پلتفرم dYdX، یک صرافی مشتقات بر بستر شبکه لایه دوم StarkEx است. این صرافی غیرمتمرکز ترکیبی، همانند صرافی بایننس یا سایر صرافی‌های متمرکز، قراردادهای آتی دائمی ارائه می‌کند. هدف شرکت dYdX Trading Inc، توسعه یک صرافی غیرمتمرکز مشتقات است که هیچ سازمان یا شخصی (حتی خود تیم dYdX) اختیار کنترل عملیات اساسی آن را نداشته باشد. سایت تحلیلی مساری (Messari) گزارش کاملی از ارزیابی عملکرد پروتکل dYdX در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲ منتشر کرده است. در این مقاله با میهن بلاکچین همراه باشید تا این گزارش را بررسی کنیم و ببینیم این صرافی غیرمتمرکز در پایان سال ۲۰۲۲ چه اقداماتی انجام داده است.
| خلاصه عملکرد dYdX در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲: ✅ پایان دادن به ماژول لیکویید استیکینگ (LSM) که منجر به کاهش ۲ میلیون دلاری صدور توکن‌های DYDX شد ✅ افزایش ۳۹ درصدی تعداد کاربران فعال روزانه پس از سقوط صرافی FTX ✅ ارائه اصلاحیه جدید برای زمان‌بندی وستینگ (Vesting) و تمدید مدت قفل شدن ۱۵۰ میلیون توکن DYDX ✅ افزایش ۴۳ درصدی سود باز (Open interest) ✅ کاهش ۵۰ درصدی میزان لیکویید شدن (Liquidation) در سه‌ماهه چهارم که در سه‌ماهه سوم نیز ۴۳ درصد کاهش یافته بود ✅ نوسان ۱۴.۱ میلیون دلاری سپرده‌های خالص پس از فروپاشی صرافی FTX که اکنون به ۷.۳ میلیون دلار رسیده است |
نگاهی به عملکرد کلی dYdX در سال ۲۰۲۲
صرافی dYdX در تابستان ۲۰۱۷ توسط آنتونیو جولیانو، مهندس سابق کوین بیس، ساخته شده است. Expo و Solo دو محصول ابتدایی این پروتکل هستند که بر بستر اتریوم و برای معاملات مارجین ساخته شده‌اند. پس از محبوبیت فراگیر معاملات دائمی صرافی بیت مکس در سال ۲۰۱۹، dYdX تصمیم گرفت که به اولین پروتکل ارائه‌دهنده معاملات دائمی در دیفای (DeFi) تبدیل شود. معاملات آتی ارزهای دیجیتال برتر مثل بیت کوین و اتریوم، در مدت کوتاه توسط معامله‌گران علاقه‌مند به مارجین، مورد استقبال قرار گرفت. در سال ۲۰۲۱، با اضافه‌شدن رول‌آپ‌های لایه دو StarkEx استفاده از این پلتفرم بسیار آسان‌تر شد.
dYdX در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۲ از نسخه ۴ خود رونمایی کرد. مهاجرت از شبکه StarkEx به بلاک چین بومی این پروتکل با نام dYdX Chain، یک گام مهم برای غیرمتمرکز شدن به شمار می‌رود. در جدول زیر می‌توانید معیارهای کلی بررسی این پروژه را در سال ۲۰۲۲ ببینید:
- حجم (Volume)
- میانگین کاربران روزانه (Daily Average Users)
- واریز و برداشت‌های جدید (New Deposit/Withdrawals)
- ارزش کل قفل شده پایان دوره (End of Period TVL)
- درآمدها (Revenues)
- خزانه (Treasury)
- عرضه در گردش (Circulation Supply)
در این جدول معیارهای فوق به صورت فصلی بررسی شده‌اند که می‌توانید آنها را با هم مقایسه کنید.
ارزیابی عملکرد پروتکل dYdX در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲
در این بخش قصد داریم چند معیار مهم را بررسی کنیم و ببینیم آمارهای dYdX در این زمینه‌ها چگونه است.
سود و زیان
علی‌رغم کاهش قابل‌توجه درآمد dYdX از ۲۲.۴ میلیون دلار (در سه‌ماهه سوم) به ۱۵.۵ میلیون دلار (در سه‌ماهه چهارم)، سود خالص این پلتفرم افزایش یافته است. ضررهای این پروتکل ۱۴ درصد بهبود یافته و از ۹.۲ میلیون دلار در سه‌ماهه سوم به ۷.۹ میلیون دلار در سه‌ماهه چهارم رسیده است. علت این بهبودی تصمیم جامعه کاربری مبنی بر پایان دادن به ماژول لیکویید استیکینگ در اواخر سه‌ماهه سوم بوده است. این تصمیم، باعث کاهش ۲ میلیون دلاری پاداش‌های تورمی در سه‌ماهه چهارم شد.
به‌طور کلی، در سال ۲۰۲۲ این پروتکل ۱۲۸.۱ میلیون دلار درآمد داشته و ۱۹۷.۳ میلیون دلار به‌صورت پاداش توزیع کرده است. همچنین dYdX در کل ۶۹.۳ میلیون دلار ضرر کرده است. علی‌رغم اینکه ۶۵ درصد از ضرر کل به سه‌ماهه اول مربوط است، تنها ۴۲ درصد از درآمد کل پروتکل در این سه‌ماهه حاصل شده است. این یعنی نرخ کاهش هزینه‌ها توسط جامعه کاربری، سریع‌تر از نرخ کاهش درآمد بوده است. البته درآمدها به معاملات صرافی dYdX اختصاص می‌یابد، اما هزینه‌ها بر اساس میزان رقیق بودن توکن‌های DYDX اندازه‌گیری شده و در هنگام راه‌اندازی توکن توسط بنیاد dYdX تعیین می‌شوند. رشد پاداش‌های دریافتی در برهه‌های خاص، به‌دلیل زمان‌بندی دوره‌ای یا ایپاک (Epoch) است و پاداش‌ها تقریبا هر ۲۸ روز یک‌بار دریافت می‌شوند.
حجم معاملات
در سه‌ماهه چهارم، حجم معاملات پلتفرم dYdX نسبت به سه‌ماهه قبلی ۳۳ درصد کاهش یافت. به گونه‌ای که از ۹۱.۶ میلیون دلار به ۶۱.۴ میلیون دلار رسید. همچنین، سهم بیت کوین و اتریوم از کل حجم معاملات از ۸۷ درصد به ۸۳ درصد کاهش یافت. در این میان سهم دوج کوین به ۴۸ درصد افزایش یافت. سقوط صرافی FTX باعث شد که ۱۸ درصد از حجم معاملات سه‌ماهه چهارم طی ۴ روز (از ۸ نوامبر مصادف با ۱۷ آبان) شکل بگیرد.
میانگین معاملات و کاربران جدید در پلتفرم dYdX
در سه‌ماهه چهارم، میانگین تعداد معاملات و میانگین کاربران فعال روزانه dYdX نسبت به سه‌ماهه قبلی به ترتیب ۱۰ درصد و ۲ درصد کاهش یافت. هر دو شاخص، در ماه اکتبر به کمترین میزان خود در طول سال ۲۰۲۲ رسیدند و این بر آمار کلی dYdX اثر منفی گذاشت.
فروپاشی صرافی FTX باعث شد که استفاده از صرافی dYdX به‌طور چشمگیری رشد کند. رشد استفاده از پلتفرم، یک هفته قبل از روز افزایش معاملات یعنی ۸ نوامبر، آغاز شد. از ۳۱ اکتبر (۹ آبان) تا ۷ نوامبر (۱۶ آبان)، میانگین تعداد کاربران فعال هفتگی و تعداد معاملات به ترتیب ۲۵ و ۱۸ درصد افزایش یافت.
در آن ۴ روز که حجم معاملات رشد کرد (۸ تا ۱۱ نوامبر)، میانگین تعداد کاربران فعال و میانگین معاملات روزانه نسبت به بقیه سه‌ماهه چهارم به ترتیب ۴۱ و ۳۶ درصد رشد داشت که نشان‌دهنده روند مثبت تعداد کاربران پلتفرم است.
سپرده‌های dYdX
پس از برداشت ۵۹۷ میلیون دلاری از dYdX بین سه‌ماهه دوم و سوم، سپرده‌های این پلتفرم برای اولین بار (از سه‌ماهه اول) به ۴۵۵ هزار دلار رسید. اگر این برهه را به دو دوره قبل از سقوط FTX و بعد از آن تقسیم کنیم، میزان سپرده خالص پلتفرم در این مدت یک نوسان ۱۴.۱ میلیون دلاری را تجربه کرده است. سپرده خالص این پلتفرم قبل از سقوط اف‌تی‌اکس ۶.۸- میلیون دلار بوده و بعد از آن به ۷.۳ میلیون دلار رسیده است.
میزان سپرده خالص در سه‌ماهه چهارم تا روز ۲۰ دسامبر (۲۹ آذر) ۴۹ میلیون دلار بود؛ اما در این روز یک نهنگ ۴۴ میلیون دلار از پلتفرم برداشت کرد. اطلاعات کیف پول این نهنگ نشان می‌دهد که او در سال ۲۰۲۲ کلا ۹۵ میلیون دلار برداشت کرده و سپرده‌گذاری خالص او تا ژانویه ۲۰۲۳ برابر با ۱۴ میلیون دلار است.
شاخص OI
در سه‌ماهه چهارم، شاخص سود باز یا اوپن اینترست (OI) بر حسب دلار ۴۳ درصد افزایش یافت. بر اساس نوع قراردادها، سود باز بیت کوین ۱۲۰ درصد و سود باز اتریوم ۵۹ درصد افزایش یافت. اما سود باز دارایی‌های دیگر مثل BCH ،XMR ،YFI و ZEC حدودا ۵۰ درصد کاهش یافت. از طرف دیگر، سود باز رمزارزهایALGO ،ENJ ،EOS ،FIL ،ICP ،NEAR ،SOL ،TRX ،XTZ و ZRX حداقل ۱۰۰ درصد رشد کرد. اوپن اینترست ICP بر حسب دلار، بیشتر از همه و ۳۳۶ درصد افزایش یافت. بیشترین افزایش در تعداد قراردادها نیز مربوط به سولانا بوده و هم‌زمان با کاهش ۷۰ درصدی قیمت SOL در طول سه‌ماهه چهارم، قراردادهای آن ۷۰۹ درصد رشد کرده است.
میزان لیکوئید شدن دارایی‌ها
در سه‌ماهه چهارم، ثبات قیمت ارزهای دیجیتال باعث کاهش ۵۰ درصدی حجم سرمایه‌های لیکوییدشده در dYdX شد. ضمنا لیکوییدهای dYdX در سه‌ماهه سوم هم ۴۳ درصد کاهش یافته بود که باعث شد لیکوییدهای سه‌ماهه چهارم فقط به اندازه ۲۹ درصد لیکوییدهای سه‌ماهه دوم باشد. سهم بیت کوین از سرمایه‌های لیکوییدشده از ۱۴ درصد به ۱۹ درصد افزایش یافت. سهم اتریوم هم از ۶۴ درصد به ۵۲ درصد کاهش یافت. لیکویید شدن پروژه‌های1INCH ،ALGO ،DOGE ،LTC ،SUSHI و TRX هم بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت. روی‌هم‌رفته این ارزها ۳۰ درصد از کل حجم لیکوییدشده در سه‌ماهه چهارم را تشکیل دادند. در ضمن حجم لیکوییدهای این دارایی‌ها در سه‌ماهه سوم ۱۵ درصد بود.
سهم dYdX از بازار دائمی بیت کوین
بازار دائمی (Perpetual) بیت کوین dYdX در ماه سپتامبر و اکتبر نسبتا کاهش یافته بود. این بازار پس از سقوط صرافی FTX به‌طور چشمگیری رشد کرد. میانگین متحرک ۲۸ روزه بازار دائمی بیت کوین در بقیه سال ۲۰۲۲ نیز به روند صعودی خود ادامه داده و از ۰.۸ درصد به ۱.۵ درصد رسیده است. حجم بازار دائمی بیت کوین در برخی از صرافی‌های دیگر نیز افزایش یافته است. سهم صرافی بایننس از بازار دائمی بیت کوین از ۵۰ به ۶۹ درصد، سهم OKX از ۱۰ به ۱۳ درصد و سهم بای‌بیت نیز از ۱۳ به ۱۷ درصد رسیده است. به‌طور میانگین، سهم این ۳ صرافی نسبت به قبل ۳۳ درصد و سهم dYdX (نسبت به سهم گذشته خود) به‌تنهایی ۹۵ درصد رشد کرده است. با این حال، سهم dYdX از کل بازار ارزهای دیجیتال نسبت به این صرافی‌ها هنوز بسیار کم است.
سهم بازار معاملات دائمی اتریوم
در سه‌ماهه سوم، با رشد حجم معاملات دائمی اتریوم (احتمالا به‌دلیل بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران در آستانه به‌روزرسانی Merge)، dYdX توانست سهم خود از این بازار را حفظ کند. این باعث شد که در آن برهه dYdX از لحاظ فاندینگ ریت (Funding rate) با صرافی‌های بزرگ متمرکز رقابت کند. به این ترتیب توانست برای معامله‌گرانی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت‌تاثیر سقوط FTX قرار گرفته بودند، به یک جایگزین مناسب تبدیل شود. در سه‌ماهه چهارم سهم dYdX از بازار ارزهای دیجیتال ثابت ماند (۲.۱ درصد). اگر دوره پس از سقوط صرافی FTX در سه‌ماهه چهارم را به‌صورت جداگانه بررسی کنیم، سهم بازار dYdX در این برهه ۲.۶ درصد افزایش یافت. این امر نشان می‌دهد این پروتکل، حتی در شرایط بلاتکلیفی، محیطی امن و قابل‌اعتماد برای معامله‌گران است.
ارزیابی کیفی پروتکل dYdX در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲
در ادامه ارزیابی عملکرد dYdX، به بررسی کیفی عملکرد این پلتفرم در سه‌ماهه چهارم و تجزیه و تحلیل رویدادها و بهینه‌سازی‌های انجام‌شده می‌پردازیم.
ماژول سپرده‌گذاری امنیتی
قابلیت ماژول استیکینگ امنیتی (SSM) به کاربران امکان می‌دهد که با سپرده‌گذاری یا استیکینگ (Staking)، کمبود توکن‌های DYDX را جبران کنند. این کمبود ممکن است در اثر هک یا ورشکستگی رخ دهد. در پایان هر دوره ۲۸ روزه، بر اساس میزان مشارکت کاربران ۳۸۳,۵۶۲ توکن DYDX به‌عنوان پاداش بین آنها توزیع می‌شود.
با این حال یک گزارش منتشرشده توسط Xenophon Labs (یکی از صاحب امتیازهای dYdX) نشان داد که ارزش اسمی SSM بسیار بیشتر از قدرت بیمه حقیقی (Insurance Power) آن بود. منظور از قدرت بیمه، مقدار USDCهایی است که در صورت کسری در تامین نقدینگی، این ماژول می‌تواند آنها را به حراج بگذارد. چون اگر کمبود توکن رخ دهد پروتکل نمی‌تواند بدون اثرگذاری شدید بر قیمت DYDX، تمام توکن‌های موجود در SSM را تبدیل کند. همچنین در زمان‌های کمبود توکن و اتفاقات ناگوار، به احتمال زیاد قیمت DYDX ثابت نخواهد ماند. کمبود توکن به این معنی است که پروتکل نسبت به قبل متمرکزتر شده و امنیت اقتصادی آن کاهش یافته است.
بر اساس این گزارش، در روز ۲۹ اکتبر (۷ آبان) جامعه کاربری dYdX رای‌گیری کردند. آنها تصمیم گرفتند که به SSM پایان داده و پاداش‌های باقی‌مانده را به خزانه کامیونیتی انتقال دهند. علت دیگر تصمیم‌گیری این بود که پروتکل ذاتا یک صندوق بیمه USDC با ارزش بیش از ۱۷ میلیون دلار دارد که توسط شرکت dYdX Trading Inc اداره می‌شود. این تصمیم در کنار رای‌گیری برای پایان فعالیت استخر وام‌دهی و کاهش ۲۵ درصدی پاداش‌های معاملات، باعث شد که میزان صدور توکن‌های DYDX در هر دوره ۲۸روزه به اندازه ۱,۷۲۶,۰۲۸ توکن کاهش یابد.
تکمیل مرحله دوم از نسخه ۴
در ماه نوامبر، تیم dYdX از تکمیل دومین مرحله توسعه نسخه چهارم بلاک چین dYdX خبر داد. در این مرحله ۲ شبکه بلاکچینی داخلی راه‌اندازی شد؛ یکی برای توسعه نسخه ۴ و دیگری به‌عنوان یک شبکه تست عمومی. هر بلاک چین تمام قابلیت‌های معاملاتی اعم از اهرم، کارمزدها، به‌روزرسانی قیمت اوراکل، فاندینگ ریت ساعتی و لیکویید شدن را دارد.
در حال حاضر کار روی مرحله سوم ادامه دارد. هدف اصلی این توسعه، ایجاد یک شبکه آزمایشی خارجی و گروه کوچکی از اعتبارسنج‌هاست. این تست نت دارای انواع سفارش‌های پیشرفته، فاندینگ ریت داینامیک، تعیین مجوز کلید‌ها، مدیریت دسترسی و یک رابط معاملاتی وب‌‌‌محور خواهد بود. بر اساس به‌روزرسانی جدید نقشه راه dYdX، راه‌اندازی این شبکه در نیمه دوم ۲۰۲۳ انجام خواهد شد. مرحله سوم/M3 (تست نت خصوصی) در اواخر ماه مارس، مرحله چهارم/M4 (تست نت عمومی) در اواخر جولای و مرحله پنجم/M5 (شبکه اصلی عمومی) در اواخر سپتامبر تکمیل خواهد شد.
تاخیر در آزادسازی توکن‌های DYDX
بنیاد dYdX در اطلاعیه‌ای، اصلاحیه انجام‌شده در زمان‌بندی وستینگ توکن‌های DYDX خصوصی را منتشر کرد. طبق جدول توزیع اولیه توکن، ۲۷ درصد از عرضه کل به سرمایه‌گذاران قبلی شرکت dYdX Trading Inc و ۱۵.۳ درصد به بنیان‌گذاران، کارکنان و مشاوران و ۷ درصد به کارکنان و مشاوران آینده اختصاص یافته است. قرار بود که ۳۰ درصد از توکن‌های وستینگ (۱۵۰ میلیون DYDX) در اوایل ماه فوریه آزاد شود. اگر این اتفاق رخ می‌داد، عرضه در گردش ۱۰۰ درصد افزایش می‌یافت؛ اما اصلاحیه انجام‌شده زمان آزادسازی توکن‌ها را تا ۱ دسامبر به تاخیر انداخت. این خبر باعث ایجاد احساسات مثبت بین سرمایه‌گذاران شد و قیمت DYDX بیش از ۲۵ درصد افزایش یافت.
عملیات ساب‌دائو
در روز ۱۸ دسامبر (۲۷ آذر)، جامعه کاربری dYdX تصمیم گرفت که در جهت متمرکز کردن کامل پروتکل، صندوق عملیات dYdX (به‌اختصار DOT) را راه‌اندازی کند. قبل از این تصمیم، بنیاد dYdX در یک مقاله درباره اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت dYdX دائو (DAO) صحبت کرد. این بنیاد این موضوع را مطرح کرد که استفاده از ساب‌دائوها (دائوهای زیرمجموعه) روشی موثر برای تخصیص مسئولیت‌ها و منابع است و باعث تمرکززدایی بیشتر در فرایند تصمیم‌گیری می‌شوند. DOT از خزانه جامعه کاربری ۳۶۰,۰۰۰ دلار توکن DYDX به‌عنوان بودجه دریافت کرد. هدف اصلی این صندوق ارائه یک کتاب راهنما برای dYdX DAO است که جامعه کاربری بتواند برای راه‌اندازی ساب‌دائوهای جدید از آن استفاده کند. نسخه پیش‌نویس این کتاب راهنما در اوایل ماه مارس به کامیونیتی ارائه خواهد شد که از وبسایت DOT می‌توانید به‌روزرسانی‌های جدید را دنبال کنید.
بهبود تجربه کاربری
تیم dYdX به‌طور قابل‌توجهی بر روی بهبود تجربه کاربری پلتفرم خود کار کرده است. در ماه اکتبر، dYdX در همکاری با Banxa از راهکار خرید ارز دیجیتال با پول فیات استفاده کرد. این مسئله برای آن بود که کاربران بتوانند استیبل کوین USDC را به‌طور مستقیم و با روش‌های پرداخت مختلف مثل کارت اعتباری، تراکنش بانکی و غیره خریداری کنند. این همکاری معاملات پلتفرم dYdX را برای معامله‌گرانی که با فرایند تبدیل ارز فیات به ارز دیجیتال آشنا نیستند، راحت‌تر و کاربرپسندتر می‌کند.
در ماه نوامبر، dYdX قابلیت Swap Mode را راه‌اندازی کرد که معاملات قراردادهای دائمی و اهرم‌دار را برای کاربران آسان‌تر و راحت‌تر می‌کند. این ویژگی معاملات دائمی را برای معامله‌گرانی که با فرایند آن آشنا نیستند، راحت‌تر می‌کند. تریدرهای حرفه‌ای نیز می‌توانند از حالت پیشرفته (Pro Mode) استفاده کنند. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش جامعه کاربری dYdX برای بهبود تجربه کاربری است.
بررسی کارمزدها
دو صاحب امتیاز dYdX در مطالعه اخیر خود با عنوان «آنالیز تأثیر کارمزدها بر حجم معاملات dYdX» متوجه شدند که علی‌رغم اجرای سه دوره آزمایشی مجزا با کارمزد صفر، حجم معاملات در کارمزدهای کمتر رشد چندانی نداشته است. طبق این مقاله، تغییرات کارمزد در بازارها متفاوت است و قبل از سقوط لونا، بازارهای پیشرفته مثل اتریوم و بیت کوین کارمزدهای پایین‌تر را ترجیح می‌دادند. این مطالعه نشان داد که متفاوت کردن کارمزدهای پایین در این بازارها می‌تواند ترجیحات معامله‌گران را بهتر مشخص کند. همچنین می‌تواند ارزش کل تولید‌ی توسط dYdX را هم به حداکثر برساند.
جمع‌بندی
در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲، جامعه کاربری dYdX تصمیم گرفت که به فعالیت ماژول لیکویید استیکینگ خاتمه دهد. این مسئله باعث کاهش ۱۴ درصدی ضررهای خالص dYdX شد. همچنین علی‌رغم کاهش ۳۳ درصدی حجم معاملات نسبت به سه‌ماهه قبلی، میزان استفاده از پلتفرم به‌دلیل سقوط صرافی FTX افزایش یافت. بعد از آن هم میانگین تعداد کاربران فعال dYdX به میزان ۴۱ درصد و میانگین تعداد معاملات ۳۶ درصد رشد کرد. در سه‌ماهه چهارم، اوپن اینترست این پلتفرم ۴۳ درصد رشد کرد و میزان سرمایه لیکوییدشده ۵۰ درصد کاهش یافت. به‌طور کلی، می‌توان نشانه‌های مثبتی از رشد و پایداری و بهبودی تجربه کاربری و کاهش هزینه‌ها در جامعه کاربری dYdX دید. اینها خلاصه آمارهای گزارش مساری از ارزیابی عملکرد پروتکل dYdX در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲ بود. نظر شما درباره این صرافی غیرمتمرکز و عملکرد آن در ماه‌های آینده چیست؟ لطفا دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید.
