پروتکل Layerzero چیست؟ با یکی از پروژه‌های ترند ۲۰۲۳ آشنا شوید

لیرزیرو بدون شک یکی از پروژه‌های ترند سال ۲۰۲۳ است. به کمک این پروتکل با یک کلیک و پرداخت کارمزد تنها روی زنجیره مبدا، می‌توان بین دو زنجیره مختلف تراکنش انجام داد. این پروژه سرمایه بسیار بالایی جذب کرده است که اهمیت و علاقه سرمایه‌گذاران را نشان می‌دهد. همچنین دست روی یکی از معضلات اساسی شبکه‌های بلاکچینی یعنی قابلیت همکاری گذاشته است و راهکاری نوآورانه را برای ارتباط و انتقال پیام بین شبکه‌‌های بلاکچینی مختلف ارائه می‌دهد؛ راهکاری که مقیاس پذیری و امنیت را در کنار هم دارد. اگر می‌خواهید بدانید Layerzero چیست، چطور کار می‌کند و چه ویژگی‌هایی دارد، در این مقاله با میهن بلاکچین همراه باشید.

آلت‌سیزن شروع شده!🚀

همین حالا در ارزپلاس ثبت‌نام کن و به بیش از 900 آلت‌کوین پرسود بازار دسترسی داشته باش.

ثبت نام و خرید سریع

پروتکل Layerzero چیست؟ 

در این که پیشرفت تکنولوژی بلاکچین و برنامه‌های مبتنی بر آن طی یک دهه گذشته چشم‌گیر بوده شکی نیست،‌ اما به نوعی می‌توان گفت این توسعه به صورت جزیره‌ای انجام شده است. جزیره‌ای از این نظر که بلاکچین‌های مختلف نمی‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند و قابلیت همکاری یا Interoperability به یکی از معضلات در دنیای بلاکچین تبدیل شده است.

نتیجه عدم تعامل شبکه‌های بلاکچینی با هم این است که Dapp های مختلف مثل صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های لندینگ یا ییلد فارمینگ باید برای هر شبکه بلاکچینی قراردادهای هوشمند را بنویسند و نقدینگی در زنجیره‌های مختلف قفل شده است. البته راهکارهای مختلفی تاکنون برای بهبود قابلیت همکاری ارائه شده‌اند. مثلا در اکوسیستم کازمس، پروتکل IBC ایجاد شده است یا در پولکادات بین پاراچین ها ارتباط وجود دارد.

پروژه‌های زیادی هم روی فناوری میان زنجیره‌ای کار می‌کنند و بریج های متعددی بین شبکه‌های مختلف ایجاد شده‌اند. اما هنوز انتقال یک رمزارز با پیچیدگی‌های زیادی روبه‌رو است؛ بعضا باید چندین تراکنش انجام داد و کارمزد نسبتا زیادی هم باید پرداخت شود.

Layerzero به زبان ساده یک پروتکل برای انتقال پیام بین بلاکچین‌های مختلف است. این پروتکل خودش را یک راه حل امنی چین (Omni-Chain) معرفی می‌کند که به نوعی می‌توان آن را نسل بعدی کراس چین (Cross-Chain) دانست. لیرزیرو کار را برای توسعه‌دهندگان راحت می‌کند و دیگر نیاز نیست اسمارت کانترکت‌های متعدد نوشته شود. همچنین کار برای کاربر هم راحت شده و با یک کلیک تراکنش انجام می‌شود، کارمزد نیز فقط در قالب توکن زنجیره مبدا پرداخت خواهد شد.

دقت کنید که لیرزیرو یک برنامه نیست که در آن توکن‌ها را بین شبکه‌های مختلف جابجا کنیم،‌ بلکه یک پروتکل است که برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند برای انتقال میان زنجیره‌ای از بسترش استفاده کنند. از مهمترین برنامه‌هایی که از این پروتکل استفاده می‌کنند،‌ می‌توان به استارگیت (توسط تیم لیرزیرو ایجاد شده است) و سوشی سواپ اشاره کرد.

لیرزیرو چطور کار می‌کند؟

مهمترین مولفه در ساختار لیرزیرو را می‌توان Endpoints یا نقاط پایانی دانست که توسط این پروژه برای زنجیره‌های مورد پشتیبانی ایجاد می‌شود. این نقاط پایانی را می‌توان نوعی ایستگاه انتقال در نظر گرفت که به کمک یک سری قراردادهای هوشمند پیاده‌سازی می‌شوند و اجازه اتصال زنجیره‌ها به یکدیگر را می‌دهند. هر زنجیره نیز کتابخانه (Library) مخصوص خودش را در سیستم Layerzero دارد. وقتی یک Endpoint پیاده‌سازی شود، همانند قراردادهای هوشمند بر بستر بلاکچین، دیگر نمی‌توان آن را متوقف کرد. به این صورت زمینه برای داشتن جریانی غیرقابل تغییر از پیام‌ها ایجاد می‌شود.

برای ارسال پیام‌ بین نقاط پایانی در زنجیره‌های مختلف، لیرزیرو به دو نهاد خارج از زنجیره (Off-Chain) اتکا دارد که یکی Oracle و دیگری Relayer است. یک اوراکل‌ هدر بلاک و یک رله اثبات تراکنش را از زنجیره A به B ارسال می‌کنند. اگر هر دو تطابق داشته باشند و اثبات تراکنش توسط هدر بلاک تایید شود، پیام (تراکنش) به زنجیره مقصد ارسال می‌شود. هم اوراکل‌ها و هم رله‌ها نهادهای شخص ثالث هستند که با لیرزیرو همکاری می‌کنند.

تقریبا تمام کدهای اسمارت کانترکت‌های لیرزیرو توسط بیش از ۳۵ موسسه و ۳ بار توسط هر کدام بازبینی (Audit) شده است و از این نظر خیالمان راحت است. تنها مشکلی که می‌تواند امنیت لیرزیرو را تهدید کند، تبانی اوراکل و رله است؛ یعنی هدر بلاک ارسال‌شده توسط اوراکل، اثبات تراکنش نامعتبر ارسال‌شده توسط رله را تایید کند.

باید گفت احتمال وقوع این اتفاق بسیار پایین است و هزینه ایجاد چنین تهدیدی برای مهاجم بسیار زیاد با دستاوردی اندک است. لیرزیرو به DApp ها اجازه می‌دهد تا ترکیب متفاوتی از اوراکل‌ها و رله‌ها را استفاده کنند تا ریسک تبانی به حداقل برسد. حتی یک برنامه می‌تواند رله‌های مخصوص خودش را راه‌اندازی کند.

شبکه‌های بلاکچینی پشتیبانی‌شده

تا زمان نگارش این مقاله، Endpointهای لیرزیرو برای شبکه‌های بلاکچینی مختلفی ایجاد شده‌اند. در بین این شبکه‌‌ها هم زنجیره‌‌های سازگار با ماشین مجازی اتریوم و هم زنجیره‌های ناسازگار با EVM دیده می‌شود. شبکه‌های مورد پشتیبانی عبارتند از اتریوم، BNB Chain،‌ آوالانچ،‌ آپتوس، پالیگان،‌ آربیتروم،‌ آپتیمیزم، فانتوم، Gnosis، هارمونی، DFK، مون‌بیم، Swimmer، سلو، OKX، متیس،‌ Fuse، کلایتن، Intain و CoreDao.

نودهای اولترا لایت (ULN)

اکثر پروژه‌هایی که روی انتقال پیام بین زنجیره‌های مختلف کار می‌کنند،‌ معمولا یکی از دو رویکرد مرسوم برای این کار را مورد استفاده قرار می‌دهند. روش اول استفاده از یک زنجیره واسط (Middle Chain) برای دریافت، اعتبارسنجی و ارسال پیام بین زنجیره‌ها است. این روش مقیاس‌پذیر و ارزان است،‌ اما امنیت پایینی دارد. زنجیره واسط می‌تواند یک نقطه برای شکست (Single Point of Failure) باشد و با هک شدن Middle Chain، امکان سرقت نقدینگی در تمام زنجیره‌ها وجود خواهد داشت.

رویکرد دوم استفاده از لایت نودهای On-Chain است. در این روش برای برقراری ارتباط بین بلاکچین‌های مختلف، لایت‌ها نودها همه بلاک هدرها را دریافت و اعتبارسنجی می‌کنند. این روش امنیت بالایی دارد، اما بسیار پرهزینه است؛ زیرا برای هر جفت زنجیره باید یک پل مجزا ساخته شود.

لیرزیرو با معرفی Ultra Light Node، از یک رویکرد جدید استفاده می‌کند. این روش امنیت لایت نود‌ها و مقیاس‌پذیری و مقرون به صرفه بودن زنجیره واسط را همزمان دارد. در این روش بلاک هدرها بر حسب تقاضا ارسال و اعتبارسنجی می‌شوند. نودهای اولترا لایت به اوراکل‌ها و رله‌های Layerzero متصل هستند. ULN ها را می‌توان قلب پروتکل لیرزیرو دانست که پشت نقاط پایانی قرار می‌گیرند.

مسیر انجام تراکنش در لیرزیرو

در این بخش برای درک بهتر عملکرد لیرزیرو، می‌خواهیم مسیر انجام یک تراکنش را به صورت مرحله به مرحله بررسی کنیم. تصویر فوق نیز به درک بهتر این مراحل کمک می‌کند.

[tie_list type=”lightbulb”]

• مرحله ۱: یک برنامه غیرمتمرکز مثل استارگیت، درخواستش را با جزئیات تراکنش (مثل شناسه تراکنش، پیامی که باید منتقل شود و شناسه زنجیره مقصد) به ارتباط‌دهنده لیرزیرو (Communicator) ارسال می‌کند.
• مرحله ۲: ارتباط‌دهنده این اطلاعات را در قالب پکت‌های (Packet) لیرزیرو به ولیدیتور ارسال می‌کند. به یک بخش کوچک از یک پیام بزرگ پکت گفته می‌شود.
• مرحله ۳: ولیدیتور شناسه تراکنش و شناسه قرارداد هوشمند در زنجیره مقصد را به شبکه ارسال می‌کند. در نتیجه این اقدام،‌ شبکه متوجه می‌شود که نیاز است تا هدر بلاک از زنجیره A به زنجیره B ارسال شود.

[/tie_list]

تا اینجا و طی این سه مرحله، یک برنامه اطلاعات را بسته‌بندی و از زنجیره A به نقطه پایانی لیرزیرو (Endpoint) در زنجیره A ارسال کرده است.

[tie_list type=”lightbulb”]

• مرحله ۴: ولیدیتور اطلاعات را به Relayer ارسال می‌کند. در نتیجه رله متوجه می‌شود که اثبات تراکنش را Prefetch کرده و به زنجیره B بفرستد (Prefetch کردن یعنی انتقال اطلاعات به یک حافظه موقت و در دسترس برای استفاده بعدی).
• مرحله ۵: شبکه شناسه قرارداد هوشمند در زنجیره B و شناسه بلاک حاوی تراکنش را به اوراکل می‌فرستد. در نتیجه اوراکل متوجه می‌شود که هدر بلاک مورد نظر در زنجیره A را دریافت و به زنجیره B ارسال کند.

[/tie_list]

طی مرحله ۴ و ۵ نقطه پایانی لیرزیرو درص زنجیره A، اطلاعات تراکنش را به رله و شناسه بلاک تراکنش را به اوراکل ارسال می‌کند.

[tie_list type=”lightbulb”]

• مرحله ۶: اوراکل هدر بلاک را از زنجیره A دریافت می‌کند.
• مرحله ۷: رله اثبات تراکنش را از زنجیره A دریافت می‌کند و به صورت آفچین آن را ذخیره می‌کند.

[/tie_list]

تا اینجا می‌توان گفت که رله و اوراکل، تراکنش و هدر بلاک را از زنجیره A دریافت کرده‌اند.

[tie_list type=”lightbulb”]

• مرحله ۸: اوراکل صبر می‌کند تا بلاک تعداد مشخصی تایید بگیرد، سپس هدر بلاک را به زنجیره B ارسال می‌کند.
• مرحله ۹: شبکه هش بلاک را به ولیدیتور ارسال می‌کند.
• مرحله ۱۰: ولیدیتور هش بلاک را به رله می‌فرستد.
• مرحله ۱۱: رله لیست تمام ساختارهای داده که با همین بلاک تطابق دارند را ارسال می‌کند.
• مرحله ۱۲: ولیدیتور با بررسی اثبات تراکنش و هدرهای بلاک ذخیره‌شده توسط شبکه، اطمینان حاصل می‌کند که تراکنش معتبر است. اگر اثبات تراکنش و هدر بلاک تطابق داشته باشند، اطلاعات تراکنش به صورت پکت‌ (Packet) به ارتباط‌دهنده (Communicator) ارسال می‌شود.
• مرحله ۱۳: ارتباط‌دهنده اطلاعات را به برنامه غیرمتمرکز روی زنجیره B ارسال می‌کند.

[/tie_list]

طی مراحل ۹ تا ۱۳، نقطه پایانی لیرزیرو در زنجیره B، اطلاعاتی که توسط برنامه غیرمتمرکز در زنجیره A ایجاد شده است را دریافت کرده و به برنامه در زنجیره B ارسال می‌کند.

بررسی شرکا و سرمایه‌گذاران Layerzero

یکی از پارامترهایی که اهمیت و اعتبار یک پروژه را نشان می‌دهد، علاقه سرمایه‌گذاران و میزان سرمایه جذب‌شده است. لیرزیرو از آن دست پروژه‌هایی است که سرمایه زیادی جذب کرده است. این پروژه طی ۷ مرحله که آخرین راند مربوط به آگوست ۲۰۲۲ است، موفق به جذب ۱۷۳.۳ میلیون دلار سرمایه شده است. در میان سرمایه‌گذاران هم نام‌های بزرگی دیده می‌شود که تعدادی از آن‌ها عبارتند از:

• Andreessen Horowitz
• PayPal Ventures
• Polygon
• Sequoia Capital
• Coinbase Ventures
• CoinFund
• Binance Labs
• Animoca brands
• Uniswap Labs

در مورد مشارکت‌های لیرزیرو باید گفت که مدام به تعداد پروژه‌هایی که می‌خواهند از این پروتکل استفاده کنند،‌ افزوده می‌شود. اپتوس یکی از پروژه‌‌های بزرگ نوظهوری است که از Layerzero بهره می‌برد، اما شاید بتوان تعامل با اوراکل‌های چین لینک را مهم‌ترین همکاری لیرزیرو دانست.

تیم پروژه لیرزیرو

توسعه لیرزیرو توسط یک استارتاپ مستقر در ونکوور به نام LayerZero Labs انجام شده است که سه نفر بنیان‌گذار آن هستند. نفر اول برایان پلگرینو (Bryan Pellegrino) است که در حال حاضر به عنوان مدیرعامل این شرکت فعالیت می‌کند. او فارغ‌التحصیل علوم کامپیوتر از دانشگاه New Hampshire در سال ۲۰۰۸ است. برایان پیش از لیرزیرو بنیان‌گذار پروژه Opentoken هم بوده است و سال‌‌هاست در شرکت Rho AI به عنوان مهندس ارشد و سپس کارآفرین فعالیت می‌کند. او تجربه خوبی در زمینه رشد و توسعه استارتاپ‌ها دارد.

نفر دوم رایان زریک (Ryan Zarick) است که سمت مدیر ارشد فناوری (CTO) را دارد. او ۱۵ سال سابقه در حوزه نرم‌افزار دارد و در تاسیس شرکت نقش داشته است. او بنیان‌گذار 80Trill،‌ یک شرکت در زمینه نوشتن،‌ بازبینی (آدیت) و تست قرارداد هوشمند بوده است. Minimal AI و Coder Den دو شرکت دیگری بودند که رایان در آن‌ها سمت هم‌بینیان‌گذار داشته است. نفر سوم کالب بانیستر (Caleb Banister) است که او هم در زمینه علوم کامپیوتر تحصیل کرده و جزء بنیان‌گذاران 80Trill، Minimal AI و Coder Den بوده است.

ایردراپ Layerzero و توکن ZRO

در لیرزیرو تاکنون خبری از ایجاد توکن نبوده است. با این وجود بررسی کدهای این پروژه نشان می‌دهد که احتمالا آن‌‌ها در آینده توکن ZRO را راه‌اندازی خواهند کرد. همین موضوع باعث شده تا احتمال ایردراپ این توکن بین مشارکت‌کنندگان اولیه در این پروژه وجود داشته باشد.

همانطور که گفتیم هنوز چیزی قطعی نیست و اطلاعیه رسمی منتشر نشده است، بنابراین در مورد توکنومیکس ZRO هم اطلاعاتی در دسترس نیست. ما قبلا در مقاله‌ای به ایردراپ Layerzero و کارهایی که می‌تواند شانس دریافت آن را افزایش دهد پرداخته بودیم.

پرسش و پاسخ (FAQ)

• پروتکل Layerzero چیست؟
  لیرزیرو یک پروتکل برای انتقال پیام بین شبکه‌های بلاکچینی مختلف است. برنامه‌های غیرمتمرکز مختلف با استفاده از این پروتکل می‌توانند روی زنجیره‌های مورد پشتیبانی لیرزیرو فعال باشند.
• لیرزیرو از کدام شبکه‌های بلاکچینی پشتیبانی می‌کند؟
  این پروتکل تا زمان نگارش این مقاله از اتریوم، BNB Chain،‌ آوالانچ،‌ آپتوس، پالیگان،‌ آربیتروم،‌ آپتیمیزم، فانتوم، هارمونی، مون‌بیم، سلو، متیس و چند شبکه دیگر پشتیبانی می‌کند.

جمع‌بندی

تصور این که بلاکچین و رمزارزها به پذیرش عمومی رسیده‌ باشند، بدون این که معضل قابلیت همکاری حل شده باشد دشوار است. تا امروز چندین راه‌حل‌ از جمله بریج‌های مختلف ارائه شده‌اند، اما همین پل‌ها به هدف اصلی هکرها تبدیل شدند. لیرزیرو پروژه‌ای است که با ارائه راهکاری جدید و نوآورانه، به دنبال تسهیل ارتباط زنجیره‌های مختلف به روشی امن و مقیاس‌پذیر است. این پروژه توجه زیادی را به خود جلب کرده است و پشتیبانی از شبکه‌های بلاکچینی و همچنین استفاده از این پروتکل توسط Dappها روند افزایشی دارد. در این مقاله در مورد این که Layerzero چیست و چطور کار می‌کند توضیح دادیم و رود انجام تراکنش در این پروتکل را مرحله به مرحله بررسی کردیم. همچنین به تیم،‌ شرکا و سرمایه‌گذاران این پروژه هم اشاره شد. نظر شما در مورد این پروتکل چیست؟ چه جایگاه در آینده برای لیرزیرو متصور هستید؟