آلفا معیاری است که توسط سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از نظر مفهومی، Alpha برای مقایسه بازدهی یک سرمایه‌گذاری با شاخص‌های شناخته شده بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. به زبان ساده، اگر آلفای یک دارایی مثبت ۵ باشد، به این معنی است که این دارایی در مقایسه با بازار حوزه خود، ۵ درصد رشد بیشتری داشته است. طبیعتا همه به دنبال سرمایه‌گذاری آلفا در بازار هستند تا سود بیشتری در مقایسه با بازار را کسب کنند. با این تعریف به سراغ حوزه رمز ارزها رفته و آلفا در حوزه دیفای را تعریف می‌کنیم.
اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز بسیاری از جنبه‌های بازارهای سرمایه سنتی ازجمله پیدا کردن آلفا را به چالش کشیده است. منابع و مکانیسم‌های تولید آلفا در دیفای متنوع، غیرمتعارف و از نظر تکنولوژیکی چالش‌برانگیز است اما فرصت‌های بزرگی را برای سرمایه‌گذاران به دنبال دارد. اما منابع آلفا چیست و چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟ بیایید تا با یک سؤال ساده شروع کنیم. اصلاً آلفا چیست؟
آلفا در دیفای چیست؟
آلفا (Alpha) اصطلاحی جذاب در بازار سرمایه است که معمولاً به توانایی یک استراتژی سرمایه‌گذاری به داشتن عملکردی بهتر از بازار، اشاره می‌کند. برای مثال اگر بگوییم در بازار سهام ایران، صندوق سرمایه‌گذاری شرکت x آلفای ۲ دارد به این معنی است که این صندوق در بازه زمانی مورد نظر ما، ۲ درصد بالاتر از شاخص بازار رشد داشته است. در بازار رمز ارزها چنین شاخص مشخصی نداریم. اما همواره به طور سنتی، بیت کوین به عنوان شاخص در نظر گرفته می‌شود. و عملکرد سایر رمز ارزها در برابر بیت کوین مقایسه می‌شود. اما به خوبی می‌دانیم که این تعریف با نعریف کلاسیک آلفا در بازارهای مالی کاملا متفاوت است. ما در این مقاله بیشتر به دنبال یافتن معیاری برای محاسبه آلفا در حوزه دیفای داریم.
در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۹ توسط شرکت BlueMountain Capital در رابطه با کشف آلفا در بازارهای مالی سنتی (مثل بازار سهام) منتشر شد، بیشترین آلفای تولیدشده در بازارهای مالی به چهار منبع اساسی نسبت داده شده است:
- رفتاری: نوع رفتاری آلفا زمانی به وجود می‌آید که یک سرمایه‌گذار یا گروهی از سرمایه‌گذاران به‌گونه‌ای رفتار کنند که باعث تغییر قیمت و ارزش شود. در چنین وضعیتی شاهد رخ دادن آلفا در برخی از دارایی‌ها خواهیم شد.
- اطلاعاتی: آلفای مبتنی بر اطلاعات، زمانی به وجود می‌آید که برخی از سرمایه‌گذاران در بازار اطلاعات متفاوتی نسبت به سایرین داشته باشند و بتوانند بر اساس این اطلاعات سود کسب کنند.
- تحلیلی: آلفای تحلیلی زمانی به وجود می‌آید که تمامی شرکت‌کنندگان در بازار اطلاعات مشابهی را داشته باشند اما یک سرمایه‌گذار بتواند آن را بهتر از سایرین تجزیه‌وتحلیل کند.
- تکنیکال: علاوه بر تمامی موارد گفته‌شده، آلفا می‌تواند بر اساس ناکارآمدی‌های تکنیکال بازار نیز به وجود آید. این موضوع زمانی رایج است که برخی از سرمایه‌گذاران بنابر دلایلی که با اصول فاندامنتالی چون قوانین، مقررات، سیاست‌های داخلی و … ارتباط ندارند اقدام به خرید یا فروش سهام می‌کنند و این باعث ایجاد اختلاف بین قیمت و ارزش خواهد شد.
این چهار منبع اساسی، بیشترین آلفای تولیدشده در بازارهای سرمایه سنتی را در برمی‌گیرند. در حالی که بسیاری از این دسته‌ها در دنیای دیفای نیز وجود دارند، این دنیای مالی پر رمز و راز مطمئناً منابع منحصربه‌فرد دیگری را برای یافتن آلفا افزوده است.
آیا آلفا در دیفای وجود دارد؟
بله! اما مقایسه آلفا در بازارهای سرمایه سنتی و دیفای همانند مقایسه فیزیک نیوتنی با فیزیک انیشتین است. درست است که برخی از قوانین نیوتن در دنیای نسبیت انیشتین کاربرد دارد اما در این دو حیطه بیشتر قوانین کاملاً متفاوت هستند.
قابلیت برنامه‌ریزی و غیرمتمرکز بودن پروتکل‌های دیفای به همراه ناکارآمدی‌های بومی این بازار نوپا باعث می‌شود که آلفا در دیفای نسبت به سایر کلاس‌های دارایی و حتی ارزهای دیجیتال متفاوت باشد. به طور کلی، آلفای دیفای را می‌توان به دو عنصر فاندامنتال نسبت داد:
- قابلیت محک زدن بازار
- منابع بومی آلفا در دیفای
معضلی به نام نبود شاخص مشخص برای دیفای
همانطور که گفتیم، برای محاسبه آلفا ما به یک شاخص که نماینده تغییرات قیمت در آن حوزه خاص باشد احتیاج داریم. ایده محک زدن بازار دیفای از طریق شاخص‌ها نیز چندان جزئی و بی‌اهمیت نیست چرا که رفتار این بازار نه‌تنها توسط قیمت دارایی بلکه بر اساس رفتار پروتکل‌ها نیز مشخص می‌شود.
در بازارهای سنتی مالی، شاخص‌های معین نمایانگر عملکرد مستقیم بخش معینی از بازار هستند. برای مثال، شاخص Russell 2000 بر مبنای بازنمایی سرمایه‌های کوچک و شاخص نزدک بر اساس مجموعه‌ای از دارایی‌های مرتبط با فناوری است. عملکرد بهتر نسبت به داده‌هایی که شاخص‌های بازار اندازه‌گیری کرده‌اند همان آلفاست با این حال این روش چندان در رابطه با دیفای کاربردی نیست.
معادل شاخص‌های بازار سنتی در دیفای، مدل‌سازی از توکن‌های حاکمیتی پروتکل‌های این اکوسیستم است. در حال حاضر نمونه‌هایی از شاخص دیفای پالس (DeFi Pulse) گرفته تا شاخص بیت وایز (Bitwise) وجود دارند. اما آیا می‌توان گفت که استراتژی که از این شاخص‌ها بهتر عمل کند می‌تواند به تولید آلفا منجر شود؟
پاسخ آن‌چنان ساده نیست چراکه توکن‌های حاکمیتی مستقیماً عملکرد بازار دیفای را به نمایش نمی‌گذارند. شاخص‌های دیگری ازجمله ارزش کل قفل‌شده (TVL) در پروتکل‌های خاص یا کارمزدهای استخراج نقدینگی بازتاب واضح‌تری از آلفا در دیفای دارند و ارتباط چندانی هم به‌طور مستقیم با قیمت توکن‌های حاکمیتی ندارند.
دیفای، روش شاخص‌های سنتی را به چالش می‌کشد چراکه نمی‌توان تنها عملکرد بازار را به مدل‌سازی میانگین‌های وزن‌دار با قیمت توکن‌های حاکمیتی تقلیل داد. اهمیت رفتار و فعالیت پروتکل‌ها برای محک زدن عملکرد فضای دیفای اگر اهمیتی بیشتر نداشته باشد، از عملکرد قیمتی کم‌اهمیت‌تر نیست. بنابراین، به دلیل فقدان وجود شاخصی مشخص برای عملکرد بازار، تعیین آلفا در بازار دیفای بسیار سخت‌تر از سایر کلاس‌های دارایی است.
چه چیزی در دیفای باعث آلفا خواهد شد؟
نبود شاخص و روش کمی مناسب تنها ویژگی‌هایی نیست که آلفا را در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز منحصربه‌فرد می‌کند. وجه تمایز اصلی آلفا در دیفای به منشأ و شکل‌گیری منحصربه‌فرد آن مربوط می‌شود. آلفا در دیفای اشکال متفاوتی دارد اما در اکثر مواقع با یکی از موارد زیر در ارتباط است:
زیرساخت
لایه زیرساختی بازار دیفای به‌تنهایی می‌تواند منبعی برای آلفا باشد. اعتبارسنج‌ها یا نودهای سپرده‌گذار در اکوسیستم دیفای می‌توانند سود به دست آوردند و می‌توان این سود را با تعاریف استاندارد بازار، آلفا در نظر گرفت. ارائه‌دهندگان زیرساخت‌های دیفای با میزبانی از اعتبارسنج‌ها یا نودهای سپرده‌گذار می‌توانند بدون نیاز به استراتژی معاملاتی خاصی، بازدهی آلفا را در قالب پاداش دریافت کنند. این منبع آلفا در بازارهای سنتی وجود ندارد و یکی از ویژگی‌هایی است که آلفای دیفای را منحصربه‌فرد می‌کند.
پروتکل
عناصر بنیادین امور مالی در قالب پروتکل‌ها شاکله اصلی اکوسیستم دیفای را تشکیل می‌دهند و بدون شک مهم‌ترین منبع آلفا در این اکوسیستم محسوب می‌شوند. بخشی از زیبایی دیفای این است که زیرساخت‌های آن به‌طور مداوم در حال رشد هستند. راه‌اندازی پروتکل‌های جدیدی چون نسخه سوم یونی سواپ (Uniswap v3) یا نسخه دوم کرو (Curve v2) اشکال جدیدی از آلفا را ایجاد می‌کند که در مراحل قبلی بازار وجود نداشته است. به نظر می‌رسد تا زمانی که دیفای همچنان به تکامل خود ادامه دهد، این منبع آلفا باقی خواهد ماند.
حاکمیت در دیفای
تغییر قوانین ایجاد یک پروتکل دیفای، منبع دیگری است که به ایجاد سامانمند آلفا در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز منجر خواهد شد. در پروتکل‌هایی چون کرو، کامپاند و آوه، طرح‌های حاکمیتی به‌طور منظم ویژگی‌هایی همچون مشوق‌های نقدینگی را تغییر می‌دهد که می‌تواند بلافاصله به بازدهی از نوع آلفا منجر شود. در نظر گرفتن و استفاده از طرح‌های حاکمیتی یکی از سودآورترین استراتژی‌های معاملاتی در وضعیت کنونی فضای دیفای است.
اطلاعات
در بازاری کنترل نشده، ناکارآمد و نابالغی چون دیفای که در مراحل اولیه خود قرار دارد، داشتن اطلاعاتی بیشتر از سایرین می‌تواند منجر به بازدهی باورنکردنی شود. اشخاص نزدیک به پروتکل‌ها معمولاً اطلاعات مهمی چون نحوه توزیع توکن‌ها، برنامه‌های توسعه و ادغام و … دارند که می‌توانند با آنها به آلفا دست یابند. البته با کارآمد شدن بازار دیفای، این عدم تقارن اطلاعاتی به‌احتمال‌زیاد اصلاح خواهد شد و به همین ترتیب، بازی برابرتری را بین تمام سرمایه‌گذاران شاهد خواهیم بود.
تجزیه‌وتحلیل
تجزیه‌وتحلیل یکی از راه‌های رسیدن به عملکردی بهتر در هر بازار مالی است و تنها به دیفای اختصاص ندارد. دیفای بازاری فوق‌العاده غنی از داده‌هاست که در آن رفتار عناصر بنیادین امور مالی در بلاک چین کاملاً مشهود است. و تحلیل داده‌های موجود در فضای بلاک چین اغلب منجر به درک پروتکل و الگوهای معاملاتی می‌شود که درنهایت منجر به آلفا خواهد شد.
سخن پایانی
آلفا در اصطلاح به توانایی یک استراتژی سرمایه‌گذاری به داشتن عملکردی بهتر از بازار اشاره می‌کند. این توانایی در اکثر بازارهای مالی سنتی وجود دارد و با معیارهای گوناگونی سنجیده می‌شود.
دیفای در حال ساخت بسیاری از مفاهیم اصلی مربوط به Alpha در بازارهای مالی سنتی است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد دیفای، به منابعی برای آلفا و عملکردی بهتر از بازار تبدیل شده که پیش‌تر آنها را در هیچ‌کدام از بازارهای مالی مشاهده نکرده بودیم. درحالی‌که روش‌های سنتی برای تعیین کمیت آلفا به‌طور مستقیم در فضای دیفای کاربرد ندارد، در بازار اشکال کاملاً متفاوتی را برای دیفای شاهد هستیم و به نظر می‌رسد تا جایی که دیفای به تکامل ادامه دهد، بتوان از این اشکال برای کسب سود بیشتر استفاده کرد.
