گزارش مساری: ارزیابی عملکرد پولکادات در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳

در طول بازار خرسی ۲۰۲۲، شبکه پولکادات (Polkadot) ساخت و توسعه در اکوسیستم خود را متوقف نکرد. مزایده پاراچین‌ها، معرفی آخرین نسخه سیستم حاکمیتی، پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز سیستم پیام‌رسانی XCM و به‌روزرسانی‌های بدون نیاز به فورک از جمله اقدامات پولکادات در آن سال بود. در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، پولکادات همچنان به توسعه و گسترش شبکه خود ادامه داد و با اضافه کردن ۶ پاراچین دیگر، تعداد کل پاراچین‌ها را به ۴۱ رساند. سایت تحلیلی مساری (Messari) طی گزارشی به ارزیابی عملکرد پولکادات در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ پرداخته است. در این مقاله با میهن بلاکچین همراه باشید تا این گزارش جذاب را با هم بررسی کنیم.

مطالب مهم مقاله: 🔸 گسترش کاربرد و پذیرش پروتکل XCM همچنان ادامه دارد. در سه‌ماهه اول، علاوه بر انتقال توکن، کاربردهای دیگر به XCM اضافه شد و تعداد کانال‌های آن ۶۰ درصد افزایش یافت. نسخه سوم XCM (V3) که شامل کاربردهای پیشرفته است، با پایگاه کد پولکادات ادغام شد و اکنون در فرایند بازبینی و تایید به سر می‌برد. 🔸 طبق گزارش سالانه Electric Capital، پولکادات همچنان یکی از بزرگ‌ترین اکوسیستم‌های توسعه‌دهندگان در حوزه ارز دیجیتال را دارد. تعداد کل توسعه‌دهندگان پولکادات  ۲,۰۰۰ نفر و توسعه‌دهنده تمام‌وقت آن بیش از ۷۵۰ نفر است. تعداد توسعه‌دهندگان تمام وقت پولکادات از سال ۲۰۱۸ تاکنون ۱۶ برابر شده است. 🔸 در سال ۲۰۲۲، ۱۵ به‌روزرسانی موفق بدون فورک و در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، ۴ به‌روزرسانی بدون فورک در پولکادات انجام شده است. پولکادات منطق تجاری را از نودها جدا کرده و زمان اجرا (Runtime) را به‌صورت آن‌چین ذخیره‌سازی می‌کند. اجرای به‌روزرسانی‌های بدون فورک در پولکادات به‌وسیله پروپوزال‌های حاکمیتی آن‌چین و خودگردان ممکن می‌شود. 🔸 تعداد کل پاراچین‌های پولکادات به ۴۱ رسیده است که ۶ مورد از آن‌ها در مزایده اسلات اخیر برنده شده‌اند. از نوامبر ۲۰۲۱ تاکنون، مجموعا ۱۳۳ میلیون DOT (۸۴۷ میلیون دلار) قفل شده است. اولین پاراچین‌ها توسط Acala، Moonbeam، Astar، Parallel و Clover اجاره شده‌‌اند که در تاریخ ۲۴ اکتبر منقضی خواهند شد.

خلاصه‌ا‌ی درباره شبکه پولکادات

بخش	شاخصها	فصل اول ۲۰۲۲	سه‌ماهه دوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه سوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲	سه‌ماهه اول ۲۰۲۳
مالی	ارزش بازار در گردش	۲۴.۷۶ میلیارد دلار ۱۵.۸- ٪	۷.۸۹ میلیارد دلار ۶۸.۱- ٪	۷.۴۳ میلیارد دلار ۵.۸- ٪	۵.۱۳ میلیارد دلار ۳۰.۹- ٪	۷.۷۴ میلیارد دلار ۵۰.۷ ٪
مالی	درآمد کل	۲۲۷.۰۱ هزار دلار ۷۸- ٪	۲۱۷.۶۷ هزار دلار ۲۱.۴- ٪	۱۱۵.۳۳ هزار دلار ۴۷- ٪	۹۴.۳۲ هزار دلار ۰.۸ ٪	۱۲۰.۳۵ هزار دلار ۲۷.۶ ٪
شبکه	میانگین روزانه حساب‌های فعال	۸.۱۴ هزار ۶۳.۷- ٪	۷.۱۸ هزار ۱۱.۸- ٪	۵.۰۵ هزار ۲۹.۶- ٪	۸.۲۷ هزار ۶۳.۷ ٪	۶.۹۲ هزار ۱۶.۳- ٪
شبکه	میانگین روزانه حساب‌های جدید	۳.۰۷ هزار ۶۱.۵- ٪	۲.۲۴ هزار ۲۷- ٪	۱.۵۷ هزار ۲۹.۸- ٪	۲.۳۵ هزار ۴۹.۴ ٪	۱.۶۹ هزار ۲۸- ٪
اکوسیستم و توسعه	میانگین روزانه پیام‌های XCM	–	۶۸۷	۷۲۶ ۵.۷ ٪	۷۰۷ ۲.۶- ٪	۷۳۴ ۳.۸ ٪
اکوسیستم و توسعه	تعداد کل کانال‌های XCM	–	۱۹	۴۴ ۱۳۱.۶ ٪	۷۰ ۵۹.۱ ٪	۱۱۱ ۵۸.۶ ٪
استیکینگ و تمرکززدایی	میزان کل استیک (DOT)	۶۳۸.۸۲ میلیون	۶۶۰.۸۹ میلیون ۳.۵ ٪	۶۹۸.۲۵ میلیون ۵.۷ ٪	۵۷۲.۲۰ میلیون ۱۸.۱- ٪	۶۴۸.۴۷ میلیون ۱۳.۳ ٪
استیکینگ و تمرکززدایی	درصد استیک‌شده از کل عرضه	۵۴.۲ ٪	۵۴.۷ ٪ ۱ ٪	۵۶.۴ ٪ ۳.۱ ٪	۴۵.۱ ٪ ۲۰- ٪	۵۰ ٪ ۱۰.۷ ٪

پولکادات یک بلاک چین با الگوریتم اثبات سهام کاندید‌شده (NPoS) است که از زنجیره‌های لایه اول مخصوص برنامه (Application-Specific) و دارای قابلیت همکاری به نام پاراچین‌ها (Parachains) پشتیبانی می‌کند. زنجیرهای شبکه پولکادات با استفاده از Substrate (چهارچوب توسعه پلتفرم Parity Technologies) ساخته می‌شوند. این چهارچوب به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که مناسب‌ترین اجزا را برای برنامه‌های خود انتخاب کنند. به مجموعه اکوسیستم پاراچین‌ها که به یک پلتفرم پایه واحد به نام زنجیره رله (Relay Chain) متصل می‌شوند، پولکادات گفته می‌شود. این پلتفرم پایه مسئول عملکرد برنامه‌‌ها نیست، بلکه وظیفه میزبانی ولیدیتورها، حفظ امنیت، حاکمیت و متصل کردن پاراچین‌ها را بر عهده دارد.

ارزیابی شبکه و عملکرد مالی پولکادات در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳

متغیرها	فصل اول ۲۰۲۲	سه‌ماهه دوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه سوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲	سه‌ماهه اول ۲۰۲۳
عرضه در گردش (DOT)	۱.۱۸ میلیارد ۰.۹ ٪	۱.۲۱ میلیارد ۲.۴ ٪	۱.۲۴ میلیارد ۲.۴ ٪	۱.۲۷ میلیارد ۲.۵ ٪	۱.۳۰ میلیارد ۲.۴ ٪
ارزش بازار در گردش	۲۴.۷۶ میلیارد دلار ۱۵.۸- ٪	۷.۸۹ میلیارد دلار ۶۸.۱- ٪	۷.۴۳ میلیارد دلار ۵.۸- ٪	۵.۱۳ میلیارد دلار ۳۰.۹- ٪	۷.۷۴ میلیارد دلار ۵۰.۷ ٪
موجودی خزانه (DOT)	۲۷.۳۹ میلیون ۱۸.۹ ٪	۳۲.۵۵ میلیون ۱۸.۸ ٪	۳۶.۷۲ میلیون ۱۲.۸ ٪	۴۲.۶۷ میلیون ۱۶.۲ ٪	۴۴.۱۲ میلیون ۳.۴ ٪
موجودی دلاری خزانه	۶۱۶.۶۵ میلیون دلار ۲.۸- ٪	۲۲۷.۹۳ میلیون دلار ۶۳- ٪	۲۳۵.۸۹ میلیون دلار ۳.۵ ٪	۱۸۴.۴۹ میلیون دلار ۲۱.۸- ٪	۲۸۰.۱۴ میلیون دلار ۵۱.۸ ٪
درآمد کل	۲۲۷.۰۱ هزار دلار ۷۸- ٪	۲۱۷.۶۷ هزار دلار ۲۱.۴- ٪	۱۱۵.۳۳ هزار دلار ۴۷- ٪	۹۴.۳۲ هزار دلار ۰.۸ ٪	۱۲۰.۳۵ هزار دلار ۲۷.۶ ٪
سود سالانه استیکینگ	۱۴.۷ ٪ ۵.۸ ٪	۱۴.۷ ٪ ۰ ٪	۱۴.۸ ٪ ۰.۸ ٪	۱۵.۶ ٪ ۵.۵ ٪	۱۵.۳ ٪ ۱.۹ ٪
میانگین روزانه حساب‌های فعال	۸.۱۴ هزار ۶۳.۷- ٪	۷.۱۸ هزار ۱۱.۸- ٪	۵.۰۵ هزار ۲۹.۶- ٪	۸.۲۷ هزار ۶۳.۷ ٪	۶.۹۲ هزار ۱۶.۳- ٪
میانگین روزانه حساب‌های جدید	۳.۰۷ هزار ۶۱.۵- ٪	۲.۲۴ هزار ۲۷- ٪	۱.۵۷ هزار ۲۹.۸- ٪	۲.۳۵ هزار ۴۹.۴ ٪	۱.۶۹ هزار ۲۸- ٪

معیارها و متغیرهایی که در ارزیابی شبکه و عملکرد مالی پولکادات استفاده شده‌اند، تنها مربوط به زنجیره رله پولکادات هستند و پاراچین‌ها را شامل نمی‌شوند.

ارزیابی مالی

وضعیت مالی پولکادات در فصل اول ۲۰۲۳ نسبتا پایدار بود و ارزش بازار آن با افزایش ۵۱ درصدی نسبت به فصل‌های قبل، از ۵.۱ میلیارد دلار به ۷.۷ میلیارد دلار رسید. این افزایش، از رشد ۴۶ درصدی کل بازار ارزهای دیجیتال کمی بیشتر بود. در حال حاضر پولکادات بین رتبه‌های دهم تا پانزدهم از نظر ارزش بازار قرار گرفته است.

درآمد پولکادات در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ حدود ۱۲۰ هزار دلار بوده است که نسبت به فصل قبل (۹۰ هزار دلار) ۲۸ درصد رشد کرده است. درآمد پولکادات از جمع کل هزینه‌های گس مصرف‌شده در زنجیره رله محاسبه می‌شود. گس‌های زنجیره رله به جای اینکه از تعامل کاربران با برنامه‌ها به‌دست بیایند، از انتقال توکن‌ها، استیکینگ (Staking)، انتخاب ولیدیتورها، رای‌گیری حاکمیتی و مزایده اسلات پاراچین دریافت می‌شوند.

توکن بومی پولکادات (DOT) سه کاربرد مهم دارد: حاکمیت، استیکینگ و قفل کردن (Bond) برای اجاره پاراچین. توکن DOT از یک سیاست پولی تورمی پیروی می‌کند. عرضه آن حداکثر ندارد و تورم سالانه آن تقریبا ۱۰ درصد است. هدف پولکادات این است که به یک نرخ ایده‌آل در استیکینگ برسد. رسیدن به نرخ ایده‌آل استیکینگ، پشتوانه و نقدینگی کافی برای توکن DOT را تضمین کرده و از آسیب‌های امنیتی احتمالی جلوگیری می‌کند. در حال حاضر نرخ ایده‌آل استیکینگ تقریبا ۵۰ درصد است که البته بر اساس تعداد پاراچین‌ها تغییر می‌کند. در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، تقریبا ۵۰ درصد از عرضه پولکادات استیک شده بود که نشان می‌دهد مکانیسم‌های این شبکه موثر بوده است. سود سالانه استیک DOT تقریبا ۱۵ درصد است؛ یعنی سپرده‌گذاران پولکادات ۵ درصد سود حقیقی دریافت می‌کنند.

بودجه خزانه پولکادات از پاداش بلاک‌ها، اسلشینگ (Slashing) ولیدیتور، کارمزد تراکنش‌ها و نکول استیکینگ تامین می‌شود. بودجه خزانه هر ۲۴ روز یکبار خرج می‌شود (دوره خرج) و ۱ درصد از بودجه اضافی سوزانده می‌شود. بودجه‌ خزانه در یک حساب سیستمی نگهداری می‌شود که برای هیچ کسی قابل دسترسی نیست و کل فرایند خرج کردن بودجه به‌صورت خودکار و آن‌چین انجام می‌گیرد.

در طول سه‌ماهه اول، خزانه پولکادات ۱.۴ میلیون DOT (۸۶ میلیون دلار) خرج کرد. این بودجه برای اقداماتی مثل پیاده‌سازی زیرساخت‌ها، رویدادهای جامعه کاربری و تامین نقدینگی هزینه شد. خزانه پولکادات این سه‌ماهه را با موجودی ۴۴ میلیون DOT (۲۸۰ میلیون دلار) به پایان رساند. پیاده‌سازی OpenGov احتمالا مصرف بودجه خزانه را افزایش خواهد داد.

ارزیابی شبکه

زنجیره رله پولکادات چند کاربرد اصلی دارد؛ حفظ امنیت، حاکمیت و برقراری ارتباط بین پاراچین‌ها. در نتیجه، کاربران نهایی آن معمولا تراکنش‌های خود را از طریق پاراچین‌ها انجام می‌دهند و از طریق آن‌ها از شبکه استفاده می‌کنند. البته زنجیره رله نیز کاربردهایی برای کاربران نهایی دارد؛ مثل انتقال توکن، استیکینگ، انتخاب ولیدیتورها، رای‌گیری حاکمیتی و مزایده اسلات پاراچین.

آمار حساب‌های فعال زنجیره رله پولکادات نسبت به فصل قبل ۱۶ درصد کاهش یافته و از ۸,۳۰۰ حساب به ۶,۹۰۰ حساب فعال رسیده است. ساخت حساب‌های جدید روزانه نیز با کاهش ۲۸ درصدی، از ۲,۴۰۰ به ۱,۷۰۰ حساب رسیده است. اما علی‌رغم کاهش این متغیرها، هر دو مورد همچنان با میانگین‌های تاریخی پولکادات متناسب هستند. در فصل چهارم ۲۰۲۲، تعداد حساب‌های فعال به‌علت راه‌اندازی استخرهای Nomination رشد کرده بود، اما دلیل رشد حساب‌ها در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ مشخص نیست. جهش ناگهانی تعداد حساب‌ها در روز ۱۶ سپتامبر مربوط به یکی از آدرس‌های صرافی بایننس بود.

ارزیابی اکوسیستم و توسعه‌های شبکه

متغیرها	فصل اول ۲۰۲۲	سه‌ماهه دوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه سوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲	سه‌ماهه اول ۲۰۲۳
میانگین روزانه انتقالات XCM	–	۶۸۳	۷۰۳ ۳ ٪	۶۷۲ ۴.۵- ٪	۶۶۰ ۱.۷- ٪
میانگین روزانه کاربردهای دیگر XCM	–	۴	۲۳ ۴۲۰ ٪	۳۵ ۵۴.۴ ٪	۷۳ ۱۱۱.۱ ٪
میانگین روزانه پیام‌های XCM	–	۶۸۷	۷۲۶ ۵.۷ ٪	۷۰۷ ۲.۶- ٪	۷۳۴ ۳.۸ ٪
تعداد کل کانال‌های XCM	–	۱۹	۴۴ ۱۳۱.۶ ٪	۷۰ ۵۹.۱ ٪	۱۱۱ ۵۸.۶ ٪
مزایده‌های پاراچین	۷ ۱۶.۷ ٪	۷ ۰ ٪	۸ ۱۴.۳ ٪	۷ ۱۲.۵- ٪	۶ ۱۴.۳- ٪
میزان DOT باندشده برای مزایده‌ها	۲۰.۴۴ میلیون ۸۰.۹- ٪	۴.۱۷ میلیون ۷۹.۴- ٪	۰.۹۳ میلیون ۷۷.۷- ٪	۰.۶۹ میلیون ۲۵.۵- ٪	۰.۳۳ میلیون ۵۳- ٪

فرمت پیام‌رسانی بین اجماعی (XCM)

فرمت پیام‌رسانی بین-اجماعی (Cross-Consensus Message Format) یا XCM، یک زبان و فرمت پیام است که برای پیام‌رسانی بین سیستم‌های اجماع استفاده می‌شود. سیستم XCM نقش مهمی در تعامل‌پذیری پولکادات با پاراچین‌ها و سیستم‌های اجماع دیگر دارد. XCM با ارائه یک فرمت استاندارد پیام‌رسانی برای ارتباط بلاکچین‌ها، امکان تعاملات پیچیده بین-اجماعی را فراهم می‌کند. XCMP یا ارسال پیام میان‌زنجیره‌ای (Cross Chain Message Passing) پروتکلی است که پیام‌های XCM را به پاراچین‌ها ارسال می‌کند. در حال حاضر نسخه XCMP-Lite (HRMP) این پروتکل در دسترس است.

از زمان راه‌اندازی XCM در ماه می ۲۰۲۲، کاربرد آن به‌طور پیوسته افزایش یافته و تاکنون حدود ۲۴۰ هزار پیام XCM ارسال شده است. اکثر کاربردهای XCM به انتقال دارایی مربوط می‌شوند. اما در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ کاربردهای دیگر آن مثل عملیات‌ها و انتقال دارایی از راه دور، به‌صورت جهشی رشد کرده‌اند. تعداد کانال‌های XCM روند افزایشی خود را ادامه داد و از ۷۰ کانال در فصل چهارم ۲۰۲۲، در پایان سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ به ۱۱۱ کانال رسید.

نسخه بعدی XCM، نسخه سوم یا V3 خواهد بود. این نسخه، قابلیت‌های جدیدی مثل برنامه‌ریزی پیشرفته، پل زدن به شبکه‌های خارجی، قفل کردن میان‌زنجیره‌ای، بهبود پرداخت‌های کارمزد و NFTها را معرفی خواهد کرد. XCM V3 در ماه ژانویه با پایگاه کد پولکادات ادغام شد و اکنون در مرحله بازبینی و تایید است.

پاراچین‌ها

در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، کل DOT‌های دریافت‌شده از مزایده‌های اسلات پاراچین‌ها به روند کاهشی خود ادامه داد. از ۶ مزایده اسلات، ۳۲۵ هزار DOT (۲.۱ میلیون دلار) دریافت شده است که نسبت به فصل قبل ۵۳ درصد کمتر است. میانگین هزینه برنده شدن در هر مزایده تقریبا ۵۵ هزار DOT بوده است که نسبت به هزینه مزایده‌های اولیه (۲۰ میلیون DOT) بسیار کمتر است.

کاهش هزینه اجاره اسلات‌‌ها باعث شده است که پاراچین‌ها هزینه اسلات‌ها را خودشان تامین کنند؛ به‌طوری که از ۶ اسلات اجاره‌شده در سه‌ماهه اول، بودجه ۴ اسلات به‌صورت خود-‌تامین (Self-fund) است. پروژه‌های زیادی از کم بودن هزینه اجاره اسلات‌های شبکه پولکادات بهره می‌برند. قابلیت خودتامینی اسلات‌ها به پروژه‌ها امکان می‌دهد که به منابع مالی خارجی متکی نباشند و پاراچین‌های خود را سریع‌تر راه‌اندازی کنند.

۶ پروژه زیر اسلات‌های پاراچین پولکادات را اجاره کرده‌اند:

• Bittensor: پروژه Bittensor برای سرعت بخشیدن به توسعه هوش مصنوعی طراحی شده است. این پروژه یک استراتژی آموزشی را معرفی می‌کند که در آن مدل‌ها در یک اکوسیستم انگیزه بخش و تکرارشونده با هم تعامل دارند. ضمنا این پروژه یک رویکرد عادلانه‌ و مشارکتی‌‌ برای مالکیت و دسترسی به پلتفرم خود دارد.
• Subsocial: پروژه Subsocial یک پلتفرم شبکه اجتماعی است که برای پشتیبانی از شبکه‌های اجتماعی نسل بعد ساخته شده است. این برنامه‌ها شامل روش‌های درآمدزایی داخلی و ضدسانسور خواهند بود و کاربران آن‌ها مالک محتوای خود هستند.
• Aleph Zero : پروژه Aleph Zero یک بلاک چین حریم خصوصی با مقیاس‌پذیری بالا، کارمزد کم و امنیت بالا است. این بلاک چین از فناوری‌های دانش صفر و محاسبات چندجانبه استفاده می‌کند.
• Manta Network: هدف Manta Network این است در تمام برنامه‌های بلاکچینی حریم خصوصی کاربران را به شیوه کاربرپسند حفظ کند. یعنی حتی در معاملات و سواپ دارایی‌ها نیز حریم خصوصی کاربر به‌صورت آن‌چین حفظ خواهد شد. این شبکه به کاربران امکان می‌دهد که دارایی‌های پاراچین خود (مثل DOT) را به دارایی خصوصی تبدیل کنند و توکن‌های خود را به‌صورت ناشناس با دارایی‌های سایر پاراچین‌ها سواپ کنند یا به کیف پول‌های دیگر بفرستند.
• Hashed Network: پروژه Hashed Network یک چرخه عمر تجاری کامل را برای سازمان‌های دیجیتال و شرکت‌های علاقه‌مند به وب ۳ ارائه می‌دهد.
• t3rn: پروژه t3rn یک پروتکل مولتی‌چین است که قابلیت شکست ایمن (Fail-safe)، تعامل‌پذیری و قراردادهای هوشمند ترکیب‌پذیر را به اکوسیستم پولکادات و سایر اکوسیستم‌ها می‌آورد. هدف اصلی t3rn برقراری همکاری بدون واسطه بین بلاکچین‌ها و ایجاد یک اکوسیستم بی‌طرف است. در این نوع اکوسیستم، هر کسی می‌تواند یک قرارداد هوشمند تعامل‌پذیر راه‌اندازی کند و توسعه‌دهندگان بر اساس میزان مشارکت خود پاداش می‌گیرند.

مدت اجاره اسلات‌های پولکادات که اکنون در دست پاراچین‌های Acala، Moonbeam، Astar، Parallel و Clover است، در تاریخ ۲۴ اکتبر به پایان خواهد رسید. برای تمدید دوره اجاره، پاراچین‌ها باید در یک مزایده جدید شرکت کرده و برنده شوند. پس از انقضای دوره اجاره، کل DOTهای اولیه که در طول مزایده باند شده است به حالت نقد در می‌آید. البته DOTهای باند شده برای مزایده‌ها به‌صورت خطی آزادسازی (Vesting) می‌شوند و اثر قابل‌توجهی بر قیمت DOT ندارند.

پولکادات اخیرا اطلاعات ۴۱ پاراچین اولیه خود را در یک پست وبلاگ ۴ بخشی منتشر کرد. بخش اول پست درباره دیفای و بخش دوم درمورد زنجیره‌های سیستمی، قراردادهای هوشمند و شبکه اجتماعی است. بخش سوم درباره داده‌ها، ID، حریم خصوصی، ذخیره‌سازی و زیرساخت است. بخش چهارم نیز به مباحث پایداری، اینترنت اشیا (IoT)، NFT، گیمینگ و متاورس اختصاص یافته است.

سرمایه کل قفل‌شده (TVL)

جمع‌آوری اطلاعات پاراچین‌های پولکادات سخت است، اما در اینجا داده‌های تعدادی از پاراچین‌های برتر این شبکه را بررسی کرده‌ایم. ارزش کل قفل‌شده یا TVL پولکادات به‌خوبی بین پاراچین‌های برتر آن توزیع شده است. Moonbeam در رتبه اول است و پس از آن Acala، Astar و Parallel در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

• Moonbeam سه‌ماهه اول را با TVL به ارزش ۶۴ میلیون دلار به پایان رساند که ۳۶ میلیون دلار از آن در اختیار Moonwell Artemis قرار دارد. ۸ میلیون دلار از TVL کل Moonbeam به Stella Swap اختصاص یافته است که بخش زیادی از حجم معاملات شبکه مربوط به آن است.
• Acala سه‌ماهه اول را با TVL به ارزش ۵۲ میلیون دلار به پایان رساند که بیشتر آن (۴۹ میلیون دلار) مربوط به یک CDP است که استیبل کوین aUSD ضرب می‌کند. Acala نیز یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) بومی به نام Acala Swap دارد که کل حجم معاملات شبکه را تشکیل می‌دهد.
• Astar سه‌ماهه اول را با TVL به ارزش ۴۵ میلیون دلار به پایان رسانده است. ۱۷ میلیون دلار از این TVL به صرافی غیرمتمرکز ArthSwap، حدود ۶ میلیون دلار از آن به پلتفرم AstridDAO و ۲ تا ۵ میلیون دلار از آن به سایر پروتکل‌ها و DEXها اختصاص یافته است.
• Parallel سه‌ماهه اول را با ارزش کل قفل‌شده ۴۳ میلیون دلار به پایان رساند که بخش زیادی از آن به پروتکل وام‌دهی Super App مربوط است. این پروتکل تمام قابلیت‌های حوزه دیفای را در خود دارد.

لازم به ذکر است که آمارهای TVL بالا، شامل لیکویید استیکینگ نمی‌شود. در لیکویید استیکینگ، اعداد شدیدا تغییر می‌کنند. TVL وام لیکویید Parallel برای شرکت در مزایده‌های DOT حدود ۱۸۳ میلیون دلار و TVL وام لیکویید و لیکویید استیکینگ Acala روی هم رفته ۱۷۰ میلیون دلار است. TVL کل بخش لیکویيد استیکینگ از TVL کل حوزه دیفای بیشتر است.

فعالیت توسعه‌دهندگان

طبق گزارش سالانه Electric Capital، پولکادات همچنان یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های توسعه‌دهندگان را دارد. تعداد کل توسعه‌دهندگان پولکادات ۲ هزار نفر و توسعه‌دهندگان تمام‌وقت آن ۷۵۰ نفر است. علی‌رغم اینکه تعداد کل توسعه‌دهندگان پولکادات نسبت به سال گذشته ۲ درصد رشد کرده است، نرخ رشد آن هنوز از اکوسیستم‌های نوظهور مثل سولانا و پالیگان کمتر است. با این حال تعداد توسعه‌دهندگان تمام‌وقت پولکادات از سال ۲۰۱۸ تاکنون ۱۶ برابر شده است.

آکادمی بلاک چین پولکادات در حال پذیرش درخواست‌ها برای شرکت در کنفرانس مطالعاتی خود است که در منطقه برکلی شهر کالیفرنیا برگزار خواهد شد. این آکادمی مهارت‌های وب ۳ را به مهندسان آموزش می‌دهد. برنامه این آکادمی شامل مباحث رمزنگاری، اقتصاد، بلاک چین، ساب‌استریت (Substrate)، توسعه پالت، پولکادات، پاراچین، قراردادهای هوشمند و XCM است. برنامه‌های قبلی در کمبریج و بوئنوس آیرس برگزار شده بودند.

پولکادات تاکید زیادی بر تامین ابزارهای توسعه دارد و فهرست جامعی از فناوری‌های متن‌باز متکی بر شبکه‌های پولکادات، کوساما و ساب‌استریت تهیه کرده است. این فهرست پشته فناوری متن‌باز پولکادات (Polkadot Open-Source Tech Stack) نام دارد و به ‌دسته‌بندی‌های مختلف مثل رابط کاربری، ابزارها، APIها و زبان‌ها، امضاها، اجماع، شبکه‌سازی و Primitive تقسیم شده است. پولکادات این منابع را ارائه می‌دهد تا توسعه‌دهندگان به‌راحتی بتوانند پروژه‌های خود را در این شبکه بسازند و به رشد اکوسیستم آن کمک کنند.

ارزیابی تمرکززدایی و استیکینگ

متغیرها	فصل اول ۲۰۲۲	سه‌ماهه دوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه سوم ۲۰۲۲	سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲	سه‌ماهه اول ۲۰۲۳
ولیدیتورها	۲۹۷ ۰ ٪	۲۹۷ ۰ ٪	۲۹۷ ۰ ٪	۲۹۷ ۰ ٪	۲۹۷ ۰ ٪
استیک ولیدیتورها (DOT)	۱.۹۹ میلیون	۱.۴۲ میلیون ۲۸.۴- ٪	۱.۶۷ میلیون ۱۷.۴ ٪	۱.۸۱ میلیون ۸.۶ ٪	۱.۹۶ میلیون ۸ ٪
کاندیدها	۲۰.۸۸ هزار	۲۱.۴۷ هزار ۲.۸ ٪	۲۱.۵۶ هزار ۰.۴ ٪	۲۲.۱۸ هزار ۲.۹ ٪	۲۱.۹۳ هزار ۱.۲- ٪
استیک کاندیدها (DOT)	۶۱۶.۹۵ میلیون	۶۲۴.۵۲ میلیون ۱.۲ ٪	۶۳۹.۸۸ میلیون ۲.۵ ٪	۵۷۰.۳۹ میلیون ۱۰.۹- ٪	۶۴۶.۵۱ میلیون ۱۳.۳
میزان کل استیک (DOT)	۶۳۸.۸۲ میلیون	۶۶۰.۸۹ میلیون ۳.۵ ٪	۶۹۸.۲۵ میلیون ۵.۷ ٪	۵۷۲.۲۰ میلیون ۱۸.۱- ٪	۶۴۸.۴۷ میلیون ۱۳.۳ ٪
درصد استیک‌شده از کل عرضه	۵۴.۲ ٪	۵۴.۷ ٪ ۱ ٪	۵۶.۴ ٪ ۳.۱ ٪	۴۵.۱ ٪ ۲۰- ٪	۵۰ ٪ ۱۰.۷ ٪

پولکادات رویکرد منحصربه‌فردی نسبت به اجماع دارد. این شبکه از مکانیسم اثبات سهام کاندید‌شده (NPOS) و یک مدل متفاوت برای پاداش‌دهی به ولیدیتورها استفاده می‌کند. این مدل تضمین می‌کند که ولیدیتورها پاداش‌های تقریبا یکسان دریافت کنند و کاندیدها را تشویق می‌کند که برای کسب پاداش‌ بیشتر، روی ولیدیتورهایی استیک کنند که سهم استیک کمتری دارند. این در نهایت باعث غیرمتمرکز شدن مجموعه ولیدیتورها می‌شود. تا سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، ۹۷ درصد از ولیدیتورها ۱.۷ تا ۲.۶ میلیون DOT استیک کرده‌اند که نشان‌دهنده موفقیت این مدل است. در نتیجه، ضریب ناکاموتو شبکه پولکادات بالا و در حدود ۷۰ است که بسیار بیشتر از میانگین صنعت ارز دیجیتال است.

برای اینکه استیکینگ برای همه در دسترس باشد، پولکادات در سه‌ماهه قبل استخرهای کاندیدی را معرفی کرد. این استخرها به هولدرهای DOT امکان می‌دهد که توکن‌های خود را باهم ترکیب کنند، به‌صورت یک کاندید واحد دربیایند و با استیک ترکیب‌شده خود از ولیدیتورهای انتخابی خود حمایت کنند. استخرهای کاندیدی از داشبورد استیکینگ و از کیف پول‌های محبوب مثل Nova Wallet ،Talisman و SubWallet قابل دسترسی هستند. تا پایان سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، پولکادات ۱۱۶ استخر کاندیدی فعال دارد.

سیستم استیکینگ پولکادات به ‌نحوی طراحی شده است که از طریق نقدینگی و با برقراری یک نرخ استیکینگ ایده‌آل، امنیت شبکه را متعادل نگه دارد. نرخ استیکینگ ایده‌آل فعلی تقریبا ۵۰ درصد است اما بر اساس تعداد پاراچین‌ها تغییر می‌کند. اگر توکن‌های استیک‌شده کمتر از نرخ ایده‌آل باشند، پاداش استیکینگ برای کاندیدها افزایش می‌یابد و نامزدها تشویق می‌شوند که توکن‌های بیشتری را در شبکه استیک کنند. برعکس، اگر توکن‌های استیک‌شده از نرخ ایده‌آل بیشتر باشد، پاداش‌های استیکینگ کاهش می‌یابد. در طول سه‌ماهه اول، تقریبا ۵۰ درصد از عرضه پولکادات استیک شده است که نشان می‌دهد مکانیسم‌های آن برای رسیدن به نرخ ایده‌آل موثر بوده است.

Open Gov

مباحث حاکمیتی	حاکمیت V1	OpenGov (حاکمیت V2)	مزیت تغییر
تصمیمات چگونه گرفته می‌شوند؟	هولدرهای فعال به رفراندوم رای می‌دهند. شورا از قدرت ویژه‌ای برخوردار است.	هولدرهای فعال به رفراندوم رای می‌دهند. Fellowship یک رای دارد و می‌تواند چند پروپوزال را در لیست سفید قرار دهد.	قدرت بیشتر در دست کامیونیتی است و رهبر واحد متمرکز وجود ندارد.
مدت زمان رای‌گیری چقدر است؟	غیر از موارد فوری، رای‌گیری هر رفراندوم ۲۸ روز طول می‌کشد.	رای‌گیری رفراندوم چند روز طول می‌کشد اما در برخی موارد می‌توان یک برهه مشخص تعیین کرد.	زمان رای‌گیری بر اساس اهمیت پروپوزال تعیین می‌شود.
بررسی پروپوزال‌ها چقدر طول می‌کشد؟	غیر از موارد فوری، بررسی هر رفراندوم ۲۸ روز طول می‌کشد.	بسته به ماهیت پروپوزال، پروپوزال‌ها در حداقل زمان ممکن بررسی می‌شوند.	پروپوزال‌ها در گروه‌ها (Tracks) دسته‌بندی شده و در مدت زمان مناسب بررسی می‌شوند.
پروپوزال‌ها چگونه ثبت می‌شوند؟	پروپوزال‌ها توسط شورا یا عموم ثبت می‌شوند. کمیته فنی، پروپوزال‌های فوری ثبت‌شده توسط شورا را پیگیری و تسریع می‌کند.	هر هولدر می‌تواند در هر زمان به تعداد دلخواه پروپوزال ثبت کند.	ثبت پروپوزال برای کامیونیتی راحت‌تر است.
اعمال تغییرات چقدر طول می‌کشد؟	۲۸ روز یا بیشتر.	به زمان تایید، سپرده‌ها و مدت تصویب پروپوزال بستگی دارد.	به نیازهای کامیونیتی در زمان مناسب پاسخ گفته می‌شود.
هم‌زمان چند رفراندوم می‌توان برگزار کرد؟	به غیر از رفراندوم‌های فوری که برای آن‌ها رای‌گیری موازی انجام می‌شود، در یک زمان مشخص فقط ۱ رفراندوم می‌توان برگزار کرد.	امکان برقراری چند رفراندوم به‌صورت هم‌زمان وجود دارد.	بک لاگ کمتر و فرایند سریع‌تر است و کار بیشتری انجام می‌شود.
پروپوزال چگونه لغو می‌شود؟	پروپوزال‌ها توسط کمیته فنی لغو می‌شوند. ۲/۳ از اعضای شورا می‌توانند یک رفراندوم را لغو کنند.	طی عملیات حاکمیتی، دو گزینه برای لغو پروپوزال وجود دارد (Emegency Canceller و Emergency Killer).	جامعه کاربری برای لغو پروپوزال‌های اسپم و مخرب تصمیم می‌گیرد.
پس از لغوشدن یک پروپوزال مخرب، چه اتفاقی برای آن می‌افتد؟	توکن‌های سپرده سوزانده می‌شوند.	سپرده سوزانده می‌شود و امکان ثبت دوباره پروپوزال وجود ندارد.	از ثبت پروپوزال‌های مخرب جلوگیری می‌شود.
تصمیمات فوری چگونه گرفته می‌شوند؟	با مداخله شورا و کمیته فنی انجام می‌گیرد.	پروپوزال‌ها توسط فرایندهای لغو (Cancelation Tracks) کنسل می‌شوند.	روش‌های بیشتری برای لغو پیشنهادهای مخرب وجود دارد.

مدل OpenGov پولکادات، نوع جدیدی از حاکمیت کامیونیتی‌محور را ارائه می‌دهد. در این مدل نوآورانه، جامعه کاربری در مرکز فرایند تصمیم‌گیری قرار دارد و رهبریت‌ دیگر در دست شرکت Parity و وب ۳ نیست.

مدل OpenGov باعث می‌شود که کل تصمیمات شبکه پولکادات بر اساس همه‌پرسی‌های پیشنهادشده توسط جامعه کاربری گرفته شود. برای اولین بار، امکان برگزاری رفراندوم‌های هم‌زمان در شبکه پولکادات فراهم شده است که باعث تسریع فرایند تایید می‌شود. پروپوزال‌ها بر اساس شرایط خاص دسته‌بندی می‌شوند؛ مثل دوره رای‌گیری، بیشترین تعداد رای در یک زمان معین و سپرده DOT موردنیاز. با افزایش سطح پروپوزال‌ها، شرایط تصویب آن‌ها نیز سخت‌تر می‌شود.

در OpenGov، شورا و کمیته فنی با بنیاد Fellowship جایگزین شده‌اند. فلوشیپ ۳ وظیفه مهم دارد؛ مشاور فنی، نگهداری و توسعه کد و پروتکل‌‌های اصلی و ارتقای فناوری پولکادات. فلوشیپ مثل یک دائوی توسعه‌دهنده عمل می‌کند و به کاربران امکان می‌دهد که به رفع مشکلات متمرکز بودن کمک کنند. سیستم رتبه‌بندی فلوشیپ با مکانیسم‌های مختلف خود از جمله قانون اساسی، رای‌گیری از کامیونیتی برای سمت‌های ارشد و محدود کردن کنترل رهبریت، تمرکززدایی شبکه را تضمین می‌کند. فلوشیپ نمی‌تواند رفراندوم را تصویب کند، اما می‌تواند آن‌ها را در لیست سفید قرار دهد و فرایند تصویب آن‌ها را آسان‌تر و سریع‌تر کند.

پاراچین The Collectives در شبکه پولکادات راه‌اندازی شد تا پیاده‌سازی OpenGov راحت‌تر انجام شود. این زنجیره سازمان‌های آن‌چین اکوسیستم پولکادات را میزبانی می‌کند و خانه‌ای برای فلوشیپ و Polkadot Alliance محسوب می‌شود. هدف Alliance ترویج استفاده منصفانه از نام تجاری پولکادات و کد متن‌باز آن است.

مدل حاکمیت جدید پولکادات، فرایند نمایندگی را نیز منعطف‌تر کرده است. این مدل به کاربران امکان می‌دهد تا فراخوان‌ها را (که قدرت رای خود را به آن‌ها واگذار کرده‌اند) بر اساس توکن‌های سپرده‌گذاری شده و میزان اطمینان خود تعیین کنند. فراخوان‌های انتخاب و عزل نماینده در موقعیت‌های خاص رایگان و بدون کارمزد هستند و این هولدرها را تشویق می‌کند که از این قابلیت بیشتر استفاده کنند. قابلیت‌های جدید نمایندگی ساختار ضد سانسور دارند و در کنار ناشناس نگه‌داشتن رای‌دهنده‌ها، باعث افزایش مشارکت در پروپوزال‌ها می‌شوند.

در ماه نوامبر، OpenGov در شبکه کوساما راه‌اندازی شد و در دسامبر، برای اولین بار دو نهاد حاکمیتی به طور هم‌زمان به یک پروپوزال آن‌چین (شامل Fellowship) رای دادند. این رای تا حدی قابلیت‌های سیستم پولکادات و آینده این شبکه را به کاربران نشان داد.

به‌روزرسانی‌های شبکه و حاکمیتی در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳

در سه‌ماهه اول، ۱۶ رفراندوم در پولکادات برگزار شد:

• رفراندوم ۸۸: پروپوزال تامین بودجه Snowbridge
• رفراندوم ۹۱: افزایش حداکثر تعداد استخرهای کاندیدی
• رفراندوم ۹۴: Polkadot Alliance
• رفراندوم ۹۶: به‌روزرسانی زمان اجرا به v9340
• رفراندوم ۹۷: رفع مشکل پاراچین  Bitgreen
• رفراندوم ۹۸: آپدیت وضعیت Bittensor Genesis
• رفراندوم ۹۹: به‌روزرسانی پاراچین‌های v9360 پولکادات
• رفراندوم ۱۰۰: تغییر حالت pvfCheckingEnabled در پیکربندی به TRUE
• رفراندوم ۱۰۱: تصویب بانتی‌های قرارداد هوشمند WASM
• رفراندوم ۱۰۱: انتشار نسخه v9360 زمان اجرا
• رفراندوم ۱۰۴: رفع مشکل پاراچین Zeitgeist
• رفراندوم ۱۰۵: به‌روزرسانی زمان اجرا به v9370
• رفراندوم ۱۰۶: کانال‌های HRMP جدید: HydraDX ،Kapex ،Ajuna ،Pendulum و Litentry
• رفراندوم ۱۰۷: انتشار نسخه v9370 زمان اجرا برای پولکادات
• رفراندوم ۱۰۹: برنامه مزایده‌های پولکادات در ۲۰۲۳
• رفراندوم ۱۱۰: رفع ایراد ثبت جنسیس برای پاراچین Manta

پولکادات به‌روزرسانی‌های بدون فورک را از طریق جدا کردن منطق تجاری از نودهای اجماع انجام می‌دهد. به جای رمزگذاری زمان اجرا در نودها، نودهای پولکادات حاوی یک میزبان اجرایی WebAssembly هستند. ران تایم یا زمان اجرا در خود بلاک چین پولکادات ذخیره می‌شود؛ یعنی به‌روزرسانی منطق را می‌توان با به‌روزرسانی منطق ذخیره شده آن‌چین انجام داد. این روش به سهام‌داران امکان می‌دهد که از طریق یک سیستم حاکمیتی آن‌چین خودکار، در پیشنهاد و تایید به‌روزرسانی‌ها مشارکت کنند. در طول سال ۲۰۲۲، پولکادات ۱۶ به‌روزرسانی بدون فورک انجام داده است.

در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، ۴ به‌روزرسانی ران تایم بدون فورک انجام شده است:

• Polkadot V0.9.37: این نسخه (با درجه اولویت متوسط) تغییراتی را در منابع کوساما ایجاد می‌کند، امکان تعیین min_commision را به stakingAdmin می‌هد، مشکل نبود شماره بلاک در کنونیکالایزیشن (Canonicalization) اجباری را رفع می‌کند و تغییرات مدیریتی خالی را حذف می‌کند.
• Polkadot V0.9.38: این نسخه (با درجه اولویت متوسط) شامل یک انتقال زمان اجرا و بهبودی‌هایی در محیط ران تایم و کلاینت‌های مختلف است.
• Polkadot V0.9.39: این نسخه (با درجه اولویت بالا) یک باگ مهم در اعتبارسنجی پاراچین را رفع می‌کند و به‌روزرسانی آن برای ولیدیتورها اجباری است.
• Polkadot V0.9.40: این نسخه قراردادها را از فراخوانی برگشتی (بعد از سویچ از موتور قراردادها به زمان اجرا) محافظت کرده و از حملات ورود مجدد (Re-entrancy) جلوگیری می‌کند. ضمنا در این نسخه، یک نوع Yield به داده شمارشی ProcessMessageError اضافه شده است.

سوالات متداول (FAQ)

• روند استیکینگ در پولکادات به چه صورت پیش می‌رود؟
  تقریبا نیمی از عرضه توکن DOT استیک شده است و این موضوع بیانگر عملکرد موثر مکانیزم اجماع و استیکینگ این شبکه است.
• آینده پولکادات چگونه است؟
  بر اساس این گزارش مساری از عملکرد Polkadot،‌ به نظر می‌رسد که آینده روشنی در انتظار اکوسیستم این پروژه باشد.

جمع‌بندی

در سه ماهه اول ۲۰۲۳، پولکادات توسعه و گسترش شبکه خود را ادامه داد و عملکرد مالی مناسبی داشت؛ به‌طوری که ارزش بازار آن ۵۱ درصد و درآمد آن ۲۸ افزایش یافت. ۱.۴ میلیون DOT (۸.۶ میلیون دلار) از بودجه خزانه برای زیرساخت‌ها، رویدادهای کامیونیتی و تامین نقدینگی استفاده شد و خزانه سه‌ماهه اول را با موجودی ۴۴ میلیون DOT (۲۸۰ میلیون دلار) به پایان رساند. تعداد حساب‌های زنجیره رله پولکادات در این سه‌ماهه کمی کاهش یافته است. کاربرد و کانال‌های XCM افزایش یافت و ۶ پاراچین جدید به این شبکه اضافه شد. در این سه‌ماهه ضریب ناکاموتو پولکادات همچنان بالا بود و استخرهای کاندیدی با موفقیت به این شبکه اضافه شدند. به‌لطف مکانیسم‌های استیکینگ موثر پولکادات، ۵۰ درصد از عرضه آن استیک شده است. با توجه به جامعه توسعه‌دهندگان پولکادات و رود مپ آن که پر از قابلیت‌ها و به‌روزرسانی‌های جدید است، به نظر می‌رسد که این اکوسیستم آینده روشنی در پیش دارد. آنچه خواندید گزارش سایت مساری از ارزیابی عملکرد پولکادات در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ بود. لطفا شما هم نظرات و دیدگاه‌های خود را درمورد این مطلب و عملکرد شبکه پولکادات برای ما بنویسید.