بررسی وضعیت استیبل‌کوین ‌ها یک سال بعد از سقوط ترا

در بازار پرنوسان ارزهای دیجیتال، استیبل‌کوین‌ها (Stable Coin) یا همان ارزهای باثبات ظهور پیدا کردند تا مامن امنی برای سرمایه‌گذاران باشند؛ اما سقوط ترا (Terra) و استیبل کوین بومی UST، پناهگاه کاربران را متزلزل کرد. اگرچه یک سال از مارپیچ مرگ ترا و دود‌شدن میلیاردها دلار می‌گذرد؛ اما تاثیری که استیبل کوین UST به‌جا گذاشت همچنان بزرگ است. در طول این یک سال، بازار کریپتو چه درس‌هایی از شکست ترا آموخت و چه بر سر استیبل کوین‌ ها آمد؟ با میهن بلاکچین و بررسی وضعیت استیبل کوین ‌ها همراه باشید.

وضعیت استیبل کوین ها پس از سقوط ترا

مارپیچ مرگ ترا یو‌اس‌دی (Terra USD) و در پی آن سقوط ارز دیجیتال لونا (LUNA)، تمام امیدهایی را که در سقف‌های تاریخی سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۰) شکل‌گرفته‌بود، برباد داد. دومینویی که با پول ارزان (Cheap Money)، هایپ (Hype) و کلاهبرداری آشکار ساخته‌شده بود، فروریخت. میلیون‌ها دلار و دارایی‌های بی‌شمار کاربرانی که به طراحی الگوریتمی ایده‌آل‌گرایانه استیبل کوین UST چشم امید دوخته‌بودند، همه از بین رفت.

بسیاری از حامیان اولیه اکوسیستم ترا که شیفته مفهوم استیبل کوین کاملا غیرمتمرکز شده بودند؛ با وجود اثبات ناپایداری معماری UST، هنوز هم معتقدند که ایده تفکیک کاربران دیفای (DeFi) از سیستم‌های سنتی، یک ایده و هدف ارزشمند است. بنابراین حالا یک سال بعد از سقوط Terra USD و LUNA باید بپرسیم: «از سقوط ترا چه آموخته‌ایم و کجا هستیم؟»

درحالی که پس از این ماجرا، استیبل کوین‌های الگوریتمی (Algo) محبوبیت خود را از دست دادند؛ اما بخش عظیمی از استیبل کوین‌ها جایگاه خود را در میان کاربران تقویت کردند. بازار دیفای فعلی مملو از استیبل‌کوین‌ها است و این یعنی حتی در دوره‌های نزولی، کاربران از استیبل کوین‌ها به عنوان ابزار مبادله یا ذخیره ارزش استفاده می‌کنند.

مشکل موجود در حوزه استیبل‌کوین‌ها چیست؟

تنها مشکلی که در بخش Stable Coinها وجود دارد، مسیر حرکت اشتباه است. اما چرا چنین استدلالی وجود دارد؟ ماجرا از این قرار است که در زمان سقوط شبکه ترا، بسیاری از دارندگان استیبل کوین USDC از دارایی خود احساس رضایت داشتند و در دل به بگ‌هولدرهای (Bagholder) ترا می‌خندیدند (بگ هولدر به کسی گفته می‌شود که یک دارایی را تا زمان بی‌ارزش شدن آن نگه می‌دارد).

اما همزمان با دیپگ شدن (De-Pegged) استیبل کوین USDC و کاهش قیمت آن به زیر ۹۰ سنت، تمام بازار دیفای متوجه شد که کل سرمایه شرکت سیرکل (Circle) به بانک ورشکسته سیلیکون ولی (SVB) گره‌خورده است. در نتیجه در آشفته بازار استیبل کوین‌ها، کاربران به سمت ایمنی «نسبی» استیبل کوین تتر (USDT) هجوم آوردند.

یک بررسی مقایسه‌ای نشان می‌دهد که در آوریل ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱)، استیبل کوین‌های متمرکز تقریبا ۸۲٪ از ارزش بازار را در اختیار داشتند؛ اما در حال حاضر این آمار به حدود ۹۵٪ رسیده‌است. ارز دیجیتال تتر (USDT) که ۴۴٪ از ارزش بازار را در اختیار داشت، پس از دی‌پگ شدن USDC، به‌تنهایی ۶۳٪ از سهم ارزش بازار را از آن خود کرد. سلطه یک یا چند استیبل‌کوین خاص، همان مسیر اشتباهی است که چندان جالب به‌نظر نمی‌رسد.

در یک سو، استیبل‌کوین‌های الگوریتمی را داریم که با وجود غیرمتمرکز بودن، در برابر مارپیچ‌های مرگ آسیب‌پذیر هستند. در سمت دیگر، استیبل کوین‌های با پشتوانه ارزهای فیات و متمرکز را داریم که در معرض خطرات ناشی از ورشکستگی بانک‌ها و سانسورپذیری قرار دارند. حالا مسئله این است که چطور میان تناقض این دو گروه، استیبل‌‌کوین‌های مناسب را انتخاب کنیم؟

معرفی استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز و نوآورانه

خوشبختانه، دوره‌های نزولی بازار فرصت مناسبی برای بررسی بهتر و دقیق‌تر بازار است تا بی‌گدار به آب نزنیم. در ادامه چند استیبل کوین غیرمتمرکز با مکانیسم‌های جدید و کاربردهای کاملا نوآورانه را بررسی می‌کنیم. این پروژه‌ها علاوه بر تضعیف دامیننس (Dominance) رمزارز تتر، تمرکززدایی موردنیاز را امکان‌پذیر می‌کنند.

۱. استیبل کوین غیرمتمرکز crvUSD پلتفرم کرو (Curve)

کرو فایننس (Curve Finance) پلتفرم پیشرو دیفای در حوزه استیبل کوین‌ها است. کرو از زمان ورود خود در این فضا، اثرات مثبتی را بر بازار تحمیل‌کرده است. هدف از اشاره به این اثرات بزرگنمایی نوآوری‌های کرو فایننس نیست؛ اما نوآوری در مدل بازارساز خودکار (AMM) استخرهای استیبل کوین کرو یا بازآفرینی طرح توکنومیکس با معماری رای‌دهی اعتباری (Vote-Escrow) و ساختار ارزیابی مربوطه، دلایل خوبی است که نشان می‌دهد شالوده کل اکوسیستم بر مبنای نوآوری است.

همانطور که کاربران پلتفرم میکر (Maker) می‌توانند در ازای وثیقه ارز دیجیتال اتر (ETH)، توکن دای (DAI) را مینت کنند، کاربران کرو هم به‌زودی می‌توانند در ازای دارایی‌های موجود در این پلتفرم (مانند اتر و مشتقات آن) استیبل کوین crvUSD را مینت کنند. صرافی کرو فایننس قصد دارد با ارائه الگوریتم Lending-Liquidating AMM یا به اختصار LLAMMA، طرح موفق موقعیت بدهی وثیقه (CDP) استیبل کوین DAI را ارتقا دهد. این سه دلیل ساده نشان می‌دهد که چرا راه‌حل crvUSD برای مقابله با لیکوییدشدن یک‌باره نسبت به سایر طرح‌های قدیمی، دستاورد بزرگی است:

• به جای این‌که کل دارایی به محض رسیدن قیمت به آستانه لیکویید، به یکباره لیکویید شود؛ وثیقه کاربر به تدریج و در بازه‌ای از قیمت‌ها لیکویید می‌شود. این مکانیسم منجر به کاهش نوسان بازار در زمان لیکوییدهای بزرگ می‌شود.
• هدف از طراحی استیبل کوین crvUSD، ارائه قیمت‌های پایین‌تر در بازارسازهای خودکار کرو است تا نقدکننده‌ها (Liquidator) بتوانند از آربیتراژ در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) سود به‌دست بیاورند.
• به علاوه، استراتژی لیکویید تدریجی، نیاز به نقدینگی دکس‌های خارجی را کمتر می‌کند و احتمال انباشت بدهی‌های بد (Bad Debt) را کاهش می‌دهد.

۲. استیبل کوین غیرمتمرکز USDO پلتفرم TapiocaDAO  

«نقدینگی» مایه حیات بازارهای مالی است؛ بدون نقدینگی انگیزه‌ها از بین می‌رود و تمام فعالیت‌های اقتصادی دچار مشکل می‌شوند. درحال حاضر نقدینگی استیبل‌کوین‌ها در تمام بخش دیفای پراکنده است. اگرچه ارزش مجموع استیبل‌کوین‌ها به ۱۳۰ میلیارد دلار می‌رسد؛ اما سهم همه اکوسیستم‌ها به یک اندازه نیست. بنابراین پروتکل‌هایی که تخصیص سرمایه کمتری دارند؛ رقابت سخت‌تری را هم پیش‌رو دارند.

تاپیوکا دائو (TapiocaDAO) در حال ساخت یک بانک غیرمتمرکز اومنی چین (Omnichain) است که قرض‌دهی، وام‌دهی و مینت استیبل کوین USDO را به صورت یکپارچه و بدون نیاز به بریج (Bridge)، در ۱۷ زنجیره سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) و زنجیره‌های غیرEVM امکان‌پذیر می‌کند. پلتفرم Tapioca با استفاده از شبکه پیام‌رسانی عمومی لیرزیرو (LayerZero) به عنوان زیرساخت اومنی چین خود، این مکانیزم را اجرا می‌کند. هدف اصلی Tapioca ساخت یک استیبل کوین قدرتمند برای آینده چند‌ زنجیره‌ای (Multi-Chain) است.

استیبل کوین USDO یکی دیگر از ارزهای مبتنی بر طرح موقعیت‌های بدهی وثیقه (CDP) است که از توکن‌های گس شبکه (مانند اتر، متیک (MATIC) و …) و مشتقات لیکویید استیکینگ (LSD) آن‌ها به عنوان وثیقه استفاده می‌کند. در این پلتفرم کاربران علاوه بر نقل‌وانتقال ساده وجوه، می‌توانند از پروتکل‌های وام‌دهی، قرض‌دهی و لوریج اومنی چین نیز استفاده کنند. به طور مثال می‌توانید:

• در شبکه پالیگان (Polygon) برای استیبل کوین stMATIC یک موقعیت بدهی وثیقه باز کنید و در عوض روی بلاکچین Berachain استیبل کوین USDO مینت کنید. می‌توانید با استفاده از لوریج ۵، پنج برابر دارایی خود را قرض بگیرید.
• توکن jGLP را در شبکه آربیتروم (Arbitrum) وثیقه کنید و در شبکه استارک‌نت (Starknet) استیبل کوین USDO قرض بگیرید. می‌توانید با استفاده از سود توکن jGLP، وام خود را پرداخت کنید.
• همچنین می‌توانید دارایی‌های USDO خود در شبکه زد کی سینک (zkSync) را به کاربران ۱۷ زنجیره‌ پشتیبانی‌شده توسط لیرزیرو قرض دهید. این سرویس نسبت به پلتفرم‌های وام‌دهی قدیمی، کارایی سرمایه را به طور قابل توجهی بهبود می‌دهد.

مسئله عدم یکپارچگی نقدینگی در دیفای، آفتی برای هر دو گروه از پروتکل‌های نهادینه و نوپا است. البته از آنجایی که پلتفرم Tapioca از لیرزیرو به عنوان زیرساخت خود استفاده می‌کند، احتمالا به زودی شاهد روزی خواهیم بود که پروژه‌های جدید مجبور به نکول بدهی خود به رهبران نقدینگی بازار نباشند.

۳. استیبل کوین غیرمتمرکز DINERO ریدکتد کارتل (Redacted Cartel)

اکوسیستم ریدکتد کارتل (Redacted Cartel) که به دلیل ایجاد سیستم فراحاکمیتی (Meta-Governance) و مارکت‌پلیس بی‌رقیب خود به نام “Hidden Hand” مشهور است؛ اکنون با اعلام پروژه DINERO به دنیای استیبل‌کوین‌ها و مشتقات لیکویید استیکینگ چشم دوخته‌است.

لایت پیپپر اولیه‌ای که ریدکتد در ماه آوریل (اردیبهشت) منتشر کرد، طرح و اهداف اصلی استیبل کوین غیرمتمرکز Dinero را نشان می‌دهد. ارز دیجیتال دینرو قصد دارد از طریق یک پروتکلِ فراخوان تابع از راه دور (RPC) خصوصی به نام رله ریدکتد (Redacted Relayer)، فضای بلاک پریمیوم اتریوم را در اختیار کاربران قراردهد. پروتکل‌های RPC همان پروتکل‌هایی هستند که داده تراکنش را از کیف‌پول‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) به یک بلاکچین ارسال می‌کنند.

استفاده از پروتکل Redacted Relayer به جای یک پروتکل RPC پیش‌فرض، چندین مزیت دارد:

• محافظت در برابر کاربران مخربی که قصد سوء استفاده از فرصت‌های ماشین‌ مجازی اتریوم را دارند.
• امکان استفاده از Meta transaction: با وجود این ویژگی، کاربران می‌توانند به جای پرداخت اتر برای هزینه‌های گس، استیبل کوین DINERO را پرداخت کنند.
• پس از این‌که پلتفرم به مقیاس مشخصی برسد، انجام تراکنش‌های خصوصی و سایر موارد، مانند پرداخت برای جریان سفارش (PFOF) نیز امکان‌پذیر می‌شود.  

استیبل کوین DINERO، خود یک موقعیت بدهی وثیقه است که با ترکیبی از استیبل کوین USDC و pxETH (pxETH از مشتقات لیکویید استیکینگ ریدکتد است) بیش‌ازحد وثیقه‌گذاری شده است. از اتر برای مینت pxETH و از pxETH برای راه‌اندازی ولیدیتورهای ریدکتد استفاده می‌شود. این سیستم چرخشی، فرصتی را فراهم می‌کند تا ریدکتد اکوسیستمی از فضای بلاک را ایجاد و در آن فعالیت کند. مطمئنا پلتفرم ریدکتد با تبلیغ استیبل کوین DINERO به عنوان ابزاری برای مبادله و استفاده از آن به عنوان توکن گس در اکوسیستم فضای بلاک، شرایط را به نفع خود تغییر می‌دهد.

وضعیت استیبل‌کوین ها در سال ۲۰۲۳

برای طرفداران و ماکسی‌های تمرکززدایی، سال ۲۰۲۳ به خاطر نوآوری‌های استیبل‌کوین‌ها، سال هیجان‌انگیزی است. از آنجایی که اکثر پروژه‌ها از طرح‌های الگوریتمی دوری می‌کنند و به سمت وثیقه‌گذاری بیش‌ازحد می‌روند، احتمال وقوع مارپیچ مرگ دیگری مشابه آنچه که برای UST اتفاق افتاد، کاهش می‌یابد.

حتی پلتفرم فرکس (Frax) که مطابق نام خود از یک معماری چند قسمتی (Fractional) استفاده می‌کند، قصد دارد کاملا وثیقه‌ای شود. این بدان معنا است که بازار دیگر تمایلی به «ارزهای باثبات بی‌ثبات» یا “Unstable Stables” ندارد. به‌علاوه شاهد ظهور دارایی‌های بدون پشتوانه (Non-Pegged) بومی دیفای مانند استیبل کوین RAI پلتفرم Reflexer هستیم که روی مرز دوگانگی متمرکز و غیرمتمرکز حرکت می‌کنند.

در مجموع کاربران دیفای از داشتن استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز که به طور کامل توسط دارایی‌های آنچین پشتیبانی می‌شوند، راضی هستند. حال این‌که استیبل‌کوین‌هایی مانند crvUSD ،USDO ،DINERO ،FRAX و RAI سلطه بازار را در دست خواهند گرفت یا استیبل‌کوین‌های جدیدی حاکم خواهند شد، موضوعی است که در آینده مشخص می‌شود. به عقیده بسیاری از کاربران هرچه که اتفاق بیفتد، بهتر از دامیننس تتر خواهد بود.

سوالات متداول (FAQ)

• پس از سقوط ترا، ارزش بازار کدام استیبل کوین بیشتر شد؟
  پس از کاهش اعتماد به استیبل‌های کوین‌های غیرمتمرکز و دی‌پگ شدن دای و USDC، دامیننس تتر در میان استیبل‌کوین‌ها از قبل هم بیشتر شد.
• آیا هنوز هم می‌توان به استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز امیدوار بود؟
  در سال ۲۰۲۳ رمزارزهای با ثبات غیرمتمرکز جدیدی با مکانیزم‌های نوآورانه در حال تولد هستند. فعلا نظرات مثبتی را جلب کرده‌اند،‌ اما باید منتظر ماند و آینده آن‌ها را دید.

سخن پایانی

اتفاقاتی که در سال ۲۰۲۲ افتاد، کابران استیبل‌کوین ها (Stable Coin) را درچار سردرگمی کرد. ارزهای باثباتی که قرار بود، پناه امنی در زمان نوسان‌های بازار باشند، خود دچار شکست یا تزلزل شدند. از یک طرف استیبل‌کوین‌های الگوریتمی غیرمتمرکز در برابر مارپیچ‌های مرگ آسیب‌پذیر هستند و از طرف دیگر استیبل کوین‌های با پشتوانه ارزهای فیات و متمرکز در معرض خطرات ناشی از ورشکستگی بانک‌ها و سانسورپذیری قرار دارند. با همه این تفاسیر، بازار دیفای بازهم مملو از استیبل‌کوین‌ها است و این یعنی پذیرش استیبل‌کوین‌ها به‌عنوان ابزاری برای مبادله یا ذخیره ارزش. تنها مشکل موجود در این بخش از بازار کریپتو، سپردن بخش عمده‌ای از دامیننس بازار به یک یا چند ارز دیجیتال خاص مانند تتر (USDT) است؛ در حالی که  استیبل‌ کوین‌های غیرمتمرکز جدید و نوآورانه‌ای مانند crvUSD ،USDO ،DINERO وجود دارند. به هر حال باید منتظر ماند و دید سرنوشت Stable Coinها چطور رقم می‌خورد. نظر شما در مورد وضعیت استیبل کوین‌ها چیست؟ آیا استیبل‌کوین‌های جدید می‌توانند قدرت تتر را کمتر کنند؟