در سال ۱۴۰۰ رمزارزها شرایط پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشتند. وضعیت استخراج رمزارزها نیز در سالی که گذشت سرشار از چالشهای مختلف بود. ما در مجموعه میهن بلاکچین همواره سعی کردیم در لحظه پوشش مناسبی از اتفاقات و خبرهای مرتبط با پدیده استخراج را داشته باشیم تا در میان خلا شفافیت قوانین مرتبط با این حوزه، کاربران بتوانند درک درستتری از شرایط موجود پیدا کنند
در این مقاله سعی شده است تا اطلاعات مفیدی از وضعیت فعلی استخراج رمزارزها در ایران ارائه شود و در این راستا مصاحبهای اختصاصی با امید علوی یکی از فعالین صنعت استخراج در ایران و رییس هیات مدیره انجمن بلاکچین ایران داشتیم. همچنین در انتها مروری بر اتفاقات و اخبار مهم صنعت استخراج در ایران در سال ۱۴۰۰ خواهیم داشت تا فعالان و علاقمندان این حوزه بتوانند دید بازتری نسبت به شرایط و ریسکهای استخراج در ایران پیدا کنند و از تجارب گذشته استفاده کنند. شایان ذکر است استخراج یا ماین کردن در این مقاله، تنها معطوف به الگوریتمهای استخراج مبتنی بر گواه اثبات کار (POW) مانند الگوریتم استخراج بیت کوین است. با ما همراه باشید.
آیا همچنان بیت کوین پرسودترین رمزارز برای استخراج است؟
واقعیت این است که به خاطر قدمت استخراج بیت کوین، هنوز واژه «ماینر» یادآور استخراج بیت کوین است. در بحث سودآوری استخراج یک رمزارز با مکانیسم گواه اثبات کار (POW)، ۲ عامل مهم سختی استخراج شبکه (Difficulty) و قیمت آن رمزارز تاثیرگذارند. به زبان سادهتر هرچه تعداد افراد بیشتری به استخراج یک رمزارز مشغول شوند و هشریت بیشتری را وارد شبکه کنند، سختی استخراج آن شبکه بالا خواهد رفت. به عنوان مثال فرض کنید شما در سال ۲۰۱۳ و زمانی که سختی شبکه بیت کوین بسیار پایین بود، یک دستگاه کامپیوتر قدرتمند در اختیار داشتید و به استخراج بیت کوین مشغول میشدید. احتمالا در آن زمان تعداد زیادی بیت کوین را میتوانستید تحت عنوان پاداش استخراج به دست آورید. حالا اگر همان کامپیوتر را برای این کار در سال ۲۰۲۲ استفاده کنید، احتمالا هیچچیزی عایدتان نخواهد شد.
در مثال بالا باید به یک نکته دقت کنید و آن قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۳ است. موجودی استخراجشده شما هرچند شامل تعداد زیادی BTC میشد اما قیمت چندانی نداشت. تمام موضوع سودآوری استخراج یک رمزارز در موازنه بین سختی استخراج و قیمت آن رمزارز خلاصه میشود. چرخه بدین صورت است که با افزایش شدید قیمت یک رمزارز، تعداد زیادی از افراد برای استخراج به سمت آن شبکه هجوم میبرند و موجب میشوند که سختی استخراج آن شبکه زیاد شود و در نتیجه درآمد ماینرها به حالت تعادل درآید. این موضوع در نمودارهای سودآوری استخراج رمزارزها به شکل زدن یک قله و سپس بازگشت به حالتی پایدار خود را نشان میدهد.
در این بخش به سوالهای زیر پاسخ داده خواهد شد:
- سوددهی استخراج رمزارزها در سال ۱۴۰۰ چگونه بود؟
- استخراج بیت کوین در سال ۱۴۰۱ میتواند سود آور باشد؟
- چه رمزارزهایی را میتوانم استخراج کنم تا سود بهتری از ماینینگ بیت کوین داشته باشد؟
پس از این مقدمه به سراغ یک مثال عملی میرویم. در این آزمایش فرض کردهایم که فردی مبلغی حدود ۱۴۰ میلیون تومان برای تهیه تجهیزات استخراج رمزارزها درنظر گرفته است و برای اینکه کدام رمزارز را استخراج کند، مردد است. برای این کار به سراغ ۳ الگوریتم استخراج POW اصلی بازار یعنی Etash ،SHA-256 و Scrypt میرویم. شایان ذکر است در هر کدام از این الگوریتمها رمزارزهای متنوعی را میتوان استخراج کرد که ما به سراغ پرسودترین رمزارز هر الگوریتم یعنی بیت کوین، اتریوم و دوج کوین رفتهایم.
در حال حاضر در بازار ایران با مبلغ حدود ۱۴۰ میلیون تومان میتوان دستگاه Whatsminer M20S را برای استخراج بیت کوین، ریگ متشکل از ۵ کارت گرافیک AMD RX580 به همراه متعلقات آن (مادربرد، منبع تغذیه و …) را برای استخراج اتریوم و ۴ دستگاه Bitmain Antminer L3 plus plus را برای استخراج دوج کوین تهیه کرد. نمودار زیر درآمد دلاری روزانه حاصله از هرکدام از این دستگاهها را از ابتدای سال ۲۰۲۱ تاکنون نشان میدهد. در این محاسبات مصرف برق دستگاهها درنظر گرفته نشده است.
همانطور که از نمودار بالا مشخص است دوج کوین حدفاصل بین ماههای مارس (اسفند) تا نوامبر (آبان) سال ۲۰۲۱ سودآوری استخراج بیشتری نسبت به بیت کوین داشته است. لازم به ذکر است در آن دوره دوج کوین موفق به رسیدن به سقف تاریخی قیمت خود در ۰.۷۴ دلار شد. حتی اتریوم نیز در آن مقطع موفق شد به سودآوری استخراج بالاتر از بیت کوین برسد. اما در حال حاضر بیت کوین دوباره در سودآوری استخراج از هر ۲ این رمزارزها پیشی گرفته است.
بنابرین میتوان نتیجه گرفت که ممکن است در مقاطعی استخراج بعضی از رمزارزها سودآورتر از بیت کوین باشند اما معمولا پس از گذشت مدت کوتاهی شرایط به حالت قبل برمیگردد. در واقع استخراج بیت کوین از لحاظ سودآوری در میان مدت تا حدی مطمئنتر از سایر رمزارزهاست.
تغییرات قیمت تجهیزات استخراج در ایران در سال ۱۴۰۰
در سال ۱۴۰۰ قیمت تجهیزات استخراج رمزارزها تحت تاثیر نوسانات ارزی و قیمت رمزارزها، تغییرات زیادی داشت. در این قسمت به روند قیمتی این تجهیزات برای مثال بالا میپردازیم. لازم به ذکر است دادههای قیمتی تنها برای برخی از ایام سال در دسترس بود و از پلتفرمهای ترب و آیتی بازار برای استخراج این دادهها استفاده شده است.
با مقایسه نمودار بالا با نمودار سودآوری استخراج، میتوان نتیجه گرفت که قیمت تجهیزات استخراج در ایران با میزان سودآوری آنها همبستگی دارد به عبارت دیگر با بالا رفتن میزان سودآوری یک دستگاه استخراج، قیمتی ریالی آن نیز بالا خواهد رفت.
هرکدام از تجهیزات استخراج چه دوره بازگشت سرمایهای دارند؟
یک معیار متداول در انتخاب دستگاههای استخراج، شاخص مدت زمان بازگشت هزینه اولیه است. در این شاخص با توجه به درآمد روزانه هر دستگاه و قیمت تهیه آن، تعداد روزی که طول میکشد تا مجموع درآمدهای آن دستگاه برابر هزینه خرید خود شود، محاسبه میشود. در زیر به بررسی دستگاههای برتر استخراج هرکدام از این رمزارزها که در بازار ایران موجودند، پرداختهایم.
بیت کوین (SHA-256)
در جدول زیر ستون دوم مربوط به هشریت یا قدرت پردازشی دستگاه است. ستون سوم همان میزان مصرف برق دستگاه است و در ستون چهارم ما نسبت این ۲ پارامتر را داریم. طبیعی است که هرچه قدر راندمان دستگاه بالاتر باشد دستگاه بهینهتری را در اختیار داریم که به ازای درآمد بالا برق کمتری مصرف میکند. ستون بعدی مربوط به سود روزانه است که برابر با میزان درآمد دلاری هر دستگاه در روز در شرایط فعلی است. ستون آخر به این معنی است که با توجه به درآمد دلاری دستگاه و قیمت دستگاه، چند روز طول میکشد تا دستگاه هزینه اولیه خود را برگرداند.
راهنمای استفاده از جدولها: اگر میزان برق مصرفی دستگاه یک عامل محدود کننده برای شماست، ابتدا به سراغ ستون راندمان رفته و مقادیر کم را از لیست خود حذف کنید. حال دستگاههایی که باقی میمانند را بر حسب دوره بازگشت سرمایه مرتب کنید. دستگاههایی که این پارامتر آنها کوچکتر است گزینههای بهتری برای خرید هستند.
نام دستگاه | هشریت (TH/s) | توان (وات) | راندمان (هشریت به توان) | سود روزانه (دلار) | قیمت دستگاه (میلیون تومان) | دوره بازگشت سرمایه (روز) |
Bitmain Antminer S19 pro | ۱۱۰ | ۳۲۵۰ | ۰.۰۳۳ | ۲۱.۲۳ | ۳۴۰ | ۵۹۹ |
MicroBT Whatsminer M30S Plus Plus | ۱۱۲ | ۳۴۷۲ | ۰.۰۳۲ | ۲۱.۶۱ | ۳۵۰ | ۶۰۶ |
MicroBT Whatsminer M30S Plus | ۱۰۰ | ۳۴۰۰ | ۰.۰۲۹ | ۱۹.۳ | ۳۳۰ | ۶۴۰ |
Bitmain Antminer S19 | ۹۵ | ۳۲۵۰ | ۰.۰۲۹ | ۱۸.۳۳ | ۲۲۵ | ۴۵۹ |
Bitmain Antminer S19j | ۹۰ | ۳۲۵۰ | ۰.۰۲۷ | ۱۷.۳۷ | ۲۱۵ | ۴۶۳ |
Bitmain Antminer T19 | ۸۸ | ۳۳۴۴ | ۰.۰۲۶ | ۱۶.۹۸ | ۲۷۰ | ۵۹۵ |
MicroBT Whatsminer M30S | ۸۶ | ۳۲۶۸ | ۰.۰۲۶ | ۱۶.۵۹ | ۲۲۶ | ۵۰۹ |
MicroBT Whatsminer M31S | ۷۶ | ۳۳۶۰ | ۰.۰۲۲ | ۱۴.۶۶ | ۱۷۸ | ۴۵۴ |
Bitmain Antminer S17 Plus | ۷۳ | ۲۹۲۰ | ۰.۰۲۵ | ۱۴.۰۸ | ۱۳۹ | ۳۶۹ |
MicroBT Whatsminer M20S | ۷۰ | ۳۳۶۰ | ۰.۰۲۱ | ۱۳.۵۱ | ۱۳۵ | ۳۷۴ |
اتریوم (Ethash)
نام دستگاه | هشریت (MH/s) | توان (وات) | راندمان (هشریت به توان) | سود روزانه (دلار) | قیمت دستگاه همراه با تجهیزات موردنیاز برای ۱ کارت گرافیک (میلیون تومان) | دوره بازگشت سرمایه (روز) |
NVIDIA GeForce RTX 3090 | ۱۲۰ | ۳۲۰ | ۰.۳۷۵ | ۵.۴۹ | ۱۵۵ | ۱۰۵۶ |
NVIDIA GeForce RTX 3080 | ۹۸ | ۲۳۰ | ۰.۴۲۶ | ۴.۴۸ | ۱۲۰ | ۱۰۰۱ |
AMD Radeon VII | ۹۰ | ۲۰۰ | ۰.۴۵۰ | ۴.۱۲ | ۱۱۵ | ۱۰۴۴ |
NVIDIA GeForce RTX 3080 Ti | ۸۵ | ۲۸۰ | ۰.۳۰۳ | ۳.۸۹ | ۱۱۳ | ۱۰۸۷ |
AMD Radeon RX 6800 | ۶۳ | ۱۵۰ | ۰.۴۲۰ | ۲.۸۸ | ۹۹ | ۱۲۸۵ |
NVIDIA GeForce RTX 3070 | ۶۲ | ۱۸۰ | ۰.۳۴۴ | ۲.۸۳ | ۹۳ | ۱۲۲۶ |
NVIDIA GeForce RTX 3060 Ti | ۶۰ | ۱۳۰ | ۰.۴۶۱ | ۲.۷۴ | ۱۰۰ | ۱۳۶۲ |
NVIDIA GeForce RTX 2080 Ti | ۵۷ | ۲۲۰ | ۰.۲۵۹ | ۲.۶۱ | ۱۰۹ | ۱۵۶۳ |
AMD Radeon RX 5700 | ۵۴ | ۱۳۰ | ۰.۴۱۵ | ۲.۴۷ | ۹۷ | ۱۴۶۸ |
AMD Radeon Vega 64 | ۵۴ | ۱۹۰ | ۰.۲۸۴ | ۲.۴۷ | ۸۵ | ۱۲۸۷ |
دوج کوین (Scrypt)
نام دستگاه | هشریت (GH/s) | توان (وات) | راندمان (هشریت به توان) | سود روزانه (دلار) | قیمت دستگاه (میلیون تومان) | دوره بازگشت سرمایه (روز) |
Bitmain Antminer L7 | ۹.۵ | ۳۴۲۵ | ۰.۰۰۲ | ۵۰.۰۸ | ۸۴۰ | ۶۲۸ |
Goldshell LT6 | ۳.۳۵ | ۳۲۰۰ | ۰.۰۰۱ | ۱۷.۶۶ | ۳۰۰ | ۶۳۶ |
Innosilicon A6+ LTCMaster | ۲.۲ | ۲۱۰۰ | ۰.۰۰۱ | ۱۱.۵۹ | ۲۳۰ | ۷۴۲ |
Goldshell LT5 | ۲.۰۵ | ۲۰۸۰ | ۰.۰۰۰۹ | ۱۰.۸ | ۲۱۵ | ۷۴۵ |
Bitmain Antminer L3 Plus | ۰.۶ | ۸۵۰ | ۰.۰۰۰۷ | ۳.۱۶ | ۴۲ | ۴۹۷ |
Bitmain Antminer L3 Plus Plus | ۰.۵۸ | ۹۴۲ | ۰.۰۰۰۶ | ۳.۰۵ | ۳۷ | ۴۵۳ |
همانطور که از دادههای بالا مشخص است، دوره بازگشت سرمایه تجهیزات اتریوم تفاوت معناداری با تجهیزات بیت کوین و دوج کوین دارند. شایان ذکر است که در مورد اتریوم بر خلاف ۲ مورد دیگر که از دستگاههای ایسیک استفاده میشود، از ریگهای ساخته شده از کارت گرافیک استفاده میشود. مزیتهای مهم این نوع استخراج مصرف برق به شدت پایینتر از دستگاههای ایسیک و طول عمر بالاتر دستگاه استخراج خواهد بود و نقطه ضعف آن دوره بازگشت طولانی سرمایه خواهد بود.
برای مشاهده جزییات بیشتر در این خصوص میتوانید از سرویسهای ماشین حساب ماینینگ، دستگاههای ماینینگ و استخرهای ماینینگ میهن بلاکچین استفاده کنید.
مصاحبه با امید علوی فعال استخراج
امید علوی فعال استخراج رمزارزها در ایران، رییس هیات مدیره انجمن بلاکچین ایران و مدیرعامل ویرا ماینر است. او از سال ۲۰۱۶ در زمینه استخراج بیت کوین فعالیت داشته است و تا سال ۲۰۱۹ سرپرستی بیش از ۸ فارم استخراج را به عهده داشت. شرکت ویرا ماینر تحت سرپرستی او از سال ۹۷ سه پروژه احداث مزارع ۱۴،۵ و ۲ مگاواتی استخراج رمزارز را در کارنامه خود دارد.
مباحث زیر در طول این ویدیو مورد بحث قرار کرفته است.
- امسال سال خوبی برای استخراج در سطح جهان بهشمار میرفت اما در ایران خاموش کردن ماینرهای قانونی، و عدم ثبت مجوز در سامانه بهین یاب موجب شد که امسال سال خوبی برای ماینرهای ایرانی نباشد.
- خاموش بودن ۷ ماه از ۱۲ ماه ۱۴۰۰ موجب شد تا تمایل به استخراج زیرزمینی افزایش یابد.
- فشار استخراج غیرقانونی بر شبکه توزیع برق نتیجه سوی مدیریت در قانونگذاری و اجرای آن در سالهای گذشته است.
- تنها رشد در ماینینگ زیرزمینی داشتهایم و ماینینگ مجوز دار از سال ۹۸ همان ۳۰۰ مگاوات باقی مانده است که نتیجه سیاستهای اشتباه دولت است.
- هنوز دولت به یک اجماع کلی در برخورد با این پدیده نرسیده است.
- بهترین جا برای تصمیمگیری در مورد رمزارزها، کارگروه اقتصاد دیجیتال به دلیل نگاه تکنولوژیکی و اقتصادی آنها به موضوع است.
- وظیفه دولت فعالیت نظارتی است و ورود دولت به فعالیتهای اقتصادی نظیر استخراج رمزارزها کاملا اشتباه است.
- بهترین راه خصوصیسازی بخش توزیع و صادرات برق است. این راه در بسیاری از کشورهای دنیا با موفقیت اجرا شده است.
- استفاده از منابع تجدیدپذیر برای استخراج نباید تنها راه تامین انرژی باشد و باید با توجه به وضعیت منابع در اوقات مختلف سال، راههای مختلفی برای این کار وجود داشته باشد.
- سال ۱۴۰۱ برای ماینرها وضعیت بسیار مبهمی دارد. باید نگاه علمی و نه نگاه امنیتی و صلبی به این پدیده حاکم شود.
مروری بر قوانین و اتفاقات استخراج رمزارزها در سال ۱۴۰۰
در این بخش به بررسی اتفاقات و اخبار مهم استخراج رمزارزها در ایران در سال ۱۴۰۰ میپردازیم. شایان ذکر است که چالشها و اتفاقات امسال در این زمینه بسیار زیاد بودند اما سعی شده است تا مهمترین و تاثیرگذارترین آنها در این قسمت به سمع و نظر شما رسانده شود.
شکل زیر خلاصهای از کلیدیترین این اتفاقات در سال ۱۴۰۰ در ایران است که به شکل واقعهنگاری طراحی شده است:
در ادامه مروری بر اخبار منتشره از صنعت استخراج در ایران در سال ۱۴۰۰ خواهیم داشت:
۷ فروردین: محمدحسن متولی زاده مدیرعامل توانیر اعلام کرد تجهیزات استخراج کنندگان غیرمجاز ضبط خواهد شد و این دسته از ماینرها متحمل پرداخت جریمههای سنگین خواهند شد و باید ما به تفاوت قیمت برق مصرفی خود با برق صادراتی را پرداخت کنند.
۱۸ فروردین: وزیر نیرو اعلام کرد مقررات تامین برق مراکز استخراج رمز ارزها اصلاح شد. به موجب قوانین جدید، شبکه توزیع نیروی برق به ۳ بخش زمانی اوج بحرانی، محدودیتدار و عادی تقسیم شد. استخراج در زمانهای بحرانی ممنوع و در زمانهای محدودیتدار با ۲ برابر تعرفه برق خواهد بود. همچنین تامین برق مراکز استخراج به یکی از چهار روش «تامين برق از طریق نیروگاههای تجدیدپذیر»، «تامين برق از طريق سرمايه گذاري در بهينه سازي»، «تامين برق با نصب و بهره برداری از مولدهای حرارتی» و يا «اتصال به شبکه و خرید انرژی از شرکت برق»، صورت خواهد گرفت. همچنین بهاي هر کيلووات ساعت برق مصرفي مراکز استخراج رمزارزها برابر با ۱۶,۵۷۴ ريال تعيين شد.
۲۵ فروردین: وزارت صنعت، معدن و تجارت در ابلاغیهای با موضوع مانعزدایی و پشتیبانی از تولید در جهت استخراج رمزارز، در پی اجرای شعار سال و پیرو سلسله جلسات بهبود فضای کسب و کار، اصلاحیه دستورالعملهای استخراج رمزارزها (مصوب سال ۱۳۹۸) را صادر کرد. این اصلاحیه دارای ۴ تغییر به شرح زیر بود:
- حداقل توان مصرفی مجاز برای صدور مجوز از ۲۵۰ کیلووات به ۱۰۰ کیلووات کاهش مییابد.
- قید ۳ سال از صدور مجوز برای واحدهای غیرفعال موضوع تبصرههای ۲ و ۸ حذف میگردد. بنابراین صدور مجوز در واحدهای غیرفعال مجاز است.
- صدور و یا اصلاح جواز تاسیس یا پروانه بهره برداری برای استخراج رمزارز در محل واحدهای موجود اعم از داخل و یا خارج از شهرکها و نواحی صنعتی مجاز است.
- به استناد مصوبه هیات مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوز کسب و کار به شماره ۸۰/۱۱۳۹۷۶ مورخ ۱۳۹۹/۷/۲۸، صدور مجوز برای بیش از یک واحد در یک پلاک ثبتی امکانپذیر است. متقاضی موظف است متعهد به حفظ تولید و اشتغال واحد فعال خود باشد.
۲۹ فروردین: علیرضا هادی مدیرکل دفتر سرمایهگذاری و امور طرحهای وزارت صمت اعلام کرد از این پس متقاضیان دریافت مجوز استخراج رمزارزها باید در سامانه بهینیاب ثبت نام کنند. که اخذ مجوز شامل ۲ مرحله جواز تاسیس و پروانه بهرهبرداری خواهد بود و تنها کسانی مجاز به استخراج خواهند بود که پروانه بهرهبرداری را کسب کنند. روال صدور مجوزها بر اساس اصلاحیه دستورالعملهای استخراج رمزارزها خواهد بود.
۱ اردیبهشت: خبر تاسیس اولین شهرک تخصصی استخراج رمزارز در زنجان اعلام شد. قرار بود در این شهرک بیش از ۲۰۰ واحد صنعتی مرتبط با صنعت استخراج رمزارز مشغول به کار شوند.
۵ اردیبهشت: علیرضا هادی مدیرکل دفتر سرمایهگذاری و امور طرحهای وزارت صمت اعلام کرد استخراج کنندگان مطابق مصوبه دولت مخیر هستند که مالیات بدهند و رمزارز تولیدی را نگه دارند و یا اینکه رمزارز تولیدی را به بانک مرکزی تسلیم کنند و از مالیات معاف شوند. او ظرفیت پردازش استخراج مراکز مجاز در آن تاریخ را ۶۵۰ هزار تراهش برثانیه اعلام کرد. او این میزان را ناکافی دانست و بیان داشت حتی استخراج در یک سال هم پاسخگوی نیاز یک روز سامانه نیما هم نخواهد بود.
هادی افزود یک بخش از درآمد تولیدکنندگان رمزارز بایستی برای واردات تجهیزات و دستگاههای استخراج رمزارز صرف شود. به گفته وی در مجموع ۲۳۳۳ فقره جواز تاسیس و ۱۵ فقره پروانه بهرهبرداری برای استخراج رمزارزها صادر شده است.
۱۲ اردیبهشت: مهران محرمیان معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی، یارانه کلان انرژی در ایران را دلیل اصلی جذابیت استخراج رمزارز دانست. او افزود استخراج مجاز رمزارز و استفاده از آن برای واردات، میتواند به مثابه صادرات غیرمستقیم انرژی به شمار آید. وی ابراز امیدواری کرد که به زودی موانع قانونی استخراج رمزارز برای صادرات و واردات تسهیل خواهد شد.
۱۸ اردیبهشت: علیرضا هادی مدیرکل دفتر سرمایهگذاری و امور طرحهای وزارت صمت مراحل دریافت اخذ مجوز استخراج را تشریح کرد.
هر شخص حقیقی یا حقوقی میتوانند از طریق سامانه بهینیاب ثبت نام کرده و جواز تاسیس دریافت کنند؛ در این مرحله اعلام میکنند که چه دستگاههایی دارند و بر اساس دستگاهها و پروتکلها امکان استخراج انواع رمزارزها مشخص میشود یعنی ظرفیت خود را به ما اعلام میکنند و پس از دریافت جواز تاسیس دستگاههای خود را خریداری و نصب میکنند. سپس در قالب سامانه بهینیاب به وزارت صمت اعلام میکنند که واحد تولیدی آماده بهرهبرداری است و تقاضای پروانه بهرهبرداری میدهند. در ادامه با اعلام درخواست برق غیریارانهای کنتور جدا دریافت خواهند کرد. سپس به واحد او مراجعه میکنیم و پس از ارزیابی پروانه بهرهبرداری صادر میکنیم.
هادی افزود به استخراج کنندگان خارجی رمزارز، هیچگونه یارانهای تعلق نمیگیرد.
۲۰ اردیبهشت: مهندس نثار معاونت فروش و خدمات مشتركين شركت توزيع نيروی برق استان زنجان اعلام کرد پاداش تا سقف ۲۰ ميليون تومان برای گزارش كنندگان مزارع غير مجاز درنظر گرفته شده است. او از شناسایی ۲۱۲۷ دستگاه ماينر غیرمجاز در سطح استان زنجان خبر داد.
۲۵ اردیبهشت: مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق بیان داشت مصرف برق واحدهای استخراج رمزارز (مجاز و غیر مجاز) در ایران، حدود ۱۵۰۰ مگاوات است که از این میزان حدود ۲۰۰ مگاوات یعنی ۱۳٪ به طور مجاز در حال فعالیت هستند. او افزود از ۱۳۰۰ مگاوات فعالیت غیرمجاز، ۳۲۲ مگاوات آن تاکنون شناسایی شده است. او افزود اگر فردی از محل استفاده غیر مجاز ماینرها اطلاع دارد، با ثبت آن در سامانه سمات شرکت توانیر میتواند جایزه نقدی دریافت کند.
۱ خرداد: سخنگوی صنعت برق اعلام کرد به منظور تامين برق مشتركان و كمك به جلوگيری از بروز خاموشی، مراكز استخراج رمز ارز در ساعات اوج مصرف برق از یکم خرداد تا اطلاع ثانوی خاموش میشوند. او در مورد استخراج کنندگان خانگی نیز افزود که علاوه بر ضبط تجهيزات تا تعيين تكليف نهايی، برق منزل اين دسته از مشتركان متخلف نيز قطع خواهد شد.
۳ خرداد: با ایجاد خاموشی گسترده در کشور؛ انگشت اتهام رسانهها به سمت استخراجکنندگان رمزارز نشانه رفت.
۵ خرداد: به دستور حسن روحانی رییس جمهور وقت، تولید و استخراج رمز ارزها در کشور حتی برای مراکز دارای مجوز، تا پایان شهریور ممنوع شد.
۹ خرداد: اردکانیان وزیر سابق نیرو اعلام کرد ۱۰ درصد از انرژی مصرف تولیدی رمزارزهای کل جهان معادل ۲,۰۰۰ مگاوات در ایران بوده است که از این میزان تنها ۳۲۰ مگاوات آن دارای مجوز بوده است. وی افزود نظاممند کردن ماینرها و تولید رمزارزها باید از سوی مجلس صورت گیرد و اگر قانون لازم است باید تدوین شود.
۹ خرداد: محمدباقر قالیباف رییس مجلس پیشنهاد داد که دولت لایحه ساماندهی رمزارزها را به مجلس ارائه کند.
۱۰ خرداد: علیرضا هادی با توجه به دستور رییس جمهور افزود خللی در صدور مجوز مراکز استخراج پیش نیامده است اما شروع به فعالیت این واحدها باید پس از رفع ممنوعیت استخراج (شهریور) صورت گیرد. او افزود تاکنون ۱۰۰ جواز تاسیس و ۲۰ پروانه بهرهبرداری برای این مراکز صادر شده است. همچنین هیچ شرکت خارجی از ما برای استخراج مجوز نگرفته است.
۱۲ خرداد: معاون قضايي دادستان كل ايران با ارسال نامهای ۴ بندی خطاب به دادستانهای عمومی سراسر كشور، خواستار برخورد قاطع آنان با مراكز غيرمجاز استخراج رمزارز و همكاری با وزارت نيرو شد. به موجب این ۴ بند دادستانها موظفند:
- در جهت شناسايی و برخورد قاطع با مراكز غيرمجاز استخراج رمزارز، همكاري لازم را با وزارت نيرو بعمل آورده و ضمن آموزش ضابطان تحت امر در اين خصوص، در كشف و تعقيب مجرمان تسريع لازم به عمل آيد.
- در شورای تامين محل خدمت به نحو موثر شركت و در اتحاذ تصميمات قاطع و قانونی برای حل معضل موجود اهتمام لازم بعمل آيد.
- با استفاده از ظرفيتهای شركت توانير و دستگاههای نظارتي نسبت به شناسايی و ضبط دستگاههای ماينر غيرمجاز اقدام و نظارت و پيگيری لازم تا ختم دادرسی، حصول نتيجه و برخورد قاطع قانونی به عمل آيد.
- با وزارت نيرو در جهت اجرای تصميمات متخذه مبنی بر توقف فعاليت مراكز مجاز استخراج رمزارز تا اطلاع ثانوی و همچنين اقدام عاجل برای قطع برق كليه انشعابات محل استفاده غيرمجاز استخراج رمزارز همكاری لازم را معمول داريد.
۲۰ خرداد: محمد حسن رنجبر، رییس هیئت مدیره گروه توسعه سرمایه گذاری ایران و چین در نامهای به متولیزاده مدیر عامل شرکت توانیر، درخواست راهاندازی مجدد پروژه فارم رفسنجان در ساعات غیر پیک را داد. این فارم بزرگترین مزرعه استخراج رمزارز در ایران بود که ۱۴۰ مگاوات ظرفیت مصرف برق داشت.
۱۳ تیر: مجري طرح تامين برق مراكز استخراج رمز ارزها در توانير اعلام کرد به دليل تعرفه هاي تخفيفی، ايران جز ۷ كشوری است كه بيشترين ميزان استخراج رمز ارز جهان در آن صورت میگيرد. او افزود استخراج یک بيت كوين به بيش از ۳۰۰ مگاوات ساعت برق نياز دارد كه اين ميزان بيشتر از برق مصرفی حدود ۳۵ هزار واحد مسكونی در یک شبانه روز است.
۱۸ تیر: علیرضا هادی مدیرکل دفتر سرمایهگذاری وزارت صمت اعلام کرد تاکنون ۳۵۸۰ مجوز بهرهبرداری واحد صنعتی استخراج رمز ارز صادر شده است. ۲۵۰۰ مجوز اعتبار دارد ولی اعتبار بقیه بعد از گذشت شش ماه که از آن استفاده نشد، بهصورت اتوماتیک باطل شد. ۱۱۵ طرح دارای پیشرفت فیزیکی بالای ۵ درصد است. همچنین ۱۲۴ تقاضا برای پروانه بهرهبرداری به ما رسیده که برای ۳۴ مورد پروانه صادرشده است. همچنین بیشترین تعداد واحد صنعتی مجاز استخراج رمز ارز به ترتیب متعلق به استان سمنان با ۶ واحد و البرز و گلستان با ۴ واحد صنعتی است.
۲۲ تیر: تعدادی از فعالان حوزه استخراج رمز ارز در کشور گزارش کردند که استخرهای استخراجی مانند Poolin و ViaBTC روز دوشنبه برای مدتی از دسترس کاربران ایرانی خارج شدهاند. با این اتفاق شایعه فیلترینگ استخرهای استخراج رمز ارز در ایران قوت گرفت.
۴ مرداد: مدیرعامل توانیر در نامهای به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در خصوص ورود دستگاههای غیرمجاز استخراج رمز ارز از چین به کشور هشدار داد. این نامه در پی ممنوعیت استخراج بیت کوین در چین و احتمال مهاجرت ماینرها از چین به ایران انتشار یافت.
۲۳ شهریور: کمیسیون اقتصادی مجلس گزارش نظارتی درخصوص وضعیت صنعت استخراج رمز ارزهای جهان روا و مبادلات داخلی آن در کشور را قرائت کرد و پیشنهاداتی را برای تصویب تحت عنوان «حمایت از استخراج رمز ارز و ساماندهی ایجاد، تولید (استخراج) و بازار مبادلات داخلی رمز ارز» به عنوان قانون مطرح کرد. به موجب این لایحه دولت مکلف میشد تا موارد زیر را انجام دهد:
- هدفگذاری سهم کشور از استخراج و تملک رمز ارزها حداقل برای ده سال پس از زمان ابلاغ این قانون
- برآورد آثار گسترش استخراج رمزارزها در کشور به ویژه از جنبه اقتصاد کلان، انرژی و محیط زیست
- مزارع واحدهای استخراج رمز ارز موظفند با نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت و همکاری سازمان نظام صنفی رایانهای میزان درآمد رمزارزی خود را به بانک مرکزی اعلام نمایند. دستورالعمل نحوه این نظارت ظرف مدت دو ماه از تصویب این قانون به تصویب شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرایم پولشویی و تأمین مالی تروریسم میرسد.
- دولت مکلف است به گونه ای برنامهریزی نماید که انرژی مورد نیاز برای استخراج رمز ارزها طبق هدف گذاری مذکور در بند (ج) ماده (۲) این قانون، با تأکید بر سرمایهگذاری بخش خصوصی در تولید انرژی را تأمین کند.
- واحدهای استخراج رمزارز مکلفند در صورت تأمین برق و گاز از طریق دولت و درخواست دولت، برق و گاز مصرفی را با رمز ارز تولید شده تهاتر نمایند. نرخ ارز تهاتری مورد نظر برای رمز ارزها بر اساس بالاترین نرخ تعیین شده توسط بانک مرکزی در بازه زمانی سه ماهه، مشخص میشود.
۲۴ شهریور: در صحن جلسه علنی مجلس هشدار داده شد که ممکن است ماینرهای از کار افتاده چین در آینده نزدیک وارد ایران شده موجب اتلاف ظرفیت زیادی از شبکه توزیع برق شوند. همچنین عنوان شد دولت برای موضوع استخراج رمزارزها لایحه ارائه میکند و در زمان بررسی این لایحه، دو کمیسیون اقتصادی و قضایی به عنوان مراجع ذیصلاح در این خصوص خواهند بود.
۲۹ شهریور: سخنگوی صنعت برق اعلام کرد تاکنون ۵،۵۲۹ مرکز غیر مجاز استخراج رمز ارز با بیش از ۲۱۸،۰۰۰ دستگاه کشف شده است که مصرف برق آنها معادل مصرف برق یک نیروگاه تقریبا هزار مگاواتی بوده است. او افزود این مراکز میتوانند مجوزهای لازم را دریافت کنند و در صورتی که برای آنها مقدور است نیروگاه تجدیدپذیر احداث کنند و یا با استفاده از نیروگاههای حرارتی که میتوانند سوخت آن را به قیمت ۷۰٪ قیمت فوب خلیج فارس (FOB) تهیه کنند، فعالیت خود را به صورت مجاز ادامه دهند.
۳۱ شهریور: شرکت همیار ماینر که سایت اجاره ماینر بود و مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت برای فعالیت در حوزه ماینینگ را داشت توسط نیروی انتظامی پلمب شد. همیار ماینر خود را به عنوان یک شرکت استخراج ابری معرفی میکرد.
۱۰ مهر: ۸۲ ماینر غیر مجاز از ساختمان شرکت بورس تهران کشف و توقیف شد.
۱۹ مهر: آیتالله رییسی در جلسه هیات دولت بر ضرورت ساماندهی و بازنگری قوانین صنعت استخراج رمز ارزها در ایران تاکید کرد.
۲۰مهر: رییس پلیس امنیت اقتصادی ناجا تصریح کرد در برخی ادارات و سازمانهای دولتی دستگاههای استخراج رمز ارز وجود دارد اما قرار شده است که آنها استفاده نکنند.
۲۸ مهر: اولین آزمایشگاه تجهیزات استخراج رمز ارزها در دانشگاه شریف راهاندازی شد. این آزمایشگاه عنوان تنها مرجع آزمون معیار مصرف انرژی در ماینرها خواهد بود و کارکرد آن جلوگیری از ورود تجهیزات مستهلک و اسقاطی کشورهای دیگر به داخل کشور خواهد بود.
۵ آبان: معاون قضایی دادستان کل کشور اعلام کرد آزادسازی تجهیزات کشف شده غیرمجاز رمز ارز تا زمان تصویب لایحه مرتبط با نحوه تامین برق مراکز مجاز رمزارزها و برخورد با مراکز غیر مجاز در مجلس، ممنوع شد.
۸ آبان: سخنگوی صنعت برق اعلام کرد توانیر راهکارهای استخراج رمز ارز با انرژی تجدید پذیر را آماده می کند. او ۳ روش را برای شناسایی ماینرهای غیرمجاز نام برد. اول کنتور اندازهگیری و دوره قرائت مشترکین است که اگر به میزان قبل مصرف داشته باشند قابل شناسایی نیست. روش دیگر الگوی مصرف بار مشترک طی دورهها است. قطعا کسانی که بیش از دورههای قبل مصرف داشته باشند سرعت شناسایی ما را بالا میبرد. روش بعد اطلاعات مردمی است که در اختیار شرکتهای برق منطقهای قرار میگیرد.
۱۶ آبان: توانیر آمارهای پراکندگی را در خصوص مراکز غیرمجاز کشف شده منتشر کرد. بیشترین مراکز کشف شده در کشور متعلق به تهران با ۲۲٪، آذربایجان شرقی و اصفهان هرکدام با ۱۴٪، خوزستان ۱۱٪، البرز با ۸٪ و فارس، خراسان رضوی و مرکزی هرکدام با ۶٪ است. ۵۹٪ این کشفیات با بازرسی محلی و ۲۲٪ آن با گزارشات مردمی به سرانجام رسیده است. همچنین ۴۴٪ آنها از اشتراک خانگی و ۱۹٪ از اشتراک صنعتی استفاده میکردهاند.
۱۹ آبان: رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از تشکیل کارگروهی مشترک برای نهایی کردن طرحها و لوایح اقتصادی مانند طرح رمز ارزها بین مجلس و دولت خبر داد.
۳۰ آبان: عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به ساماندهی رمز ارزها اعلام کرد باید عرضه برق به استخراج رمز ارزها ممنوع شود و فقط از منابع تجدیدپذیر صورت گیرد.
۱ آذر: دولت پیشنویس لایحه مبارزه با فعالیتهای غیرقانونی استخراج کنندگان رمز ارزها را آماده کرد. به موجب این پیشنویس:
- استخراج رمزارز هم جز فعالیتهای ممنوع بوده مگر با اخذ مجوز از وزارت صمت و تایید صدور این مجوز توسط وزارت صمت منوط به تایید وزارت نیرو خواهد بود.
- کلیه تجهیزات اصلی و جانبی استخراج غیرمجاز رمز ارز و دستگاههای غیر استاندارد استخراج با تشخیص سازمان ملی استاندارد، اعم از وارداتی، تولید شده و همچنین مورد استفاده که در سامانه جامع تجارت صمت ثبت و ردیابی نشده باشند، به عنوان آلات جرم محسوب شده و ضبط و معدوم خواهند شد.
- در انشعابات برق مراکز مجاز استخراج لوازم اندازهگیری هوشمند نصب شود و در زمان کمبود برق، دسترسی آنها به شبکه توزیع قطع شود.
- مراکز استخراج رمزارز مکلف شدهاند برق مورد نیاز خود را بر اساس مقررات وزارت نیرو از طریق احداث نیروگاههای تجدیدپذیر یا خرید برق از نیروگاههای تجدیدپذیر تازه تاسیس با پرداخت هزینه جابهجایی انرژی برق، سرمایهگذاری در طرحهای بهینهسازی مصرف برق یا استفاده از انرژی صرفهجویی شده، خرید برق از بورس انرژی به صورت مستقیم یا از طریق خرده فروشی به جز در زمان محدودیت برق تامین کنند.
- انشعاب برق و یا گاز مراکز استخراج متخلف به مدت سه ماه به صورت موقت قطع شود و علاوه بر این، هزینه خدمات مصرفی مبلغی معادل سه برابر قیمت متوسط ریالی برق و گاز صادراتی برای دارندگان انشعابی که به صورت غیرقانونی استخراج کردهاند و پنج برابر قیمت برای شخصی که بدون دریافت انشعاب اقدام کرده است، در نظر گرفته میشود. در صورت تکرار تخلفهای این چنین، انشعابات بدون مجوز را قطع و جمعآوری کرده و با متخلف مطابق قانون مجازات استفاده کنندگان غیرمجاز از آب و برق برخورد کنند.
- اطلاعات مربوط به همه دستگاههای استخراج رمز ارز از لحظه ورود به کشور یا تولید در داخل و تا لحظه نصب و بهکارگیری در مراکز مجاز و قانونی استخراج رمزارز در سامانه جامع تجارت وزارت صمت ثبت خواهد شد.
۸ آذر: سخنگوی صنعت برق از جمعآوری کامل انشعاب و کنتور استخراج کنندگان غیرمجاز رمزارز خبر داد.
۲۰ آذر: محمد خدادادی بهلولی، مجری تامين برق استخراج رمزارز شركت توانير از نهایی شدن لایحه دولت برای تامين انرژی مورد نياز استخراج رمزارزها خبر داد. این لایحه بر ۲ محور اقدامات ایجابی و صلبی تنظیم شده است.
۲۹ آذر: وزارت صمت نامهای را منتشر کرد که به موجب آن ممنوعیت استخراج رمز ارز تا اطلاع ثانوی تمدید شد.
۵ دی: سخنگوی صنعت برق اعلام کرد کلیه فعالیت مراکز استخراج رمز ارزها در دوره سرد سال تا ۱۵ اسفندماه متوقف میشود.
۵ دی: محمد خدادادی مجری طرح تامین برق رمز ارزها در شرکت توانیر اعلام کرد تا امروز نزدیک به ۲۲۲ هزار دستگاه استخراج رمزارز کشف کردیم که برق مصرفی آنها ۷۲۴ میلیون کیلووات ساعت یعنی معادل دو سال مصرف برق تبریز بوده است. وی افزود میزان استخراج رمز ارز به صورت مجاز ۳۲۵ مگاوات است که نزدیک به ۲۱۰ مگاوات آن به بهره برداری رسیده است.
۶ دی: مقررات تامین برق مراکز استخراج رمز ارز از منابع تجدیدپذیر توسط وزارت نیرو ابلاغ شد. که به موجب آن مراحل زیر برای این کار در نظر گرفته شد:
- اخذ موافقت ساتبا (سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق) با اختصاص انرژی تولیدی نیروگاه به مرکز استخراج رمز ارز
- موافقت مالک شبکه با تامین بخشی از برق مرکز استخراج رمز ارز از نیروگاه
- پشتیبانی تامین برق مرکز استخراج رمز ارز و ترانزیت برق در مدت قرارداد ۲ جانبه
- اجرایی شدن قرارداد ۲ جانبه
- خاتمه قرارداد ۲ جانبه و محاسبات تهاتر
۵ بهمن: پیشنویس مصوبهای از سوی «کارگروه رمزارزشها» در «ستاد تحول دولت سیزدهم»، با نام «سیاستها و احکام پیشنهادی جامع ساماندهی زیست بوم رمزارزشها» برای ارائه به هیئت وزیران آماده شد. که به موجب آن:
- وزارت صمت موظف شده است با همکاری وزارتخانههای نیرو و نفت زیرساختهای لازم برای فعالسازی تمام ظرفیت کشور و بخش خصوصی جهت ماینینگ رمزارزها را فراهم کند.
- وزارت صمت بایستی مناطق مناسب استخراج رمزارز را تعیین کند و به مراکزی که در این مناطق فعال شوند، تخفیف در نرخ انرژی و مالیات اعطا شود.
- تعرفهگذاری انرژی بایستی به گونهای باشد که باعث خروج سرمایه یا افزایش ماینینگ زیرزمینی نشود.
- مراکز خودتامین استخراج رمزارز موظف میشوند در ساعات پیک مصرف ۵۰٪ برق تولیدی خود را در اختیار وزارت نیرو قرار دهند در مقابل نیز وزارت نیرو بایستی سوبسیدی به آنها ارائه کند. همچنین برق سایر مراکز در ساعات اوج مصرف، قطع خواهد شد.
- مراکز استخراج بایستی طبق ماده ۱۲ به ازای هر کیلووات سال مصرف انرژی، مقدار ارزی را که ستاد ملی رمزارزشها تعیین میکند را در بازار و صرافیهای مورد تایید به فروش برساند.
- طبق ماده ۱۳ مراکز ماینینگ به عنوان واحد تولید صنعتی شناخته شده و مشمول مقررات مالیاتی خواهند شد.
۱۹ بهمن: مصوبه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در خصوص ماینرهای توقیف شده ابلاغ شد. به موجب آن اگر دستگاهی دارای استاندارد لازم باشد وفق مقررات به فروش میرسد و در غیر این صورت نسبت به فروش به شرط صادرات و یا امحا فنی اقدام شود.
۲۳ بهمن: مجری تامین برق مراکز استخراج رمزارز گفت افرادی که به صورت غیر مجاز از برق و یا گاز غیرمجاز برای استخراج رمزارز استفاده میکنند، مشمول جریمههایی از جمله ۵ برابر شدن جریمه نقدی، قطع موقت و یا دائم انشعاب برق و گاز محل وقوع تخلف، حبس فرد متخلف در صورت تکرار استفاده از برق یا گاز غیرمجاز برای ماینینگ و همچنین ابطال جواز فعالیت محل وقوع تخلف خواهند شد.
۱۱ اسفند: وزارت صمت شیوهنامه صدور مجوز فعالیت استخراج رمزارز با تامین برق از منابع تجدیدپذیر را صادر کرد. بر این اساس از ۱۵ اسفندماه امسال امکان صدور مجوز برای فارمهایی که میخواهند برق خود را از طریق نیروگاههای تجدیدپذیر تحویل نمایند با تایید ساتبا وجود دارد. در این ابلاغیه تاکید شده است که نیروگاههای قبلی تجدیدپذیر هم میتوانند با عقد قراردادی نسبت به استخراج رمزارز اقدام نمایند.
۱۵ اسفند: سید مهدی نیازی، معاون طرح و برنامه وزارت صمت، در نامهای به وزارتخانههای نیرو و نفت، خواستار تامین برق یا گاز مورد نیاز متقاضیان استخراج رمزارز شد و به موجب آن صدور مجوز تاسیس و بهرهبرداری استخراج رمزارز با تامین برق از نیروگاههای تجدیدپذیر، برای متقاضیان این بخش با تایید وزارت نیرو (شرکت ساتبا) عملیاتی خواهد شد.
۲۲ اسفند: سند تحول دولت منتشر شد که در آن بخش کاملی به تدوین یک نقشهراه برای صنعت رمزارزها اختصاص داده شده بود. در این سند اشاره شده است که :
- سامانه رصد هوشمند، برخط و بلادرنگ مصرف برق در کلیه سطوح تولید، انتقال و توزیع» ایجاد شود تا مراکز استخراج پنهان به راحتی شناسایی شوند.
- به وزارت نیرو ماموریت دادهشده است تا برای «تأمین برق از منابع انرژی های تجدیدپذیر، اعم از انرژی خورشیدی، بادی، آبی، زمینگرمایی و زیستتوده و اتمی جدیدالتأسیس، برای ایجاد مزارع استخراج رمزارزشها» زمینهسازیهای لازم را به سرعت انجام دهد.
- به وزارتخانههای نیرو و نفت مأموریت داده شده است «برای ایجاد مزارع استخراج رمزارز با تأمین انرژی از محل افزایش بهرهوری، نظیر تولید برق از گاز مشعل، کاهش تلفات برق تولیدی در شبکه انتقال و توزیع برق و افزایش بهرهوری تولید برق نیروگاههای حرارتی موجود» زمینهسازی لازم را انجام دهند.
سخن پایانی
استخراج رمزارزها پدیدهای نوظهور در کشور ما و حتی در جهان است. این پدیده در ۲ شکل خانگی و صنعتی خود را بروز داده است. اصلیترین چالش در این حوزه مربوط به بحث تامین انرژی الکتریکی دستگاههای استخراج رمزارز است. این چالش از ۲ بعد آثار مخرب زیستمحیطی و ظرفیت شبکههای توزیع برق، پای دولتها را به زیست بوم خود باز میکند. ابعاد گسترده این موضوع به همراه جدید بودن چالشهای این حوزه، موجب شده است تا شفافیتهای قانونی لازم از جانب دولتها و نهادهای نظارتی رعایت نشده باشد. از طرف دیگر افزایش قیمت رمزارزها در دهه گذشته موجب شده است تا استخراج تبدیل به پدیدهای محبوب میان بسیاری از مردم جهان شده باشد. ضمن اینکه بسیاری معتقدند ماین کردن به مردم دنیا این امکان را میدهد تا فارغ از محدوده جغرافیایی خود، درآمدهایی یکسان و عادلانه داشته باشند. قرار گرفتن این ۲ قطب در مقابل یکدیگر موجب شده است تا اشکال مختلفی از استخراجهای غیرقانونی شکل بگیرد و دولتها را مجبور به تغییر رویکرد خود کرده است ضمن اینکه این رویه موجب شده است تا ریسک انجام دادن استخراج رمزارزها بالاتر رود.
باید دید که در سالهای آینده دولتها خواهند توانست به رویکردی منطقی در مواجهه با این پدیده دست پیدا کنند یا خیر و در درجه بعدی این سوال باقی خواهد ماند که آیا وضعیت سودآوری استخراج رمزارزها در گذر زمان چه تغییری خواهد کرد.