مطمئنا پیش از سرمایه‌گذاری روی یک ارز دیجیتال، ارزش بازار (Market Cap) اولین معیاری است که سراغ آن می‌روید. این شاخص نشان‌دهنده دامیننس و محبوبیت یک رمزارز در بازار است و بر اساس آن می‌توانید استراتژی سرمایه‌گذاری مناسبی را انتخاب کنید. احتمالا هنگام بررسی مارکت‌کپ، با اصطلاحاتی در رابطه با انواع عرضه ارزهای دیجیتال مانند عرضه در گردش (Circulating Supply)، عرضه کل (Total Supply)، حداکثر عرضه (Max Supply) و عرضه نامحدود (Unlimited Supply) هم مواجه شده‌اید. آیا می‌دانید هر کدام از این مفاهیم چه کاربردهایی دارند؟ اثر عرضه در گردش بر ارزش بازار چیست؟ تفاوت عرضه کل و حداکثر عرضه چیست؟ مزایا و معایب توکن‌های دارای عرضه نامحدود چیست؟ برای گرفتن پاسخ این سوالات با میهن بلاکچین همراه باشید.
| خلاصه مطلب: 🔸 ارزش بازار مفهومی است که از حاصل‌ضرب قیمت فعلی توکن در ذخایر عرضه در گردش آن حاصل می‌شود. 🔸 مارکت‌کپ یا ارزش بازار رابطه مستقیمی با میزان دامیننس یا پذیرش عمومی یک رمزارز در بازار دارد. 🔸 استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر ارزش بازار به سه‌دسته ارزش بالا (بیش از ۱۰ میلیارد دلار)، ارزش میانه (با پتانسیل رشد و نوسان بیشتر) و ارزش اندک (پرریسک) تقسیم می‌کنیم. 🔸 عرضه در گردش به معنای توکن‌هایی است که در هر لحظه در بازار موجود و قابل معامله هستند. 🔸 عرضه کل تمام توکن‌های مینت‌شده، حتی آنهایی را که در بازار توزیع نشده‌اند نیز شامل می‌شود؛ مثل توکن‌های ذخیره شده برای پاداش‌دهی به سپرده‌گذاران مختلف. 🔸 حداکثر عرضه به معنای کل توکن‌هایی است که در هنگام تولید اولین بلاک یک زنجیره تعیین می‌شود؛ مثلا حداکثر عرضه بیت کوین ۲۱ میلیون است. 🔸 عرضه نامحدود نیز به معنای بی‌حد و مرز بودن ذخایر عرضه یک توکن است و این امر در بلندمدت به کاهش ارزش آن توکن منجر می‌شود. |
ارزش بازار چیست؟
ارزش بازار یا مارکت‌کپ یک ارز دیجیتال از حاصل‌ضرب قیمت فعلی در عرضه در گردش آن به‌دست می‌آید.
- ارزش بازار= قیمت * عرضه در گرش
- Market Cap = Price * Circulating Supply
در‌حال‌حاضر، وبسایت کوین‌مارکت‌کپ (Coinmarketcap) پرطرفدارترین مرجع برای پیگیری ارزش بازار و آگاهی از نمای کلی هر رمزارز است. بعلاوه معیارهای مالی مربوط به ارزهای دیجیتال را با رایج‌ترین شاخص‌ها نمایش می‌دهد.
در سایت CMC قیمت رمزارزها بر حسب میانگین وزنی-حجمی قیمت‌های گزارش‌شده از صرافی‌های مختلف محاسبه می‌شود. به خاطر داشته باشید که در بازار کریپتو، رصد عرضه در گردش یک توکن مهم است نه کل عرضه آن؛ زیرا در‌حال‌حاضر فقط دسترسی به عرضه در گردش امکان‌پذیر است.
آیا ارزش بازار معیار مناسبی برای ارزیابی محبوبیت یک توکن است؟
از آنجایی که مارکت‌کپ هر توکن تا حدی نشان‌دهنده محبوبیت آن در بلندمدت است، یکی از شاخص‌های مهم پروژه‌های مختلف به‌شمار می‌رود؛ اما انتقادهایی هم به مفهوم آن وارد است. استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بر حسب ارزش بازار را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد:
- Large Cap: رمزارزهایی که ارزش بازار آنها بالاتر از ۱۰ میلیارد دلار باشد؛ مانند بیت کوین و اتریوم که دارایی‌های مطمئن‌تری برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با ارزش بالا، یک استراتژی محافظه‌کارانه است. این توکن‌ها نسبت به سایر ارزهای دیجیتال نوسان کمتری دارند؛ اما نسبت به دارایی‌های سنتی مانند سهام، پرنوسان هستند.
- Mid-Cap: ارزهای دیجیتال با ارزش بازار متوسط نوسان بیشتری نسبت به ارزهای دیجیتال با مارکت‌کپ بالا دارند؛ اما در عوض پتانسیل رشد بالاتری هم دارند.
- Small-Cap: رمزارزهای با ارزش بازار پایین معمولا بسیار پرنوسان هستند و سرمایه‌گذاری پرخطر محسوب می‌شوند؛ البته گاهی در کوتاه‌مدت رشد بسیار زیادی را تجربه می‌کنند. به‌هر‌حال احتمال سقوط این گروه از توکن‌ها در هر لحظه وجود دارد.
توصیه همیشگی در بازار کریپتو، انجام تحقیقات کامل (DYOR) و بررسی همه فاکتور‌های لازم، پیش از سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال است. به‌طور مثال، ارزش بازار یک ارز دیجیتال شامل اطلاعات کاملی در مورد حجم واقعی معاملات آن توکن در چند ساعت گذشته نمی‌شود. بنابراین بهتر است حجم معاملات ۲۴ ساعته ارز مورد نظر را در صرافی‌های مختلف، در یک بازه زمانی مناسب زیر نظر بگیرید و در کنار آن سایر معیارهای مهم را هم بررسی کنید.
عرضه در گردش چیست؟
منظور از عرضه در گردش یک ارز دیجیتال، تعداد توکن‌هایی است که در هر لحظه در چرخه بازار موجود و قابل معامله هستند. این معیار در محاسبه ارزش بازار و اندازه اقتصاد یک ارز دیجیتال نقش مهمی دارد. همان‌طور که اشاره شد، مارکت‌کپ یک ارز دیجیتال از ضرب قیمت هر واحد توکن در تعداد تمام توکن‌های موجود در بلاکچین (حتی آنهایی که ناپدید یا مصادره شده‌اند) به‌دست می‌آید.
به‌طور مثال، ساتوشی ناکاموتو (خالق بیت کوین) میلیون‌ها بیت کوین را در همان سال‌های ابتدایی استخراج کرد، اما تا الان هرگز آنها را جابه‌جا نکرده است. تمام این بیت کوین‌ها در محاسبه عرضه در گردش کل حساب می‌شوند.
شاخص ارزش بازار تحقق‌یافته (Realized Market Cap) زیرمجموعه‌ای از ارزش بازار است که قیمت یک توکن را در زمان آخرین جابه‌جایی نسبت به قیمت فعلی محاسبه می‌کند. از آنجایی که در محاسبه شاخص ارزش بازار تحقق‌یافته، توکن‌های ناپدید‌شده یا غیرفعال بلاکچین گنجانده نمی‌شود، اثر آنها بر قیمت حذف می‌شود.
برخی ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین عرضه محدودی دارند و تعداد کوین‌های در گردش آنها فقط از طریق استخراج بیشتر می‌شود. به عبارت دیگر، توسعه‌دهندگان برخی توکن‌های متمرکز می‌توانند عرضه در گردش را از طریق مینت آنی افزایش دهند. این کار تا حدی به عملکرد بانک‌های مرکزی شباهت دارد.
تعداد توکن‌های عرضه در گردش ممکن است در فرآیندی به نام سوزاندن (Burning) کاهش پیدا کند. در این فرایند، توکن‌ها از طریق ارسال به کیف پولی که هیچ‌کس آدرس آنها را ندارد، از بین می‌روند. به همین دلیل عرضه در گردش را باید یک شاخص نسبی درنظر بگیریم.
عرضه کل چیست؟
عرضه کل یک ارز دیجیتال، مجموع توکن‌های در گردش و تعداد توکن‌هایی است که مینت شده‌اند، اما هنوز در بازار توزیع نشده‌اند. به‌طور مثال، توکن‌هایی که با هدف دریافت پاداش استیکینگ (Staking) ذخیره می‌شوند، توکن‌هایی هستند که قبلا مینت شده‌اند. این توکن‌ها در پروتکل پروژه قفل (لاک) می‌شوند و تا زمانی که شرایط خاصی توسط سپرده‌گذار محقق نشود، وارد چرخه بازار نمی‌شوند.
مثال دیگر زمانی است که یک پروژه جدید ارز دیجیتال خود را راه‌اندازی می‌کند، اما تعداد توکن‌های صادرشده آن با تعداد توکن‌های توزیع‌شده برابر نیست. معمولا این کار با هدف همسویی با تقاضا انجام می‌شود تا از عرضه بیش‌ازحد و تاثیر منفی بر قیمت جلوگیری شود.
نمونه دیگر، توکن‌هایی هستند که هنگام راه‌اندازی بلاکچین توسط توسعه‌دهندگان استخراج می‌شوند تا از آنها به‌عنوان بودجه توسعه استفاده کنند؛ اما وارد چرخه بازار نمی‌شوند. توکن‌های سوزانده‌شده هم در عرضه کل محاسبه نمی‌شوند؛ زیرا برای همیشه در یک آدرس در اصطلاح سوخته قفل می‌شوند و هیچ‌کس به این آدرس دسترسی ندارد. در نتیجه، توکن‌های سوزانده‌شده برای همیشه از چرخه حذف می‌شوند.
بر حسب قوانین پروتکل، امکان افزایش عرضه کل توکن وجود دارد. به‌طور مثال برای بیت کوین تا زمانی که اجماع حداکثری برای تغییر پروتکل وجود نداشته باشد، عرضه کل ۲۱ میلیونی آن هرگز نمی‌تواند تغییر کند. در برخی پروژه‌ها توسعه‌دهندگان می‌توانند از طریق متغیری که از قبل در قرارداد هوشمند تعیین کرده‌اند، عرضه پروتکل را تغییر دهند.
عرضه حداکثر چیست؟
منظور از عرضه حداکثر، تعداد کل توکن‌هایی است که قرار است استخراج شوند و معمولا مقدار آن هنگام ایجاد جنسیس بلاک، مشخص می‌شود. بلاک جنسیس در واقع اولین بلاکی است که در بلاکچین مورد نظر ثبت می‌شود. حداکثر عرضه بیت کوین ۲۱ میلیون واحد است. اگرچه هر اتفاقی امکان‌پذیر است، اما پروتکل و کد آن به‌گونه‌ای طراحی شده است که در نهایت، بیش از این تعداد نمی‌توان بیت کوین استخراج کرد. در پروتکل برخی از ارزهای دیجیتال مانند اتر (ETH)، حداکثر عرضه تعریف نشده است؛ اما ایجاد تعداد توکن‌های جدید به‌واسطه سرعت مینت محدود شده است.
پروتکل‌های استیبل‌کوین‌ها ترجیح می‌دهند حداکثر عرضه را همیشه ثابت نگه دارند؛ بدین ترتیب از شوک عرضه و درنتیجه نوسان قیمت جلوگیری می‌کنند. ثبات استیبل‌کوین‌ها از طریق دارایی‌های ذخیره وثیقه یا الگوریتم‌های کنترل عرضه (مانند سوزاندن توکن) تضمین می‌شود.
اگرچه هدف از طراحی استیبل‌کوین‌های الگوریتمی حفظ یک قیمت ثابت است، اما به دلیل آسیب‌پذیری در برابر ریسک‌های از دست دادن وابستگی قیمت یا دی‌پگ شدن (De-Pegging)، دارای معایبی هستند. استیبل‌کوین‌های غیرالگوریتمی هم ممکن است با ریسک از دست دادن پشتوانه مواجه شوند. اتفاقی که در ژوئن ۲۰۲۲ (۱ تیر ۱۴۰۱) برای تتر (USDT) افتاد، نشان داد که حتی استیبل‌کوین‌های قابل‌اعتمادتر هم ممکن است در معرض خطر قرار بگیرند.
تفاوت عرضه کل، حداکثر عرضه و عرضه در گردش چیست؟
هر دو معیار عرضه در گردش و عرضه کل بر قیمت توکن اثر می‌گذارند؛ اما اثر آنها نسبت به حداکثر عرضه کمتر است. زمانی که عرضه یک ارز دیجیتال به حداکثر برسد، دیگر ایجاد توکن جدید امکان‌پذیر نیست. در این شرایط دو اتفاق می‌افتد:
- توکن کمیاب‌تر می‌شود و درنتیجه اگر تقاضا از عرضه بیشتر شود، قیمت توکن افزایش پیدا می‌کند.
- ماینرها فقط از‌طریق کارمزد تراکنش‌ها می‌توانند پاداش مشارکت خود را به‌دست بیاورند.
به‌طور مثال عرضه بیت کوین از طریق رویدادی به نام هاوینگ (Halving) هر چهار سال یک‌بار نصف می‌شود. طبق این فرمول، بیت کوین تا سال ۲۱۴۰ (۱۵۱۹ شمسی) به حداکثر عرضه ۲۱ میلیون واحد می‌رسد. اگرچه انتشار بیت کوین در طول زمان و از طریق استخراج بیشتر می‌شود و از نظر تئوری آن را به یک توکن تورمی تبدیل می‌کند، اما نصف‌شدن پاداش بلاک هر چهار سال یک‌بار، از تورم آن جلوگیری می‌کند.
عرضه بی‌نهایت چیست؟
منظور از عرضه بی‌نهایت این است که از نظر تعداد، هیچ محدودیتی در استخراج یا ایجاد توکن‌های جدید وجود ندارد. این رویکرد باعث تورمی شدن توکن می‌شود؛ زیرا به‌دنبال عرضه بیش از حد، ارزش توکن در طول زمان کاهش پیدا می‌کند. به‌طور مثال، اگرچه برای اتریوم نرخ انتشار سالانه ۱۸ میلیون واحد اتر تعریف‌شده است، اما عرضه آن نامحدود است.
مزایا و معایب توکن‌های دارای عرضه نامحدود چیست؟
توکن‌های دارای عرضه بی‌نهایت با توجه به نوع طراحی، کاربرد و شرایط بازار چندین مزایا و معایبی به همراه دارند. در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم:
مزایا:
- انعطاف‌پذیری و سازگاری: توکن‌های با عرضه بی‌نهایت می‌توانند بر اساس تقاضا و نیازهای شبکه، عرضه خود را تنظیم کنند. به‌طور مثال، اتریوم می‌تواند از افزایش عرضه به‌عنوان ابزاری برای تشویق ماینرها و ولیدیتورها در راستای حفظ امنیت شبکه یا برای تامین بودجه توسعه و نوآوری استفاده کند. همچنین افزایش عرضه مانع ازدحام شبکه (Congestion) و کارمزدهای بالا می‌شود؛ زیرا می‌توان از توکن‌های بیشتری در شبکه برای تراکنش‌ها استفاده کرد.
- ثبات و دسترسی: توکن‌های دارای عرضه نامحدود، ثبات و دسترسی بیشتری را برای کاربران و سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. به‌طور مثال یو‌اس‌دی کوین (USDC) یک استیبل‌کوین با پشتوانه دلار ایالات متحده است و عرضه نامحدودی دارد. کاربران توکن‌های USDC می‌توانند در هر لحظه دارایی خود را با دلار مبادله کنند و این یعنی آنها یک ارز باثبات را در اختیار دارند که به‌طور گسترده پذیرفته شده است. دوج‌کوین (DOGE Coin) نیز یک میم‌کوین (Meme Coin) با عرضه نامحدود است. کاربران می‌توانند به‌راحتی دوج‌کوین را برای اهداف سرگرمی و اجتماعی بخرند، بدون این‌که نگران نوسان قیمتی آن باشند.
معایب:
- رقیق شدن و کاهش ارزش: توکن‌های دارای عرضه بی‌نهایت ممکن است با ریسک رقیق شدن و کاهش ارزش مواجه شوند؛ زیرا ورود توکن‌های بیشتر به بازار منجر به کاهش کمیابی و تقاضای آنها می‌شود. ارز دیجیتال دای (DAI) یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز چندوثیقه‌ای است که عرضه آن نامحدود است. کاربران می‌توانند با قفل کردن دارایی‌های خود در قراردادهای هوشمند، توکن‌های جدید دای را ایجاد کنند. به‌هر‌حال ممکن است ارزش توکن DAI به دلایلی مانند نوسان ارزش دارایی‌های وثیقه‌شده، وثیقه‌گذاری کمتر‌از‌حد و لیکویید شدن تحت تاثیر قرار بگیرد.
- تورم و عدم قطعیت: سرمایه‌گذاری روی توکن‌های دارای عرضه بی‌نهایت ممکن است با ریسک‌های ناشی از تورم و عدم قطعیت مواجه شود، زیرا نرخ رشد عرضه و سیاست‌های پولی آنها قابل‌پیش‌بینی و شفاف نیستند. به‌طور مثال، سرمایه‌گذاران اتریوم در زمان ارتقاء مرج (Merge) و گذار از مکانیسم اجماع اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) در مورد برنامه بلندمدت مدیریت عرضه دچار تردید شدند. دلیل این بود که نمی‌دانستند عرضه اتر در آینده چه تغییراتی دارد یا بر ارزش و امنیت آن چه تاثیراتی می‌گذارد.
چطور عرضه بر ارزش یک ارز دیجیتال اثر می‌گذارد؟
عرضه در گردش و حداکثر عرضه هر دو به یک‌اندازه مهم هستند و درک مفهوم آنها در کنار عرضه کل، کمک می‌کند تا تاثیر این شاخص‌ها را بر قیمت ارز دیجیتال بهتر بفهمیم. سرمایه‌گذار با توجه به نحوه عملکرد این دو معیار در برابر عرضه کل، می‌تواند استراتژی متفاوتی را انتخاب کند. عرضه کل و عرضه در گردش ممکن است بنا به قوانین پروتکل در طول زمان تغییر کنند. به همین دلیل، توصیه می‌شود از آخرین اطلاعات یک پروژه مطلع باشید.
| تغییرات | عرضه کل | حداکثر عرضه | عرضه در گردش |
|---|---|---|---|
| تغییرات عرضه | مجموع توکن‌ها، توکن‌هایی که هنوز توزیع نشده‌اند را هم شامل می‌شود. | تمام توکن‌هایی که وجود خواهند داشت. | تعداد توکن‌هایی که در حال حاضر وجود دارند و برای معاملات در دسترس هستند. |
| توکن‌های قفل و سوزانده‌شده | توکن‌های سوزانده‌شده یا غیرقابل دسترس را شامل نمی‌شود. | کوین‌هایی که قرار است مینت شود. | توکن‌های قفل یا ذخیره‌شده را شامل نمی‌شود. |
| تغییرات عرضه | ممکن است عرضه در طول زمان تغییر پیدا کند. | به‌ندرت در طول زمان تغییر می‌کند. | ممکن است عرضه در طول زمان تغییر کند. |
سوالات متداول (FAQ)
منظور از عرضه کل، تعداد کل توکن‌های در گردش و توکن‌هایی است که مینت شده‌اند، اما هنوز در بازار توزیع نشده‌اند. حداکثر عرضه به معنای کل توکن‌های یک پروژه است که قرار است در آینده استخراج شوند.
ارزش بازار معیاریست که بر اساس آن می‌توان میزان محبوبیت پروژه‌ها را سنجید و بر روی پروژه‌های با ارزش بازار بالا، متوسط و پایین سرمایه‌گذاری کرد. هرچه ارزش بازار پایین‌تر باشد، ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر است.
محدود بودن ذخایر عرضه یک کوین (مثل بیت کوین) موجب می‌شود تا ارزش آن کوین به مرور افزایش یافته و نایاب‌تر شود. از طرفی نامحدود بودن ذخایر عرضه به مرور زمان موجب کاهش ارزش کوین مورد نظر می‌شود.
عرضه کل به معنای کل ذخایر عرضه توکن‌های مینت‌شده است و توکن‌های توزیع نشده‌ای را که مثلا برای پاداش‌دهی به استیکینگ در نظر گرفته شده‌اند نیز شامل می‌شود.
سخن پایانی
بازار ارزهای دیجیتال شبیه به بازار سهام است؛ زیرا قیمت توکن‌ها بر حسب وضعیت عرضه و تقاضا مشخص می‌شوند. بنابراین یک سرمایه‌گذار باید بداند که در طرف عرضه یک ارز دیجیتال چه اتفاقاتی می‌افتد و پروتکل چطور تقاضا را مدیریت می‌کند. به همین دلیل سعی کردیم در این مطلب انواع عرضه ارزهای دیجیتال را بررسی کنیم. ابتدا سراغ عرضه در گردش رفتیم؛ یعنی توکن‌هایی که در حال حاضر در بازار وجود دارند و قابل معامله هستند. سپس فهمیدیم تفاوت عرضه کل و حداکثر عرضه چیست؛ نمونه بارز حداکثر عرضه، همان ۲۱ میلیون واحد بیت کوین است که قرار است تا سال ۱۵۱۹ شمسی، به‌تدریج ماین و وارد چرخه شود. عرضه کل نیز مجموع توکن‌های موجود در گردش و توکن‌هایی توزیع‌نشده در بازار را شامل می‌شود. در پروتکل‌های با عرضه بی‌نهایت هم هیچ محدودیتی از نظر تعداد برای ایجاد توکن‌های جدید وجود ندارد. نظر شما در مورد توجه به مکانیزم عرضه پروتکل‌ها پیش از سرمایه‌گذاری چیست؟ نظر و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.
