تفاوت برنامه غیرمتمرکز و پروتکل بلاکچینی چیست؟

فناوری بلاکچین مملو از مفاهیم جدید است و گاهی تشخیص تفاوت‌ها بین دو اصطلاح ما را سردرگم می‌کند. برنامه های غیرمتمرکز (DApps) و پروتکل‌ها از جمله مفاهیم پرکاربردی هستند که ممکن است به اشتباه به‌ جای هم استفاده شوند. اگرچه هر دو، مولفه‌های جدایی‌ناپذیر اکوسیستم‌های غیرمتمرکز هستند؛ اما هر کدام هدف‌های متفاوتی دارند و نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کنند. با میهن بلاکچین همراه باشید تا تفاوت برنامه غیرمتمرکز و پروتکل بلاکچینی در فضای بلاک چین، عملکرد و اهمیت هر کدام را بررسی کنیم.

خلاصه مطلب: 👈 برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApps به جای اجرا بر روی سرور‌های متمرکز، بر روی شبکه غیرمتمرکزی از رایانه‌ها اجرا می‌شود. 👈 دپ‌ها به هیچ سازمان متمرکز و واحدی وابسته نیستند. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به دپ‌هایی در عرصه دیفای‌، گیمینگ و مدیریت زنجیره تامین اشاره کرد. 👈 پروتکل‌ها به نوعی تعریف‌کننده و شکل‌دهنده نحوه عملکرد شبکه هستند. 👈پروتکل‌های بلاکچینی مجموعه‌ای از قوانین و استاندارد‌هایی هستند که نحوه ارتباط میان برنامه‌های غیرمتمرکز درون این فضا را مشخص می‌کنند. 👈 پروتکل‌ها کار‌های زیادی از قبیل نحوه تایید اعتبار تراکنش‌ها‌، ارتباط و اشتراک داده میان بلاکچین‌ها و غیره را بر عهده دارند. 👈 از جمله انواع پروتکل می‌توان به پروتکل‌های اجماع‌، قابلیت همکاری و ذخیره‌سازی اشاره کرد.

برنامه غیرمتمرکز چیست؟

به برنامه‌های نرم‌افزاری که به جای اجرا روی سرورهای متمرکز بر روی شبکه غیرمتمرکزی از رایانه‌ها اجرا می‌شوند، برنامه غیرمتمرکز یا دپ گفته می‌شود. این برنامه‌ها با استفاده از تکنولوژی بلاکچین ویژگی‌هایی مانند تغییرناپذیری، امنیت و شفافیت را تضمین می‌کنند.

دپ‌ها، مانند برنامه‌های سنتی‌ به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دارای اجزای فرانت‌اند و بک‌اند هستند. رابط فرانت‌اند ابزاری برای تعامل کاربر با برنامه است و رابط‌های بک‌اند که با نام قرارداد هوشمند هم شناخته می‌شوند، روی بلاکچین مستقر می‌شوند. قراردادهای هوشمند مسئول اجرای منطق برنامه و مدیریت ایمن داده‌ها هستند.

آنچه که دپ‌ها را متمایز می‌کند، ساختار غیرمتمرکز آن‌ها است. در واقع برنامه‌های غیرمتمرکز به هیچ سازمان یا مرجع مرکزی وابسته نیستند و به همین دلیل نقطه شکست واحدی ندارند. این شبکه بلاکچین است که تراکنش‌ها و داده را در برابر تغییر و سانسور مقاوم می‌سازد و سپس آن‌ها را توزیع می‌کند. 

نمونه‌ای از برنامه‌های غیرمتمرکز

• برنامه‌های امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): این برنامه‌ها مجموعه‌ای از خدمات مالی مانند وام‌دهی، استقراض و مبادله را بدون نیاز به واسطه انجام می‌دهند. یونی سواپ (Uniswap) و کامپاند (Compound) نمونه‌هایی از برنامه‌های محبوب دیفای هستند.       
• برنامه‌های غیرمتمرکز گیمینگ (Gaming DApps): در این نوع برنامه‌ها بازیکنان می‌توانند با استفاده از فناوری بلاکچین، مالک دارایی‌های درون بازی شوند و آن‌ها را مبادله کنند. کریپتوکیتیز (CryptoKitties) و اکسی اینفینتی (Axie Infinity) دو نمونه بارز این گروه هستند.
• برنامه‌های غیرمتمرکز مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management DApps): این گروه از دپ‌ها به‌واسطه قابلیت رصد و ردیابی شفاف کالا در زنجیره تامین، کارایی و اعتماد را افزایش می‌دهند. برنامه‌های غیرمتمرکز وی چین (VeChain) و والت آنچین (Waltonchain) جزء این گروه هستند.

پروتکل‌ها در دنیای غیرمتمرکز

در حوزه بلاکچین و فناوری‌های غیرمتمرکز، منظور از پروتکل مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهاست که نحوه عملکرد شبکه را تعریف می‌کنند. در حقیقت پروتکل‌ها مبنای عملکرد و نحوه ارتباط موثر دپ‌ها در اکوسیستم را مشخص می‌کنند. قوانین اعتبارسنجی داده‌ها، فرایندهای اجماع و پروتکل ارتباط نود به نود، همه از طریق پروتکل‌های غیرمتمرکز بلاکچینی تعیین می‌شوند. این وظیفه پروتکل‌هاست که مطمئن شوند همه نودها از قوانین یکسانی پیروی می‌کنند تا هر نود بتواند به داده‌های مبادله‌شده در سیستم اعتماد کند.

انواع پروتکل‌ها

• پروتکل‌های اجماع (Consensus Protocols): این پروتکل‌ها نحوه توافق شبکه در مورد اعتبار تراکنش‌ها و اجماع را تعیین می‌‌کنند. اجماع اثبات کار (PoW)، اثبات سهام (PoS) و اثبات سهام نیابتی (DPoS) نمونه‌هایی از پروتکل‌های اجماع هستند. 
• پروتکل‌های قابلیت همکاری (Interoperability protocols): این دسته از پروتکل‌ها امکان برقراری ارتباط و اشتراک‌گذاری داده میان بلاکچین‌های مختلف را فراهم کرده و قابلیت همکاری در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز را تقویت می‌کنند. پروتکل‌های پولکادات (Polkadot) و کازموس (Cosmos) جزء این دسته هستند. 
• پروتکل‌های ذخیره‌سازی (Storage Protocols): این پروتکل‌ها نحوه ذخیره‌سازی و دسترسی به داده در شبکه غیرمتمرکز را تعیین می‌کنند. سیستم فایل بین‌سیاره‌ای (IPFS) نمونه بارزی از پروتکل ذخیره‌سازی است.

مقایسه برنامه‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌های بلاکچینی

حالا که به اینجا رسیدیم، می‌توانیم برنامه‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌های بلاکچینی را راحت‌تر مقایسه کنیم. در جدول زیر این دو مفهوم را از چند منظر با هم قیاس کرده‌ایم که به شناخت و درک بهتر ما کمک می‌کند.

مولفه‌های مقایسه	برنامه‌های غیرمتمرکز	پروتکل‌ها
نقش	برنامه‌ای برای کاربر نهایی	زیرساخت دپ‌ها
تمرکززدایی	غیرمتمرکز	تضمین‌ کننده عدم تمرکز شبکه
عملکرد	متمرکز بر کاربر	عملیات شبکه
ساختار	فرانت‌اند و قراردادهای هوشمند	اجماع و اعتبارسنجی داده‌ها
نحوه تعامل	استفاده از پروتکل‌ها	مدیریت رفتار شبکه
اهمیت	ارائه خدمات خاص	حفظ یکپارچگی و امنیت
کاربردها	امور مالی، بازی، زنجیره تامین	اجماع، قابلیت همکاری، ذخیره‌سازی

سوالات متداول (FAQ)

سخن پایانی

در گام اول برای درک تفاوت برنامه غیرمتمرکز و پروتکل بلاکچینی در فضای بلاکچین باید بدانید که هر دو مفاهیم پرکاربردی در عرصه بلاکچین هستند و هر کدام هدف و عملکرد متمایزی دارند. دپ‌ها برنامه‌هایی برای کاربر نهایی هستند که خدمات و عملکردهای خاصی را در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهند. از طرف دیگر پروتکل‌ها قوانین و استانداردهایی هستند که هدایت کل شبکه غیرمتمرکز را برعهده دارند و تعاملات یکپارچه میان برنامه‌های غیرمتمرکز را امکان‌پذیر می‌کنند. به‌طور کلی وجه اشتراک Dapp و پروتکل‌ این است که هر دو محرکی به سمت آینده‌ای غیرمتمرکز هستند و در نهایت منجر به ایجاد تحولاتی در بخش‌های مختلف و تقویت نوآوری در فضای بلاکچین می‌شوند. به نظر شما درک دقیق اصطلاحات حوزه بلاکچین و کریپتو چه کمکی به سرمایه‌گذاران می‌کند؟ نظرات و پیشنهادات خود را با ما به اشتراک بگذارید.