گزارش پایان سال گلسنود؛ بررسی جامع داده‌های آنچین بازار کریپتو در سال ۲۰۲۳

سال ۲۰۲۳ یک سال استثنایی برای بازار کریپتو بود؛ طوری که قیمت بیت کوین ۱۷۲٪ افزایش یافت و همگام با آن بار دیگر رونق به بازار آلت کوین‌ها بازگشت و شاهد رشد بیش از ۹۰٪ مارکت کپ بسیاری از آلت کوین‌ها از جمله اتریوم بودیم.

در حالی که انتظار می‌رفت بیت کوین امسال نیز بازار نزولی سال گذشته را تکرار کند، بار دیگر بازار کریپتو خودی نشان داد و دوباره سرمایه‌گذاران را جذب کرد. در حال حاضر، بسیاری معتقدند با توجه به هاوینگ بیت کوین در آوریل سال ۲۰۲۴ (اردیبهشت) و احتمال تایید ETF اسپات در ماه ژانویه، باز هم در سال ۲۰۲۴ شاهد تداوم بازار صعودی و احتمالا رکوردشکنی بیت کوین خواهیم بود.

در این مطلب که بر اساس آخرین گزارش شرکت تحلیلی گلسنود در واپسین روزهای سال ۲۰۲۳ تهیه شده است، وضعیت بیت کوین، اتریوم، استیبل کوین‌ها و بازار مشتقات را بررسی و چگونگی تکامل این دارایی‌ها در یک سال اخیر را زیر ذره‌بین می‌بریم.

بازار صعودی بدون اصلاح قابل توجه

یکی از ویژگی‌های اصلی بازار سال ۲۰۲۳، اصلاحات نه چندان قابل توجه قیمتی بود. از نظر تاریخی، دوره‌های ریکاوری از بازار نزولی و پس از آن روند صعودی برای بیت کوین، بارها با اصلاح حداقل ۲۵٪ قیمت همراه شده و حتی در بسیاری از موارد شاهد کاهش بیش از ۵۰٪ قیمت بوده‌ایم.

با این حال، شدیدترین ریزش در سال ۲۰۲۳ تنها ۲۰٪ قیمت را کاهش داد که نشان‌دهنده حمایت در سمت خرید و تعادل کلی عرضه و تقاضا در تمام سال است.

اتریوم نیز اصلاحات نسبتا سطحی را تجربه کرد؛ طوری که بیشترین اصلاح آن در اوایل ژانویه (دی ۱۴۰۱) رخ داد و قیمت نزدیک به ۴۰٪ کاهش یافت. این امر نشان می‌دهد کاهش عرضه ناشی از به‌روزرسانی مرج باعث انعطاف در جریان تقاضا و ایجاد تعادل با آن شده است.

بازار نزولی سال ۲۰۲۲ نسبت به چرخه نزولی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ قدرت تخریبی کمتری داشت؛ به نحوی که اکثر دارایی‌های دیجیتال بزرگ، سال ۲۰۲۳ را با ۷۵٪ فاصله نسبت به اوج قیمت خود شروع کردند و در ادامه روند چشمگیری را بر جای گذاشتند. در حال حاضر، بیت کوین ۴۰٪، اتریوم ۵۵٪، عرضه استیبل کوین‌ها ۲۴٪ و مارکت کپ آلت کوین‌ها (به جز اتریوم و استیبل کوین‌ها) ۵۱٪ با بالاترین سقف تاریخی (ATH) خود فاصله دارند.

شاخص ریلایزد کپ (Realized Cap) معیار مفیدی برای بررسی جریان تخصیص سرمایه به بیت کوین و اتریوم است. این شاخص در سال ۲۰۲۲ به طور قابل توجهی کاهش یافت (بیت کوین ۱۸٪ و اتریوم ۳۰٪ کاهش یافت) و به سطوحی مشابه با بازارهای نزولی قبلی رسید.

با این حال، جریان ورودی سرمایه سرعت کمتری را نسبت به چرخه‌های قبلی تجربه کرد؛ طوری که بیش از ۷۱۵ روز زمان برد تا ریلایزد کپ بیت کوین به سقف جدیدی برسد. این در حالی است که در چرخه‌های قبلی، برای ثبت سقف جدید تنها حدود ۵۵۰ روز زمان نیاز بود.

شکسته شدن مقاومت ۳۰٬۰۰۰ دلاری بیت کوین

بیت کوین در سال ۲۰۲۳ موفق شد از سد چندین مقاومت تکنیکال و آنچین عبور کند و این موضوع به درک عملکرد چشمگیر بزرگترین ارز دیجیتال بازار در یک سال اخیر کمک شایانی می‌کند.

سال ۲۰۲۳ با یک شورت اسکوییز در ماه ژانویه آغاز شد که قیمت اسپات را از قیمت تحقق‌ یافته یا ریلایزد پرایس (خط نارنجی در نمودار پایین) بالاتر برد. جالب است بدانید قیمت اسپات بیت کوین از ماه ژوئن ۲۰۲۲ پایین‌تر از قیمت تحقق یافته قرار داشت. در ادامه، قیمت بیت کوین با نوسانات همراه بود تا اینکه در ژانویه ۲۰۲۳ میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه خود (خط آبی در نمودار پایین) را به سمت بالا شکست، اما در نهایت صعود در ماه مارس ۲۰۲۳ در حوالی میانگین متحرک ساده ۲۰۰ هفته‌ای (خط قرمزرنگ) متوقف شد.

قیمت بیت کوین تا ماه آگوست بین میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه خود و میانگین قیمت حقیقی بازار (خط سبز در نمودار پایین، معیاری که هزینه خرید سرمایه‌گذاران فعال را دنبال می‌کند) تثبیت شد و یکی از کم نوسان‌ترین دوره‌های تاریخ خود را تجربه کرد. اما کمی بعد، لیکویید شدن پوزیشن‌های اهرم‌دار باعث شد قیمت بیت کوین در عرض یک روز از ۲۹٬۰۰۰ دلار به ۲۶٬۰۰۰ دلار سقوط کند و دوباره به زیر میانگین‌های متحرک ساده ۲۰۰ روزه و ۲۰۰ هفته‌ای (خط آبی و قرمز در نمودار بالا) برگردد.

اما در ادامه، رالی بیت کوین در ماه اکتبر (مهر) ورق را برگرداند؛ به نحوی که قیمت از تمام سطوح مذکور فراتر رفت و مقاومت روانی ۳۰٬۰۰۰ دلاری را به سمت بالا شکست. این رالی در نهایت باعث شد قیمت بیت کوین به اوج ۴۴٬۷۰۰ دلاری در سال ۲۰۲۳ برسد و در حال حاضر در حوالی ۴۲٬۰۰۰ تا ۴۳٬۰۰۰ دلار تثبیت شود.

به نظر می‌رسد افزایش جریان سرمایه‌گذاری، مومنتوم بازار و بهبود عملکرد از اواخر ماه اکتبر باعث شده تا بازار از فاز «ریکاوری و عدم قطعیت» به فاز «سرخوشی در روند صعودی» تغییر کند.

این تغییر فاز در شاخص بهبود از بازار نزولی گلسنود (Recovering From a Bitcoin Bear Signal) نیز مشخص است. از ماه اکتبر، هر ۸ اندیکاتور این شاخص سیگنال مثبت داده‌اند که نشان‌دهنده تغییر ساختار بازار و ورود به فاز صعودی است.

افزایش حجم معاملات، کارمزدها و اینسکریپشن‌ها در بلاکچین بیت کوین

رالی ماه اکتبر باعث شد حجم معاملات بیت کوین از رکود خارج شود و از ۲.۴ میلیارد دلار در هر روز، به بیش از ۵ میلیارد دلار برسد. این امر نشان می‌دهد استدلال تغییر فاز بازار در ماه اکتبر درست بوده است.

علاوه بر این، نمودار زیر نشان می‌دهد حجم ورود و خروج بیت کوین و اتریوم در طول سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است که نشان‌دهنده از بین رفتن ترس کاربران از صرافی‌های متمرکز و افزایش تمایل به معاملات اسپات است. همانطور که مشخص است، حجم معاملات بیت کوین به طور قابل توجهی بیشتر از اتریوم افزایش یافته است که با رشد دامیننس مطابقت دارد. به طور معمول بیت کوین همیشه اولین مقصد سرمایه‌گذاران پس از بازارهای نزولی است و عامل اصلی در بازگرداندن اعتماد آن‌ها محسوب می‌شود و این موضوع در نمودار زیر کاملا مشخص است.

در سال ۲۰۲۳، تعداد تراکنش‌های بیت کوین به اوج جدیدی رسید. این رکوردشکنی را می‌تواند عمدتا به افزایش غیرمنتظره اوردینال‌ها و اینسکریپشن‌ها در بلاکچین بیت کوین نسبت داد. این تراکنش‌ها داده‌های مختلفی از جمله فایل‌های متنی و تصاویر را در قسمت امضای تراکنش جاسازی می‌کنند.

در نتیجه، در حال حاضر دو نوع تراکنش در بلاکچین بیت کوین وجود دارد که در نمودار زیر مشاهده می‌شود:

• تراکنش‌‌های پولی (منحنی آبی رنگ) که به ۳۷۲.۵ هزار تراکنش در روز رسیده و بالاترین سطح در چند سال اخیر محسوب می‌شود.
• تراکنش‌های اینسکریپشن (منحنی قرمز رنگ) که روزانه ۱۷۵ هزار تا ۳۵۶ هزار تراکنش دیگر به تراکنش‌های پولی کلاسیک اضافه کرده است.

به دنبال ظهور گسترده اینسکریپشن‌ها در شبکه بیت کوین و اشغال فضای بلاک‌ها، درآمد ماینرها از کارمزد تراکنش‌ها به طور قابل توجهی افزایش یافته؛ به نحوی که مجموع کارمزد دریافتی چند بلاک در سال ۲۰۲۳ از پاداش ۶.۲۵ بیت کوینی هر بلاک فراتر رفته است. در سال ۲۰۲۳، دو جهش بزرگ در درآمد ماینرها از کارمزدها وجود داشته که با فاز سرخوشی بازار در بولران‌های سال ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱ مطابقت دارد.

اکثر اینسکریپشن‌ها در شبکه بیت کوین متنی و مبتنی بر استاندارد BRC-20 هستند. همچنین، علیرغم اینکه اینسکریپشن‌ها حدود ۵۰٪ از تراکنش‌های تایید شده بیت کوین را تشکیل می‌دهند، تنها ۱۰ تا ۱۵٪ از فضای بلاک را اشغال می‌کنند.

بررسی وضعیت اتریوم در سال ۲۰۲۳

فعالیت‌های آنچینی برای اتریوم در سال ۲۰۲۳ چندان چشمگیر نبود. با این حال، مشابه با وضعیت کلی بازار در ماه اکتبر، در بلاکچین اتریوم نیز نقاط عطف مهمی را شاهد بودیم:

• تغییری در تعداد آدرس‌های فعال مشاهده نشد و در حوالی ۳۹۰ هزار آدرس در هر روز باقی مانده‌ است.
• تعداد تراکنش‌ها اخیرا افزایش یافته و از ۹۷۰ هزار تراکنش در روز به ۱.۱۱ میلیون عدد رسیده است.
• حجم منتقل‌شده اتر در شبکه اتریوم از ۱.۸ میلیارد دلار در روز به ۲.۹ میلیارد دلار افزایش یافته است.

علیرغم عملکرد ضعیف‌تر اتریوم در مقایسه با بیت کوین و سایر آلت کوین‌ها، اکوسیستم این پروژه همچنان به رشد و تکامل خود ادامه می‌دهد. به ویژه، ارزش کل قفل شده در شبکه‌های لایه ۲ اتریوم تا ۶۰٪ افزایش یافته و به بیش از ۱۲ میلیارد دلار رسیده است.

علاوه بر این، حجم اتریوم استیک شده نیز از ابتدای سال تاکنون بیش از ۱۱۹٪ افزایش یافته و از ۳۴.۶۳۸ میلیون واحد اتر فراتر رفته است. همچنین، به‌روزرسانی شانگهای نیز با موفقیت در ماه آوریل انجام شد و کاربران برای اولین بار از دسامبر ۲۰۲۰ (راه‌اندازی بیکن چین اتریوم) موفق به برداشت اترهای استیک شده خود شدند.

سود نسبی اکثر سرمایه‌گذاران در سال ۲۰۲۳

علیرغم عملکرد خیره‌کننده بیت کوین در سال ۲۰۲۳، بخش قابل توجهی از عرضه بیت کوین همچنان غیرفعال باقی مانده است. از عرضه ۱۹.۵۷۴ میلیون واحدی بیت کوین، بیش از ۱۴.۹۰۰ میلیون واحد (۷۶.۱٪) از صرافی‌ها خارج شده‌ و حداقل برای ۱۵۵ روز است که از کیف پول‌های خود جابه‌جا نشده‌اند. جالب است بدانید از ابتدای ۲۰۲۳ تاکنون، ۸۲۵ هزار واحد بیت کوین دیگر به این گروه (هولدرهای طولانی‌مدت) اضافه شده و در عین حال، عرضه در اختیار سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت نیز به ۲.۳۱۷ میلیون واحد رسیده که پایین‌ترین سطح در تاریخ است.

به دنبال افزایش قیمت بیت کوین، اکثر کوین‌ها در سود قرار گرفته‌اند و تعداد کوین‌های در ضرر به ۱.۹ میلیون واحد رسیده است. اکثر کوین‌های در ضرر مربوط به آن دسته از سرمایه‌گذارانی است که در حوالی اوج قیمتی ۶۹٬۰۰۰ دلاری بیت کوین در سال ۲۰۲۱ خرید کرده‌اند.

در حال حاضر، بیش از ۹۰٪ از عرضه در گردش بیت کوین در سود قرار دارند. با توجه به اینکه سال ۲۰۲۳ در حالی آغاز شد که بیش از ۵۰٪ از عرضه در ضرر بودند، می‌توان گفت یکی از سریع‌ترین ریکاوری‌های قیمت در تاریخ بیت کوین را شاهد بوده‌ایم (دومین ریکاوری سریع پس از رالی ۲۰۱۹).

نمودار زیر تغییرات میزان عرضه در سود در هر سال از ۲۰۱۵ تاکنون را نشان می‌دهد. در حالی که بررسی سال به سال ممکن است اطلاعات زیادی به ما ندهد، پیاده‌سازی چرخه‌های ۴ ساله بیت کوین در نمودار زیر، الگوهای جالبی را نشان می‌دهد:

• کف بازار خرسی / فاز بازیابی (رنگ نارنجی): در این فاز ما بیشترین عرضه در سود را داریم؛ چرا که کوین‌هایی که در نزدیکی کف بازار به فروش رفته‌اند با افزایش جزئی قیمت دوباره به سود برمی‌گردند.
• فاز اولیه بازار صعودی (رنگ آبی): در فاز ابتدایی بولران، معمولا اکثر کوین‌ها در سود قرار می‌گیرند. در این مرحله قیمت به سمت اوج جدیدی سوق داده می‌شود.
• سرخوشی، پایان روند صعودی (رنگ سبز): در فاز نهایی بولران، قیمت در نزدیکی اوج خود قرار دارد؛ در نتیجه شاهد تغییرات مثبت و منفی عرضه در سود هستیم. بازار در این فاز به فرسودگی نزدیک می‌شود.
• فاز اولیه بازار خرسی (رنگ قرمز): در این مرحله با توجه به سقوط چشمگیر قیمت از اوج، بخش قابل توجهی از عرضه در ضرر قرار می‌گیرند.

این نمودار نشان می‌دهد شباهت زیادی بین تغییرات عرضه در سود در سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۵، ۲۰۲۰-۲۰۱۹ و ۲۰۲۳ وجود دارد.

رشد قیمت بیت کوین در سال ۲۰۲۳ باعث شد تا هولدرهای بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت به سود نسبی برسند. شاخص سود یا ضرر تحقق نیافته خالص (NUPL) در حال حاضر هنوز به سطوح بالای خود که نشان‌دهنده طمع و هیجان افسار گسیخته در بازار است نرسیده، اما سطوح فعلی نشان می‌دهد اکثر سرمایه‌گذاران در سود نسبی قرار گرفته‌اند.

بلوغ بازار مشتقات

یکی از ویژگی‌های کلیدی چرخه ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به استفاده از بازارهای فیوچرز و آپشن بود. سال ۲۰۲۳ سال مهمی در بلوغ این بازارها محسوب می‌شود. در این سال، بازار آپشن به طرز چشمگیری رشد کرد و از نظر سود باز (Open Interest) به بازار فیوچرز رسید و حتی از آن پیشی گرفت.

در حال حاضر، سود باز هر دو بازار آپشن و فیوچرز بین ۱۶ تا ۲۰ میلیارد دلار در نوسان است و صرافی دریبیت (Deribit) بیش از ۹۰٪ از بازار آپشن را در اختیار دارد. رشد چشمگیر هر دو بازار آپشن و فیوچرز در سال ۲۰۲۳ را می‌توان به افزایش علاقه سرمایه‌گذاران سازمانی به بیت کوین نسبت داد.

اما در بازار فیوچرز نیز اتفاق قابل توجهی را تجربه کردیم؛ به نحوی که برای اولین بار سود باز قراردادهای آتی در بورس کالای شیکاگو (CME) از صرافی بایننس فراتر رفت و به رتبه نخست بازار رسید. به نظر می‌رسد ماه اکتبر نقطه عطف مهمی برای این اتفاق بوده و به هجوم سرمایه‌گذاران سازمانی به بازار منجر شده است.

حجم معاملات روزانه فیوچرز بیت کوین و اتریوم در ماه اکتبر افزایش یافت و در مجموع به ۵۲ میلیارد دلار رسید که ۶۷٪ از آن را قراردادهای مرتبط با بیت کوین تشکیل می‌داد.

با توجه به میزان بازدهی بازارهای فیوچرز، سال ۲۰۲۳ را می‌توان به سه فاز مجزا از نظر میزان فاندینگ ریت تقسیم کرد:

• ژانویه تا آگوست با فاندینگ ریت حدود ۵٪: این رقم تا حد زیادی با بازدهی اوراق کوتاه‌مدت خزانه‌داری آمریکا مطابقت دارد که با توجه به ریسک اضافی و پیچیدگی معاملات فیوچرز بیت کوین، برای سرمایه‌گذاران جذابیت خاصی ندارد.

• آگوست تا اکتبر با فاندینگ ریت کمتر از ۳٪: به دنبال تشدید فشار فروش و سقوط قیمت بیت کوین به ۲۶٬۰۰۰ دلار رخ داد و در این فاز، دوران کم نوسانی تجربه شد.

• اکتبر به بعد با فاندینگ ریت بالای ۸٪: با توجه به اینکه فاندینگ ریت در حال حاضر ۳٪ بالاتر از بازدهی خزانه‌داری آمریکا است، مارکت میکرها اکنون برای بازگرداندن پول خود به بازار کریپتو انگیزه دارند.

تغییرات عرضه استیبل کوین‌ها

در چرخه اخیر، استیبل کوین‌ها به ارز ترجیحی معامله‌گران و منبع اصلی نقدینگی بازار تبدیل شدند؛ اتفاقی که پدیده جدیدی در ساختار بازار به شمار می‌رود.

عرضه کل استیبل کوین‌ها از ماه مارس ۲۰۲۲ روند نزولی به خود گرفت و ۲۶٪ نسبت به اوج خود کاهش یافت. این ریزش را می‌توان به عوامل مختلفی از جمله فشارهای نظارتی، انتقال پول از بازار کریپتو به سایر بازارها از جمله اوراق خزانه‌داری و کاهش کلی علاقه سرمایه‌گذاران در بازار نزولی نسبت داد.

با این حال، ماه اکتبر ورق را برگرداند و عرضه استیبل کوین‌ها را از روند نزولی خود خارج کرد. از اکتبر تاکنون عرضه استیبل کوین‌ها هرماه ۳٪ افزایش یافته و اکنون به ۱۲۰ میلیارد دلار رسیده است. این نخستین افزایش عرضه از مارس ۲۰۲۰ است و نشانه بازگشت علاقه سرمایه‌گذاران و نقدینگی به بازار رمزارزهاست.

دامیننس نسبی استیبل کوین‌های مختلف نیز بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به طور قابل توجهی تغییر کرده است. دامیننس استیبل کوین‌هایی مثل USDC و BUSD که در سال ۲۰۲۲ رشد قابل توجهی تجربه کردند، در سال ۲۰۲۳ به شدت کاهش یافته است؛ به طوری که BUSD به فاز بازخرید وارد شده و دامیننس USDC از ۳۷.۸٪ در ژوئن ۲۰۲۲ به ۱۹.۶٪ رسیده است.

تتر بار دیگر جای پای خود را به عنوان بزرگترین استیبل کوین بازار محکم کرده است. در حال حاضر، عرضه تتر به ۹۰.۹۴ میلیارد دلار رسیده که ۷۲.۷٪ از مارکت کپ استیبل کوین‌ها را تشکیل می‌دهد.

در پایان، تغییرات ۳۰ روزه ریلایزد کپ بیت کوین و اتریوم با عرضه کل استیبل کوین‌ها را مقایسه می‌کنیم. این مقایسه در اندازه‌گیری جریان سرمایه و انتقال آن بین بیت کوین و آلت کوین‌ها به ما کمک می‌کند.

همانطور که در نمودار زیر مشخص است، از ماه اکتبر، همزمان با عبور کردن بیت کوین از مقاومت ۳۰٬۰۰۰ دلاری و گسترش علاقه سرمایه‌گذاران سازمانی به بازار مشتقات شاهد افزایش ریلایزد پرایس بیت کوین، اتریوم و عرضه استیبل کوین‌ها بوده‌ایم که با بولران قبلی مطابقت دارد.

سخن پایانی

در حالی که انتظار می‌رفت با اتفاقات سال ۲۰۲۲، سال ۲۰۲۳ نیز شاهد تداوم بازار نزولی و ریزش قیمت بیت کوین باشیم، علاقه به دارایی‌های دیجیتال بار دیگر افزایش یافت و دوباره رونق به فضای کریپتو بازگشت.

در حال حاضر، اکثر عرضه بیت کوین در اختیار سرمایه‌گذاران بلندمدت است و اکثر غریب به اتفاق هولدرها در سود قرار دارند. با توجه به افزایش احتمال تایید ETF اسپات بیت کوین در ماه ژانویه سال ۲۰۲۴ و هاوینگ این ارز در ماه آوریل، احتمالا سال ۲۰۲۴ نیز به اندازه ۲۰۲۳ پرهیجان خواهد بود.