداری کنید. به هر حال کنترل دارایی شما به دست خودتان بوده و تنها در صورتی که کلید خصوصی خود را گم کنید، دارایی‌تان از بین خواهد رفت. اما مهم این است که کنترل دارایی به دست خود شماست.
پیشنهاد چند کیف پول امن برای نگهداری رمز ارزها
در دنیای ارزهای دیجیتال کیف پول‌های متنوعی وجود دارند که هریک خدماتی را به کاربران خود ارائه می‌دهند. در برخی از این کیف پول‌ها می‌توان چند رمزارز را نگهداری کرد و برخی تنها از یک شبکه و یک رمز ارز پشتیبانی می‌کنند.
کیف پول سخت افزاری
این نوع از کیف پول‌ها امنیت بسیار بالایی دارند. برای نگهداری بلندمدت ارزهای دیجیتال استفاده از این کیف پول‌ها توصیه می‌شود. لجر، ترزور و سیف پل جزو کیف پول‌های مشهور در این دسته است. این کیف پول‌های ارز دیجیتال یک وسیله فیزیکی مشابه فلش بوده و قیمت آنها بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار است. اگر قصد دارید سرمایه بالایی را وارد بازار ارزهای دیجیتال کنید، استفاده از این کیف پول‌ها بهترین انتخاب برای شماست. این کیف پول‌ها معمولا ارزهای دیجیتال مشهور را پشتیبانی می‌کنند. اتریوم و توکن‌های این شبکه، بیت کوین، کاردانو و بسیاری از ارزهای مشهور را می‌توان در این کیف‌ها نگهداری کرد.
کیف پول نرم‌افزاری
در مورد کیف پول‌های نرم‌افزاری این نکته وجود دارد که امنیت پایینتری در مقایسه با کیف پول سخت افزاری دارد. اما کنترل دارایی شما، تنها دست خودتان بوده و فردی به کلید خصوصی شما دسترسی نخواهد داشت.
- کیف پول MyEtherWallet کیف پول مناسبی برای نگهداری رمز ارز اتریوم و توکن‌های این شبکه بلاکچین است.
- کیف پول سامورایی یکی از کیف پول‌های امن برای نگهداری بیت کوین بوده که سرویس‌های متنوعی برای بالا بردن امنیت کیف پول ارائه می‌دهد.
کیف پول تراست والت، کیف پولی است که توسط صرافی بایننس پشتیبانی شده است. البته این صرافی کنترلی بر دارایی شما ندارد، اما توسط این صرافی بزرگ حمایت می شود. از این نظر این کیف پول اعتبار زیادی در میان کاربران حوزه ارزهای دیجیتال دارد. در این کیف پول می‌توان تعداد بسیار زیادی از ارزهای دیجیتال را نگهداری کرد و از این نظر طیف گسترده‌ای از نیاز کاربران خود را برآورده می‌کند.
سخن پایانی
ما مشاهده کردیم که اخیرا افراد زیادی از بازار بورس اوراق بهادار به سمت بازار ارزهای دیجیتال کشیده شده و به دنبال سرمایه‌گذاری در این بازار هستند. این افراد، صرافی‌های ارز دیجیتال را مشابه کارگزاری خود در بورس دانسته و بی‌خبر از تفاوت‌های بنیادین میان صرافی ارز دیجیتال و کارگزاری بورس، همان اعتمادی که به کارگزاری خود در بازار بورس داشته‌اند را در مورد صرافی ارز دیجیتال خود دارند. در این مقاله سعی کردیم علاوه بر نشان دادن این تفاوت‌ها، ریسک‌های استفاده از صرافی به عنوان محلی برای نگهداری بلندمدت ارزهای دیجیتال را متذکر شویم. بهترین روش برای نگهداری ارزهای دیجیتال استفاده از کیف پول‌های مطرح در بازار ارزهای دیجیتال بوده و صرافی ارز دیجیتال صرفا محلی برای خرید و فروش رمز ارزها و یا ترید کوتاه مدت بر روی آنهاست. امیدواریم با آگاهی از مزایا ومعایب استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال، سرمایه‌گذاری مطمئنی را در این بازار تجربه کنید. در صورتی که برایتان سوالی باقی مانده آن را در بخش نظرات مطرح کنید.
